Τι είναι ο αφρικανικός αιμορραγικός πυρετός. Νόσος Marburg-Ebola

Ο αφρικανικός αιμορραγικός πυρετός είναι μια οξεία, με υψηλή θνητότητα, αιμορραγική ασθένεια. Πυρετός, ερύθημα, αιμορραγία, ηπατική και παγκρεατική φλεγμονή και έντονη καταβολή είναι τα χαρακτηριστικά της νόσου.

Η νόσος οφείλεται στους ιούς Marburg και Ebola της οικογένειας Filoviridae.

O αφρικανικός αιμορραγικός πυρετός που οφείλεται στον ιό Marburg, περιγράφηκε το 1967 στη Γερμανία και τη Γιουγκοσλαβία, όπου εργαζόμενοι σε εγκαταστάσεις παρασκευής εμβολίων αρρώστησαν και πέθαναν μετά από την έκθεσή τους σε μολυσμένους ιστούς αφρικανικών πράσινων πιθήκων από την Ουγκάντα. Που είχαν μολυνθεί οι πίθηκοι δεν ήταν γνωστό αν και ο ιός Marburg είναι ενδημικός στην Αφρική. Επίσης καταγράφηκαν περιπτώσεις στη Νότια Αφρική και την Κένυα. Ο ιός Ebola προκάλεσε επιδημίες στο Σουδάν και το Ζαΐρ το 1976, όπου ήρθαν σε επαφή με μολυσμένους ασθενείς και στο Ζαΐρ σε μόλυνση με βελόνα επίσης από μολυσμένο ασθενή. Η ασθένεια υποτροπίασε στο Σουδάν το 1979 και υπήρχε και ένα απομονωμένο περιστατικό στην Κένυα το 1980. Η έξαρση που παρουσιάσθηκε στο Kikwit στο Ζαΐρ, το 1995, είχε 315 κρούσματα. Επίσης μια απλή περίπτωση στην Ακτή του Ελεφαντοστού σε έναν Σουηδό ερευνητή στη διάρκεια νεκροψίας ενός χιμπατζή πού είχε νοσήσει, το 1994 και ο οποίος ανάρρωσε. Το 1996 μία έξαρση του ιού Ebola στη Γκαμπόν, στην κεντροδυτική Αφρική, είχε 54 νοσήσαντες από τους οποίους πεθάναν οι 41. Την ίδια περίοδο ένας γιατρός μολύνθηκε στη Γκαμπόν πετώντας για τη Ν. Αφρική, όπως και μία νοσοκόμα η οποία κατέληξε. Η πηγή αυτών των εξάρσεων είναι άγνωστη και η φυσική ιστορία της νόσου παραμένει επίσης άγνωστη. Ένας τρίτος ιός της ίδιας οικογένειας των filovirus, με πολύ κοντινή σχέση με τον Ebola, απομονώθηκε το 1989 από ένα είδος πιθήκων(cynomolgus) που πρόσφατα μπήκε στις ΗΠΑ από τις Φιλιππίνες. Οι ιδιοκτήτες του ζώου στις ΗΠΑ εμφάνισαν ορομετατροπή αντίδρασης στον ιό, χωρίς όμως να ασθενήσουν κλινικά.
Η τωρινή επιδημία με πάνω από 1.100 θύματα μέχρι στιγμής, είναι η μεγαλύτερη επιδημία του ιού μέχρι σήμερα.

Ο αφρικανικός αιμορραγικός πυρετός είναι μια συστημική πάθηση που εμπλέκει πολλά όργανα, κυρίως όμως το λεμφικό σύστημα, τους όρχεις, τις ωοθήκες και το ήπαρ. Το ήπαρ εμφανίζει νεκρωτικές εστίες με πολλά έγκλειστα ηωσινόφιλα, διαφορετικά από αυτά του κίτρινου πυρετού. Εναποθέσεις ινώδους βρίσκονται στο νεφρικό σπείραμα, γεγονός που μπορεί να συνοδεύεται από διάχυτη ενδαγγειακή πήξη. Υπάρχει επίσης οίδημα και διάχυτη φλεγμονή στον εγκέφαλο.

Η περίοδος επώασης είναι 3 με 9 ημέρες στον ιό Marburg και 3 με 18 ημέρες στον ιό Ebola. Η έναρξη της νόσου είναι απότομη, με ισχυρό πονοκέφαλο, πόνο στην πλάτη και μυϊκούς πόνους και μερικές φορές και πόνο στην κοιλιά. Σ' αυτό το στάδιο η ασθένεια δεν διαφοροποιείται εύκολα από την ελονοσία, τον τυφοειδή πυρετό και άλλες βακτηριακές λοιμώξεις, ρικετσιώσεις ή ιώσεις. Περίπου στην τρίτη ημέρα εμφανίζεται ναυτία, εμετός και ακατάσχετη διάρροια με βλεννώδη και αιματηρό περιεχόμενο. Η διάρροια μπορεί να συνεχίσει για αρκετές ημέρες. Ένα κηλιδοβλατιδώδες εξάνθημα εμφανίζεται στον κορμό και εξαπλώνεται και στο υπόλοιπο σώμα. Την 4η με 5η ημέρα η κατάσταση του ασθενούς γίνεται κρίσιμη, με υψηλό αδιάκοπο πυρετό και αλλαγή του επιπέδου συνείδησης, που περιλαμβάνει σύγχυση, επιθετικότητα ή λήθαργο. Εμφανίζονται αυθόρμητες αιμορραγίες σε θέσεις ενέσεων, όπως και αιματέμεση, μέλαινες κενώσεις, αιμοπτύσεις και σε ασθενείς σε κύηση, αυτόματη έκτρωση με μαζική αιμορραγία. Η νεφρική ανεπάρκεια μπορεί να είναι το τελικό γεγονός. Ο θάνατος συμβαίνει από την 8η μέχρι την 17η ημέρα, συνήθως την 8η με 9η. Η ανάρρωση συνοδεύεται από αίσθημα κόπωσης, ανορεξία, απώλεια βάρους, απώλεια μαλλιών και συχνά από ψυχολογικά προβλήματα.

Τα χαρακτηριστικά εργαστηριακά ευρήματα είναι η λευκοπενία, θρομβοπενία, αύξηση του χρόνου προθρομβίνης, αύξηση των ηπατικών ενζύμων, της αμυλάσης και η παρουσία πρωτεϊνουρίας. Ηλεκτροκαρδιογραφικά ευρήματα σημαίνουν μυοκαρδιακή βλάβη.

Το αντιγόνο μπορεί να ανιχνευθεί στην οξεία φάση με τη μέθοδο ELISA. Εναλλακτικά μπορεί να απομονωθεί ο ιός στην οξεία φάση, από το αίμα, το ήπαρ και άλλα όργανα με ενοφθαλμισμό σε ινδικά χοιρίδια ή με κυτταρικές καλλιέργειες. Το αντίσωμα ανιχνεύεται με ανοσοφθορισμό και ELISA στη διάρκεια της δεύτερης εβδομάδας της ασθένειας.

Θεραπεία και πρόγνωση.

Δεν υπάρχει ειδική θεραπεία. Η υποστηρικτική θεραπεία περιλαμβάνει τη χορήγηση υγρών, ηλεκτρολυτών, αίματος, αιμοπεταλίων και πλάσματος για να ελεγχθεί η αιμορραγία. Περιτοναϊκή διάλυση ή νεφρική κάθαρση και ηπαρίνη για τη διάχυτη ενδαγγειακή πήξη συνιστώνται αλλά η αποτελεσματικότητά τους στον αφρικανικό αιμορραγικό πυρετό δεν έχει τεκμηριωθεί. Η μετάγγιση αίματος από ασθενείς που έχουν αναρρώσει φαίνεται να έχει αποτέλεσμα σε μια μη ελεγχόμενη μελέτη στο Kikwit, στο Ζαΐρ. Η παρουσία αιμορραγίας δείχνει πολύ χαμηλή πρόγνωση. Η θνητότητα στον ιό Marburg, στη Γερμανία σε σχολαστικές νοσοκομειακές συνθήκες ήταν 22% το 1967 και στις συνθήκες στο Ζαΐρ ήταν 90% το 1976 και 78% το 1995.

Επειδή το φυσικό ρεζερβουάρ της νόσου δεν είναι γνωστό δεν μπορούν να προταθούν και κάποια ειδικά μέτρα πρόληψης. Η ενδονοσοκομειακή διασπορά μπορεί να ελαχιστοποιηθεί με την αυστηρή επιτήρηση των υγρών και του αίματος των ασθενών, σε μονωμένες εργαστηριακές μονάδες και την κατάλληλη απολύμανση.

-Cecil. Textbook of Medicine, 22nd edition.