γιατι γερναμε

Θα επιστρέψουμε σήμερα σε πιο ιατρική θεματολογία, μιας και το ιστολόγιο λέει ότι ασχολείται με θέματα βιολογίας και ιατρικής. Σε προηγούμενη ανάρτηση ("η ζωή βασίζεται στο οξυγόνο και υποκύπτει στις παρενέργειες της δράσης του") είχε γίνει αναφορά στο ρόλο του οξυγόνου. Ότι πάνω σ’ αυτό στηρίζεται η ζωή όπως τουλάχιστον την ξέρουμε στη γη, επειδή η παραγωγή ενέργειας στα κύτταρα στο μεγαλύτερο μέρος της εξαρτάται από αυτό αλλά λόγω των ελεύθερων τοξικών ριζών που παράγονται κατά τη χρησιμοποίηση του αποτελεί ταυτόχρονα και την κυριότερη αιτία της φθοράς και του θανάτου του οργανισμού. Αποτελεί την βασική αντίφαση της ζωής, όπως και όλα άλλωστε βασίζονται σε αντιφάσεις.

Με βάση λοιπόν αυτή την αντίληψη που αναπτύχθηκε, φαίνεται ότι ο σημαντικότερος λόγος της γήρανσης του οργανισμού και τελικά του θανάτου του, είναι η συσσώρευση  λαθών που γίνονται σαν αποτέλεσμα της δράσης των ελεύθερων ριζών που προκύπτουν από την διέγερση του οξυγόνου καθώς και από άλλες ελεύθερες τοξικές ρίζες που παράγονται στη διαδικασία του μεταβολισμού. 
Με παρόμοιο περίπου τρόπο μας επηρεάζουν και διάφοροι περιβαλλοντικοί παράγοντες (όπως πχ η υπεριώδης ακτινοβολία για παράδειγμα ή διάφορες άλλες περιβαλλοντικές χημικές ενώσεις ή το κάπνισμα, το αλκοόλ κλπ).
Η δράση των τοξικών ελεύθερων ριζών βρίσκεται οπωσδήποτε σε αλληλεξάρτηση και με άλλους μηχανισμούς, που ανάλογα με το ποιος επικρατεί και τι ανεπάρκειες υπάρχουν στον καθέναν από αυτούς είτε γενετικά είτε επικρατούν λόγω της επίδρασης του περιβάλλοντος ή της μάθησης συμπεριφορών, έχουμε το συνολικό αποτέλεσμα όσον αφορά την επιβίωση.

  Μια κατ’ αρχήν γενική διαπίστωση που μπορεί να γίνει και δεν αφορά μόνο τον άνθρωπο αλλά και τα άλλα θηλαστικά και όχι μόνο αυτά, είναι ότι εξελικτικά επικράτησαν μηχανισμοί που ο κύριος σκοπός τους ήταν η διατήρηση του οργανισμού ακμαίου, μέχρι την αναπαραγωγική ηλικία. Από κει και πέρα η επιβίωση του παρατεινόταν τόσο όσο οι μηχανισμοί που αναπτύχθηκαν, του επέτρεπαν. Συνεχίζουμε να ζούμε εκμεταλλευόμενοι τους μηχανισμούς που μας έχει εφοδιάσει η εξέλιξη, για να εξυπηρετηθούν κυρίως οι ανάγκες αναπαραγωγής. Δηλαδή με κάποιο τρόπο, από ένα σημείο και μετά, ζούμε, όπως είπε ένας βιολόγος,  ξεγελώντας τη φύση. Η προσπάθεια παράτασης της ζωής,
 η μακροζωία, που είναι μια απόλυτα θεμιτή επιδίωξη και επειδή η εγκεφαλική δραστηριότητα μπορεί να συνεχίσει να αναπτύσσεται για πολύ μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, προϋποθέτει να μάθουμε να ξεγελάμε καλύτερα τη φύση.  Όσο ισχυρότεροι ή ευνοϊκότεροι ήταν αυτοί οι μηχανισμοί ή όσο δεν σπαταλήθηκαν οι εφεδρείες του και όσο με περισσότερη σύνεση τους χρησιμοποιήσαμε στη συνέχεια, μπορούμε και αυξάνουμε τα όρια της επιβίωσης. Τα περισσότερα θηλαστικά μετά την αναπαραγωγική ηλικία πεθαίνουν γρήγορα.  Ίσως η ανάπτυξη της συνείδησης ανώτερης τάξης που απέκτησε ο άνθρωπος, μας επιτρέπει να δράσουμε προς αυτή την κατεύθυνση με γνώση που φέρνει αποτελέσματα. Η φύση δεν έχει σκοπό να μας εξοντώσει, δεν έχει κάποιο μηχανισμό προγραμματισμένου θανάτου μας, απλά αφηνόμαστε στο έλεος των λαθών που συσσωρεύονται, επειδή ένα μεγάλο μέρος των εφεδρειών έχει εξαντληθεί στη διάρκεια της αναπαραγωγικής ηλικίας και η αναπλήρωση τους μειονεκτεί.

 Ένα παράδειγμα εδώ, είναι ότι τα ενδοθηλιακά μας κύτταρα (είναι τα κύτταρα που καλύπτουν εσωτερικά τα αγγεία και παράγουν μια σειρά ουσίες που τα κρατούν ανοιχτά), έχουν διάρκεια ζωής τα 30 χρόνια περίπου που σ’ αυτό το στάδιο παράγουν ισχυρές αγγειοδιασταλτικές ουσίες. Στις επόμενες διαιρέσεις παράγουν πολύ μικρότερο ποσό τέτοιων ουσιών, με αποτέλεσμα τις βλάβες στο αγγειακό δίκτυο, που σταδιακά οδηγούν στο θάνατο. Είναι στην δική μας ευχέρεια να δράσουμε έτσι ώστε γνωρίζοντας αυτό το γεγονός να πάρουμε αυτά τα μέτρα ώστε να περιορίσουμε τις βλάβες αυτές στο ελάχιστο δυνατό και μπορούμε να το κάνουμε.
 Στις γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση έχουμε ραγδαία πτώση των οιστρογόνων ορμονών που έχουν αγγειοδιασταλτική δράση με αποτέλεσμα την εμφάνιση της υπέρτασης και των αγγειακών βλαβών, που μέχρι τότε είναι σπάνιες.
Η μείωση των αντιοξειδωτικών συστημάτων του οργανισμού είναι επίσης ραγδαία μετά την ακμαία αναπαραγωγική ηλικία. Γι αυτό η κατανάλωση κυρίως  φυτικών προϊόντων που περιέχουν πολλά αντιοξειδωτικά και η αποφασιστική μείωση πρωτεϊνών και λίπους που αποτελούν το υπόβαθρο ισχυρής οξειδωτικής δράσης, προσφέρει πλεονεκτήματα.
Αν πάμε σε κατώτερες μορφές ζωής αυτό θα το δούμε πολύ πιο χαρακτηριστικά. Τα φυτά μετά την δημιουργία των καρπών πέφτουν τα φύλλα τους, πολλά από αυτά πεθαίνουν και τα ίδια και ξαναδημιουργούνται από τους σπόρους που έχουν δημιουργήσει, δημιουργώντας ένα καινούργιο στην ουσία φυτό. Τα περισσότερα ζώα στην ουσία δεν γερνάνε. Μετά την αναπαραγωγική ηλικία σύντομα πεθαίνουν.
Παρ’ όλα αυτά βλέπουμε, ότι ορισμένοι ιστοί συνεχίζουν να αναπτύσσονται έστω με διαφορετικό τρόπο, ενώ άλλοι φθίνουν. Για παράδειγμα το ανοσοποιητικό σύστημα σε  αρκετές πλευρές του δείχνει να είναι πιο αποτελεσματικό σε πολλές λοιμώξεις από ιούς, απ’ ότι σε νεαρότερες ηλικίες, ίσως λόγω της ευελιξίας του και των περισσότερων "εμπειριών" που αποκτά από την επαφή του με περισσότερα αντιγόνα. Ή το κεντρικό νευρικό σύστημα που μπορεί να χάνει πολλούς νευρώνες καθημερινά αλλά να το αντισταθμίζει αυτό με μεγαλύτερο αριθμό συνδέσεων, με αποτέλεσμα να παραμένει ενεργό για μεγάλο χρονικό διάστημα, τροποποιώντας κατά κάποιο τρόπο την λειτουργία του. Και άλλα τέτοια παραδείγματα θα μπορούσαν να αναφερθούν. 
Θα λέγαμε δηλαδή πως η άποψη ότι αιτία του γήρατος είναι ότι η φύση μας έχει προγραμματισμένους για την αναπαραγωγή και από κει και πέρα αδιαφορεί, έχει βάση αλλά σε συνδυασμό με τον κύριο μηχανισμό της συσσώρευσης λαθών που είναι το οξειδωτικό στρες, με την έννοια ότι μέχρι την ακμαία αναπαραγωγική ηλικία μας προφυλάσσει αρκετά αποτελεσματικά  από αυτές τις βλάβες, με ισχυρή ενδογενή αντιοξειδωτική προστασία.

Με βάση όσα έχουνε αναφερθεί για το οξυγόνο και τις δράσεις του, η εστίαση πρέπει να γίνει στη μείωση του οξειδωτικού στρες που συνοδεύει εκ των πραγμάτων τη ζωή και την ταυτόχρονη ενίσχυση της αντιοξειδωτικής του προστασίας. Όταν η παραγωγή ελεύθερων ριζών ξεπερνάει τις δυνατότητες των αντιοξειδωτικών συστημάτων να τις εξουδετερώσουν, τότε δημιουργούνται βλάβες σε όλους τους ιστούς. Αυτό συμβαίνει και όταν είναι αυξημένη η παραγωγή ελεύθερων ριζών ή όταν εξασθενούν τα ενδογενή αντιοξειδωτικά συστήματα του οργανισμού. Γι αυτό το θέμα έγινε αναλυτικότερη αναφορά στην ανάρτηση για το οξυγόνο και τις δράσεις του.   
Ο βασικός παράγοντας του οξειδωτικού στρες είναι η διατροφή που τροφοδοτεί τις διαδικασίες παραγωγής ενέργειας στα μιτοχόνδρια. (τα μιτοχόνδρια είναι τα πρώτα που βλάπτονται από τις ελεύθερες ρίζες οξυγόνου μιας και είναι ο τόπος της χρησιμοποίησης του για την παραγωγή ενέργειας του κυττάρου. Προστατεύεται από ισχυρά αντιοξειωτικά συστήματα, με κύριο το σύστημα της γλουταθειόνης. Ο θάνατος των μιτοχονδρίων, που είναι περίπου 1500-1700 σε κάθε κύτταρο, αποτελεί και τον λόγο θανάτου του κυττάρου. Ένα αντιοξειδωτικό δηλαδή που θα προστατεύει πιο αποτελεσματικά τα μιτοχόνδρια, θα αυξήσει και τον χρόνο ζωής του οργανισμού).

 Κάθε γεύμα όσο πλουσιότερο είναι σε λιπαρά, επεξεργασμένα σάκχαρα και πρωτεΐνες, τόσο περισσότερο αποτελεί και ένα μεγαλύτερο οξειδωτικό στρες για τον οργανισμό. Αυτός μάλλον είναι και ο κυριότερος λόγος που η μείωση της τροφής, ιδιαίτερα μετά την πρώιμη αναπαραγωγική ηλικία, οδηγεί σε παράταση της ζωής. Πολλές μελέτες σε πειραματόζωα δείξανε εντυπωσιακά ποσοστά παράτασης της ζωής, από 30-70%, με τη μείωση της πρόσληψης θερμίδων. Αυτός ο τρόπος είναι και ο μόνος μέχρι τώρα που έχει δείξει αδιαμφισβήτητα ότι αυξάνει το όριο της επιβίωσης. Η πιθανή μειωμένη πρόσληψη απαραίτητων δομικών ή άλλων συστατικών για τον οργανισμό, φαίνεται να υπερκεράζεται από το όφελος του μειωμένου οξειδωτικού στρες.

 Αυτό που έχει διαπιστωθεί συγκεκριμένα σ’ αυτές τις περιπτώσεις, της μείωσης της θερμιδικής πρόσληψης είναι η αύξηση των αντιοξειδωτικών συστημάτων του οργανισμού, η μείωση των βλαβών στο DΝΑ, καθώς και η αυξημένη δραστηριότητα του 20S πρωτεοσώματος-σε πειράματα με ποντίκια-  που ο ρόλος του είναι η καταστροφή των πρωτεϊνών που έχουν υποστεί οξείδωση. Δηλαδή αυτό που συμβαίνει είναι η μειωμένη παραγωγή ελεύθερων ριζών, που δίνει τη δυνατότητα στα αντιοξειδωτικά συστήματα να ανασυνταχθούν και να επιδιορθώσουν αποτελεσματικότερα βλάβες που έχουν συσσωρευθεί.

 Ίσως όμως η πληρέστερη γνώση των διαδικασιών που συντελούνται, να μας οδηγήσει ώστε να προσλαμβάνονται όλα τα απαραίτητα στοιχεία, με τη μικρότερη δυνατή οξειδωτική επιβάρυνση.

Μία άποψη που έχει διατυπωθεί για τη σχέση αναπαραγωγικής ικανότητας και θερμιδικής πρόσληψης είναι, όπως αναφέρθηκε και πριν, ότι σε συνθήκες μειωμένης πρόσληψης θερμίδων, κάτι που ήταν πολύ συνηθισμένο όπως καταλαβαίνουμε, ο οργανισμός μετατοπίζει την αξιοποίηση των μειωμένων θερμίδων στην επιβίωση των σωματικών κυττάρων ώστε να επιβιώσει ο οργανισμός για την περίοδο της αυξημένης πρόσληψης που θα είναι ικανός αναπαραγωγικά. Αυτός είναι ένας μηχανισμός που είναι λογικό να επικράτησε, μιας και οι περίοδοι ένδειας ήταν πολύ συχνοί. Κάτι παρόμοιο φαίνεται να συμβαίνει και στα φυτά με την παραγωγή πολυφαινολών σε περιόδους ξηρασίας, οι οποίες έχουν ισχυρή αντιοξειδωτική δράση και βοηθούν το φυτό στην επιβίωση του σε συνθήκες ένδειας.

Τέτοιοι εξελικτικοί μηχανισμοί πιθανόν να επικράτησαν αλλά δεν φαίνεται να υπάρχει κάποια νομοτέλεια σ’ αυτές τις δράσεις. Για παράδειγμα πράγματι σε ορισμένα πειραματόζωα, σε ένα είδος σκουληκιών, που αφαιρέθηκαν τα αναπαραγωγικά κύτταρα σε συνδυασμό με ελάττωση της πρόσληψης θερμίδων, παρατηρήθηκε μέχρι και 6πλασιασμός της διάρκειας της ζωής τους. Υπάρχουν όμως και άλλα παραδείγματα σε είδη πεταλούδων ή στη βασίλισσα στις μέλισσες  όπου η διατήρηση της αναπαραγωγικής δραστηριότητας συμβαδίζει με αυξημένη μακροζωία. 

 Η σωματική άσκηση, παρ’ όλο που αυξάνει προσωρινά την παραγωγή ελεύθερων ριζών, είναι απαραίτητη στον οργανισμό για την ανάπτυξη και διατήρηση της μυϊκής και οστικής μάζας  και αποτελεί προϋπόθεση για τον καλό μεταβολισμό του οργανισμού, την μη ανάπτυξη του λεγόμενου μεταβολικού συνδρόμου για το οποίο θα αναφερθούμε και στη συνέχεια. Επίσης παίζει σημαντικό ρόλο και για την ανάπτυξη των ενδογενών αντιοξειδωτικών συστημάτων του οργανισμού. Όμως η σωματική καταπόνηση, που ξεπερνά συνεχώς τις δυνατότητες εξουδετέρωσης των αντιοξειδωτικών συστημάτων, αποτελεί ένα ισχυρό οξειδωτικό στρες που μπορεί να καταβάλει μακροπρόθεσμα τον οργανισμό. Αυτός είναι ίσως ένας από τους λόγους που οι άνθρωποι πεθαίνανε πολύ νεότεροι μέχρι και πριν λίγες δεκαετίες, όταν δουλεύανε σωματικά με απάνθρωπους ρυθμούς από την ανατολή μέχρι τη δύση του ήλιου, χωρίς ουσιαστικά να προλαβαίνουν να ξεκουραστούν και να διορθώνουν τις βλάβες που προκλήθηκαν.

 Η υποξία από την έλλειψη σωματικής άσκησης επιδρά στο σύστημα μεταφοράς ηλεκτρονίων στα μιτοχόνδρια αυξάνοντας την παραγωγή ελεύθερων ριζών οξυγόνου. Η διατήρηση ανοιχτών των αρτηριών για τον εφοδιασμό των κυττάρων των ιστών με αίμα και άρα με οξυγόνο, είναι η απαραίτητη προϋπόθεση για να παράγεται και η απαραίτητη ενέργεια για να διατηρηθεί το κύτταρο αλλά και να λειτουργούν σωστά τα ενδογενή αντιοξειδωτικά συστήματα του οργανισμού που είναι και τα πιο αποτελεσματικά.
Γενικότερα η ενδυνάμωση μηχανισμών που χαρακτηρίζουν την αναπαραγωγική ηλικία, όπως το αυξημένο μυϊκό σύστημα σε σχέση με το λίπος, που αποτελεί και τη βάση των ομαλών μεταβολικών διεργασιών του οργανισμού, διατηρεί την μεταβολική δραστηριότητα σε πιο νεανικά επίπεδα και άρα συμβάλει στην παράταση του ορίου της ζωής.

Βασικός παράγοντας επίσης που παράγει μεγάλες ποσότητες ελεύθερων τοξικών ριζών είναι το άγχος και το  ψυχικό στρες γενικότερα, όπως έγινε αναφορά και σε προηγούμενη ανάρτηση για την αντιμετώπιση των κινδύνων και το στρες. Οι κατεχολαμίνες που παράγονται σε αυτές τις περιπτώσεις σε μεγαλύτερες ποσότητες, μεταβολίζονται σε ισχυρές τοξικές ελεύθερες ρίζες, εκτός από το ότι μειώνουν δραματικά την άμυνα του οργανισμού στις τοξικές οξειδωτικές δράσεις ή δράσεις άλλων βλαπτικών παραγόντων, με όλες τις συνέπειες που αυτό έχει. Η αύξηση του οξειδωτικού στρες από την υπερέκκριση των κατεχολαμινών, οφείλεται επίσης και στην κινητοποίηση των αποθεμάτων της γλυκόζης και την αύξηση της κυκλοφορίας των ελεύθερων λιπαρών οξέων που προκαλούν.
Ας υπενθυμίσουμε όμως πάλι, ότι ένα ήπιο στρες στα πλαίσια που ο οργανισμός διαχειρίζεται όπως και η αντίστοιχη παραγωγή οξειδωτικών ριζών, αποτελεί παράγοντα ομαλής λειτουργίας και ανάπτυξης τόσο των στενά σωματικών όσο και των νοητικών λειτουργιών. Οι ελεύθερες ρίζες αποτελούνε τον κυριότερο παράγοντα ανάπτυξης, που πρέπει όμως να κρατιέται μέσα σε όρια που ο οργανισμός ελέγχει.

 Έχουν διατυπωθεί τα τελευταία χρόνια, διάφορες θεωρίες για να ερμηνεύσουν την γήρανση του οργανισμού. Μία κατηγορία είναι αυτή στην οποίαν εντάσσονται και οι παραπάνω απόψεις, αυτή  δηλαδή  που θεωρεί ότι η γήρανση είναι μια διαδικασία συσσώρευσης σφαλμάτων σε διάφορα επίπεδα, στο μιτοχονδριακό DNA, στις βλάβες που συσσωρεύονται στο νευροορμονικό-ανοσοποιητικό σύστημα, στη  συσσώρευση μεταλλάξεων στο κυτταρικό DNA κλπ, από τις βλάβες που δημιουργούν οι ελεύθερες ρίζες οξυγόνου και άλλες ελεύθερες τοξικές ρίζες.

  Μία άλλη κατηγορία είναι αυτές που θα μπορούσαν να ονομασθούν θεωρίες προγραμματισμού, που θεωρούν ότι η γήρανση είναι κυρίως ζήτημα γονιδίων, που ενεργοποιούνται σαν βιολογικά ρολόγια σταδιακά στα διάφορα στάδια της εξέλιξης.

  Μια διαδεδομένη θεωρία επικεντρώνει στο ρόλο των τελομερών και της τελομεράσης. Τα τελομερή είναι τα τμήματα του  DNA που βρίσκονται στις άκρες των διπλών ελίκων και ο ρόλος τους είναι να κρατούν σταθερή την διπλή έλικα ώστε να μην ξεδιπλώνεται ή να υφίσταται φθορές κατά την αντιγραφή. Ένα ειδικό ένζυμο,  η τελομεράση, επιδιορθώνει τα τελομερή, ώστε να μπορεί να συνεχίζεται η αντιγραφή χωρίς λάθη, λόγω του ότι αυτά τα ακραία τμήματα του DNA είναι πολύ ασταθή και υπόκεινται σε συνεχείς ανασυνδυασμούς και μικραίνει το μήκος τους μετά από κάθε κυτταρική διαίρεση. Γι αυτό το λόγο και η επάρκεια του ενζύμου τελομεράση, αφορά περισσότερο την νεαρή, αναπαραγωγική ηλικία και στη συνέχεια ελαττώνεται ή δεν υπάρχει, εκτός από ιστούς που πολλαπλασιάζονται  γρήγορα όπως ο αιμοποιητικός, καθώς και στα βλαστικά κύτταρα αλλά και τα καρκινικά. 

 Στα καρκινικά κύτταρα δεν έχουμε μείωση των τελομερών, οπότε  επιδιορθώνεται συνεχώς το DNA τους είτε μέσω της τελομεράσης είτε μέσω εναλλακτικών δρόμων. Το ίδιο και τα αθάνατα κύτταρα όπως είναι τα βλαστοκύτταρα, ή κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος όπως είναι τα Τ- λεμφοκύτταρα.

Ορισμένοι ερευνητές πιστεύουν ότι θα αρκούσε να προμηθεύσουμε τα κύτταρα με τελομεράση για να επιμηκύνουμε τη ζωή. Ο μηχανισμός δεν είναι απόλυτα διευκρινισμένος, αν και όπως είναι κατανοητό στα καρκινικά κύτταρα θέλουμε να εξουδετερωθεί η τελομεράση, ώστε να πάψουν να πολλαπλασιάζονται επ’ αόριστον.

  Ρόλο σ’ αυτό τον τομέα, στην καλή κατάσταση του γενετικού υλικού των θηλαστικών και την επιδιόρθωση των βλαβών που δημιουργούνται, έχει βρεθεί να παίζει και μία πρωτεΐνη η σιρτουΐνη 1(SIRT 1), της οποίας η δράση φαίνεται να μεσολαβείται από κάποιες πολυφαινόλες, αν και τα περισσότερα πειράματα γίνανε σε ζυμομύκητες, σκουλήκια και ποντίκια. Οι πολυφαινόλες των φυτών ίσως να αποτελούν την απάντηση τους σε περιπτώσεις ξηρασίας, για να μπορέσουν να επιβιώσουν, όπως αναφέραμε προηγουμένως. Στον ανθρώπινο οργανισμό έχουν αποδείξει έντονη αντιοξειδωτική δράση.

  Στη θεωρία του ανταγωνισμού διαφορετικών φαινοτύπων, ανάλογα με την περιβαλλοντική πίεση έχουμε και διαφορετικές εκφράσεις των γονιδίων, ώστε να ευνοείται η μια ή η άλλη εξέλιξη. Σύμφωνα με αυτήν ευνοούνται στην διάρκεια της ανάπτυξης γονιδιακοί δρόμοι που ευνοούν την αναπαραγωγή οι οποίοι στη συνέχεια  είναι σε βάρος του οργανισμού επειδή τον επιβαρύνουν μεταβολικά.   Διάφορες περιβαλλοντικές επιδράσεις μπορεί να ευνοήσουν την έκφραση του ενός ή άλλου φαινοτύπου στην ανάπτυξη. Μπορεί δηλαδή αν υπάρχει ένδεια θερμίδων να ευνοηθεί η έκφραση άλλου φαινοτύπου που θα ευνοεί τη μακροζωία μέσω της διατήρησης των σωματικών κυττάρων. Σύμφωνα με αυτή την άποψη σε περιόδους ένδειας η ενέργεια προωθείται στα σωματικά κύτταρα ώστε αυτά να επιβιώσουν για τις περιόδους της επάρκειας ώστε τότε να ευνοηθεί η αναπαραγωγική διαδικασία. Είναι μια άποψη στην οποίαν αναφερθήκαμε και πριν και που εξελικτικά ίσως είχε χρησιμότητα. Πειράματα που γίνανε σε ζώα με περιορισμό θερμίδων, μειωνόταν η αναπαραγωγική τους ικανότητα, προς όφελος της μακρότερης επιβίωσης. Αν και υπάρχουν και αντίθετα παραδείγματα όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως. 

Κάποιες άλλες θεωρίες εντοπίζουν τον μηχανισμό του γήρατος στις αλλαγές που γίνονται στα ριβοσωμάτια(είναι ο τόπος σύνθεσης των πρωτεϊνών με βάση τις οδηγίες που δέχονται από το mRNA που λειτουργεί σαν αντίγραφο του αντίστοιχου γονιδίου) ή τις αλλαγές στο μιτοχονδριακό DNA, που όπως είπαμε είναι πολύ πιο ευάλωτο σε μεταλλάξεις(σε ρυθμό 10-20 φορές περισσότερο από το κυτταρικό DΝΑ).

 Στην ανοσο-νευρο-ενδοκρινική θεωρία, παραβλάπτεται με το πέρασμα του χρόνου ο συντονισμός των απαντήσεων στα εσωτερικά και εξωτερικά ερεθίσματα. Είναι γνωστό ότι υπάρχει στενή συνεργασία ανάμεσα στο νευρικό σύστημα, στο ενδοκρινικό και το ανοσοποιητικό. Ο συντονισμός του νευρικού με το ενδοκρινικό σύστημα γίνεται κυρίως μέσω ενός αδένα, της υπόφυσης που βρίσκεται στη βάση του εγκεφάλου, που είναι το κέντρο συντονισμού ενός πολύπλοκου ορμονικού συστήματος που δρα σε όλο τον οργανισμό. Αυτή ελέγχεται από τον υποθάλαμο, μια εγκεφαλική δομή αρχέγονη στο κέντρο περίπου του εγκεφάλου, που συντονίζει ερεθίσματα που έρχονται και από τα κέντρα των συναισθημάτων και της μνήμης αλλά και των νεότερων, ελεγκτικών τμημάτων όπως είναι ο εγκεφαλικός φλοιός.  Τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος επίσης έχουν υποδοχείς τόσο για τις ορμόνες όσο για τους περισσότερους νευροδιαβιβαστές, τα μόρια δηλαδή που μεταφέρουν τα ερεθίσματα στο νευρικό ιστό. Είναι δηλαδή τρία συστήματα που συνεργάζονται στενά μεταξύ τους, και συντονίζουν τις απαντήσεις του οργανισμού στα εσωτερικά και εξωτερικά ερεθίσματα. Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, η αποδιοργάνωση του οργανισμού έχει σαν κύριο αίτιο τις βλάβες και την ασυνέργεια σε αυτά κυρίως τα συστήματα αν και η έρευνα για αυτές τις αλληλοσυσχετίσεις βρίσκεται στην αρχή της.

  Μία άλλη θεωρία εντοπίζει την κύρια αιτία των βλαβών στη γονιδιακή αστάθεια που αφορά τους ιστούς που πολλαπλασιάζονται γρήγορα σε αντίθεση με τους ιστούς που δεν εμφανίζουν μιτωτική δραστηριότητα(πχ ο εγκέφαλος). Όπως αναφέρθηκε, στους ιστούς που πολλαπλασιάζονται γρήγορα συνεχίζει να λειτουργεί ο μηχανισμός της τελομεράσης και από την άλλη σε ιστούς όπως ο εγκέφαλος που δεν εμφανίζουν μιτωτική δραστηριότητα(αν και τελευταία ξέρουμε ότι γίνεται αναγέννηση και του νευρικού ιστού, αλλά εν πάση περιπτώσει δεν εμφανίζει έντονη τέτοια δραστηριότητα). Βλέπουμε όμως ότι σε αυτούς τους ιστούς που δεν έχουμε γρήγορο πολλαπλασιασμό, έχουμε κυρίως βλάβες   εκφυλιστικού χαρακτήρα, οι οποίες οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στην οξειδωτική δραστηριότητα.

  Διάφορες άλλες απόψεις εστιάζουν στον ρόλο διαφόρων ορμονών, όπως της τεστοστερόνης στους άνδρες, των οιστρογόνων στις γυναίκες ή της μελατονίνης σαν ορμόνης που συντονίζει τους καθημερινούς κιρκάδιους ρυθμούς του οργανισμού.

Όπως είπαμε σκοπός μας είναι να βρίσκουμε τρόπους να ξεγελάμε πιο αποτελεσματικά τη φύση όπως το έχουμε καταφέρει σε μεγάλο βαθμό μέχρι τώρα. Να κάνουμε την τροφή τέτοια που να μειώνεται στο ελάχιστο το οξειδωτικό στρες που προκαλείται, να  διατηρούμε την μυϊκή και οστική μάζα αυξημένη σε σχέση με το λίπος του οργανισμού, μέσω της άσκησης ώστε να διατηρούμε τη μεταβολική δραστηριότητα σε ικανοποιητικά επίπεδα, να κρατάμε χαμηλά τα επίπεδα άγχους κάνοντας τη ζωή μας πιο δημιουργική αναπτύσσοντας τις δυνατότητες που έχουμε, να διατηρούμε και να αναπτύσσουμε τη νοητική δραστηριότητα αλλά και να αποκαθιστούμε βλάβες σε ιστούς, όπως για παράδειγμα ανοίγεται τελευταία αυτή η δυνατότητα μέσω των βλαστικών κυττάρων ή άλλες δυνατότητες που θα παρουσιασθούν στο μέλλον.

  Δ. ΠΕΤΡΙΔΗΣ

 

 Απο την επίδραση της διατροφής σε πιθήκους. Αυτός στα δεξιά φαίνεται περισσότερο γερασμένος. Γι αυτό χρειαζόμαστε πολλά αντιοξειδωτικά και περισσότερη άσκηση..