10.4.11

η αναπτυξη της επικοινωνιας οδηγει σε γνωση και δρασεις


Η εκρηκτική ανάπτυξη των δυνατοτήτων επικοινωνίας τις τελευταίες 2-3 δεκαετίες, που αγκαλιάζει όλο τον πλανήτη και είναι αποτέλεσμα των νέων τεχνολογιών, μέσω της ανάπτυξης της γνώσης την οποίαν προκαλεί, γίνεται αποφασιστικός παράγοντας των αλλαγών στο σημερινό κόσμο αλλά και της επιτάχυνσης τους. 

Η γνωστική ανάπτυξη του ανθρώπου είναι αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης του γενετικού φορτίου που μεταφέρουμε, με το φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον και των ερεθισμάτων που δέχεται απ' αυτό, το οποίο μας διαμορφώνει όπως και το διαμορφώνουμε. Ο άνθρωπος όπως έχει ενσωματωμένο το φυσικό περιβάλλον, ενσωματώνει και την ανθρώπινη κοινωνία σε όλα τα επίπεδα της, από όπου δέχεται επιδράσεις, ερεθίσματα και αλληλεπιδρά με αυτά. Αντίστοιχα και η κοινωνία είναι φτιαγμένη από τα πρότυπα συμπεριφοράς των ανθρώπων.
 Και επειδή αυτό που κουβαλάνε απο τη γέννηση τους όλοι οι άνθρωποι στη γη είναι περίπου το ίδιο και είναι οι κοινές εμπειρίες που έχουν συσσωρευθεί απο τη μακραίωνη εξελικτική διαδικασία, αυτό που παίζει κύριο ρόλο είναι οι επιδράσεις που δεχόμαστε απο το κοινωνικό περιβάλλον  και φυσικά η θέση και η ένταξη του καθένα σ΄αυτό το πλαίσιο των σχέσεων που σε μεγάλο βαθμό καθορίζει και τη στάση του απέναντι στα σύνολα που είναι ενταγμένος.
Ο ανθρώπινος νους είναι παντού ένας και αυτός και διαθέτει τις ίδιες ικανότητες. Αυτό εξηγεί γιατί όλοι οι άνθρωποι, σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης έχουν τις ίδιες βασικές ευαισθησίες ή βασικά ηθικά κριτήρια ή ανάγκες. Εξηγεί γιατί αν πάρεις ένα βρέφος από μια φυλή από τα βάθη της ζούγκλας του Αμαζονίου και το μεταφέρεις σε μια ανεπτυγμένη περιοχή, θα μάθει κατ’ αρχήν σαν μητρική του τη γλώσσα που μιλάνε εκεί, που αυτό σημαίνει ότι οι δομές του εγκεφάλου που έχουν σχέση με την εκμάθηση της γλώσσας και που είναι διεσπαρμένες σε όλο τον εγκέφαλο, είναι κοινές σε όλους τους ανθρώπους. Επίσης δεν θα διαφέρει σε τίποτε από τα άλλα παιδιά και θα έχει τις ίδιες δυνατότητες με αυτά για τη μελλοντική του εξέλιξη. Οι λόγοι των καθυστερήσεων που υπάρχουν σε τέτοιες περιπτώσεις,
είναι αποτέλεσμα των περιορισμένων προσλήψεων ερεθισμάτων που υπάρχουν σε τέτοιες απομονωμένες κλειστές κοινωνίες. Μπορούμε να δούμε παραδείγματα και από τις δικές μας κοινωνίες, από απομονωμένα ορεινά χωριά μέχρι και σχετικά πρόσφατα που η επικοινωνία ήταν δύσκολη και όχι όπως σήμερα που σε μεγάλο βαθμό αυτά τα εμπόδια έχουν ξεπερασθεί μέσα από τη μεγάλη ανάπτυξη της επικοινωνίας με τους πιο διαφορετικούς τρόπους. Έτσι σε απομονωμένες κοινωνίες το φορτίο των ιδεών που μεταδίδεται στα μέλη της κοινωνίας, είναι πιο περιορισμένο. Αυτό συμβαίνει και στις κλειστές κοινωνίες, όπου οι κάστες που έχουν την εξουσία και επωφελούνται από αυτήν, εμποδίζουν την ευρύτερη επικοινωνία, κάτι όμως που γίνεται όλο και δυσκολότερα.
Η εκρηκτική ανάπτυξη της επικοινωνίας με την άμεση μετάδοση εικόνας, πληροφοριών, γνώσεων για οτιδήποτε συμβαίνει κάθε στιγμή στον πλανήτη και η πρόσληψη τους απο το σύνολο σχεδόν των ανθρώπων, ανεξάρτητα απο το ότι παράλληλα γίνεται προσπάθεια επηρεασμού προς τη μια ή την άλλη κατεύθυνση ή και την προσπάθεια αποβλάκωσης ή αποπροσανατολισμού ή οτιδήποτε άλλου, οδηγεί στο να αισθάνονται όλοι συμμέτοχοι ενός παγκόσμιου γίγνεσθαι το οποίο τους αφορά, νοιώθουν αλληλέγγυοι με τους ανθρώπους όπου γης, αναπτύσσοντας έτσι με γρήγορους ρυθμούς μια καινούργια συνείδηση αυτή του πολίτη του κόσμου. Είναι εκπληκτικό το γεγονός ότι σήμερα ένας νέος για παράδειγμα σε ένα χωριό της Ινδίας έχει δυνατότητα πρόσβασης μέσω των νέων τεχνολογιών στην ίδια περίπου ποσότητα πληροφορίας και γνώσης με έναν νέο σε μια Ευρωπαϊκή πόλη, χωρίς φυσικά να παραβλέπουμε όλες τις άλλες διαφορές που υπάρχουν.
Αυτό οδηγεί σε μια θετική ανάδραση, ένα θετικό feedback, δηλαδή όσο ενισχύεται αυτή η διαδικασία τόσο θα αυξάνονται οι γνωστικές δυνατότητες και θα αναπτύσσονται οι άνθρωποι και όσο γίνεται αυτό θα μπορούν να κρίνουν πιο ώριμα αυτή την τεράστια ροή πληροφοριών, όπως ένας ενήλικος αξιολογεί τι θα δεχθεί και τι όχι, όπως και θα ενισχύονται ταυτόχρονα οι κοινοί προβληματισμοί για την κοινή πορεία μας πάνω στη γη.
Η ανάπτυξη της επικοινωνίας οδηγεί σε γνώση και η γνώση οδηγεί σε δράσεις επειδή αναδεικνύει νέες δυνατότητες που πριν δεν ήταν γνωστές, τουλάχιστον σε μεγάλο αριθμό ανθρώπων. Δημιουργεί δηλαδή τις “κρίσιμες” μάζες για κοινωνικές αλλαγές. Κοινωνικές αλλαγές που με τον έναν ή άλλο τρόπο θα παίρνουν ευρύτερο χαρακτήρα απο τα στενά εθνικά πλαίσια που μέχρι πρόσφατα περιοριζόταν κυρίως, η μικρότερη απο σήμερα έτσι κι αλλιώς, επικοινωνία. Και θα επηρεάζονται απο έναν κοινό παγκόσμιο προβληματισμό.
Ένα αποτέλεσμα αυτής της εξέλιξης σήμερα, είναι και οι εξεγέρσεις στον Αραβικό κόσμο όπου ένα μεγάλο μέρος κυρίως της νεολαίας που έγινε κοινωνός αυτών των δυνατοτήτων, στη βάση φυσικά των οξυμένων οικονομικών και κοινωνικών προβλημάτων σε ένα πλαίσιο καθυστερημένων και ιδιαίτερα αυταρχικών και ανελεύθερων κοινωνικών δομών, ζητάει τα δικαιώματα του στη ζωή, έχοντας πια μια καλύτερη εικόνα του παγκόσμιου γίγνεσθαι και διαμορφώνοντας κοινές περίπου απαιτήσεις για τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα και ανάγκες.
Κάτι ανάλογο μπορούμε να πούμε και για τις μετακινήσεις πληθυσμών τα τελευταία χρόνια, τις μεγαλύτερες που έχουν γίνει ποτέ σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα στην ιστορία του ανθρώπου. Είναι και αυτό αποτέλεσμα της γνώσης για τις ανισότητες που υπάρχουν, μιας γνώσης που έγινε εφικτή λόγω των δυνατοτήτων επικοινωνίας. Πριν δεν ξέρανε. Τώρα ξέρουν και μετακινούνται με την ελπίδα να βελτιώσουν τη ζωή τους. Κάτι φυσικά που μπορεί να προκαλέσει μεγάλες αναστατώσεις και συγκρούσεις, γι αυτό και η μοναδική λύση είναι η βελτίωση της θέσης τους μέσα απο άλλες πολιτικές χειρισμού των διεθνών προβλημάτων που θα οδηγήσουν στην ανάπτυξη τους. Η τυφλή επιδίωξη απλώς περισσότερου κέρδους έχει οδηγήσει και εδώ σε συσσώρευση απειλητικών προβλημάτων.

Η ανάπτυξη αυτή της γνώσης μπορεί να δώσει δυνητικά λύση και σε ένα άλλο πρόβλημα. Ξέρουμε ότι η ανάπτυξη των βίαιων, επιθετικών συμπεριφορών εξελικτικά στον άνθρωπο, είχε σχέση με τον ανταγωνισμό για τους περιορισμένους έτσι κι αλλιώς πόρους. Το ερώτημα που προκύπτει είναι ότι με την ανάπτυξη του ανθρώπινου πληθυσμού ο ανταγωνισμός για τους υφιστάμενους πόρους θα ενταθεί, άρα και η ανάπτυξη επιθετικών συμπεριφορών για την κυριαρχία τους. Εδώ όμως υπάρχει ένα καινούργιο στοιχείο. Η ανάπτυξη της γνώσης και της πληροφορίας σαν κύριας παραγωγικής δύναμης, δεν απαιτεί να διεκδικήσεις τίποτε από τον άλλον. Μπορείς να παράγεις όση θέλεις μόνος σου και μέσω αυτής να παράγεις τα αγαθά που χρειάζεσαι. Προοπτικά αυτός είναι ο δρόμος για τη μείωση της βίας αλλά και της πρόσβασης σε αφθονία αγαθών. Στον τομέα της ίδιας της γνώσης και της πληροφορίας, σαν δυνατότητα πρόσβασης, αυτό άρχισε να γίνεται πραγματικότητα.
Οι διαδικασίες της παγκοσμιοποίησης, παρ’ όλο τον αντιφατικό τους χαρακτήρα και τις επώδυνες κοινωνικές ανακατατάξεις που προκαλούν, επειδή σ’ αυτές σήμερα κυριαρχούν τυφλές δυνάμεις που μοναδικό στόχο έχουν τη συσσώρευση περισσότερου κέρδους, αδιαφορώντας για τις γενικότερες επιπτώσεις στις ανθρώπινες κοινωνίες και το φυσικό περιβάλλον, ταυτόχρονα δημιουργούν τις προϋποθέσεις για την ανάπτυξη αυτής της νέας συνείδησης, του πολίτη του κόσμου, με πολύ μεγαλύτερο πολιτισμικό φορτίο, το οποίο θα μεταβιβάζεται στα μέλη της ανθρώπινης κοινότητας. Αποτελούν ταυτόχρονα διαδικασίες που αυξάνουν πάρα πολύ τον αριθμό των μεταβλητών στις εξελίξεις, γι αυτό και δεν μπορεί κανείς να προδικάσει προς ποια κατεύθυνση θα είναι. Η συνειδητή όμως δράση των ανθρώπων μπορεί να επιδράσει προς τη μία ή την άλλη κατεύθυνση.

                                                                                     Δ. ΠΕΤΡΙΔΗΣ




Δεν υπάρχουν σχόλια: