Η σωματική άσκηση είναι στο πρόγραμμα των αρχέγονων νευρωνικών κυκλωμάτων. Υπολογίζεται ότι ο προϊστορικός πρόγονος μας, διένυε μερικές δεκάδες χιλιόμετρα καθημερινά προκειμένου να εξασφαλίσει την τροφή του. Οι ομοιοστατικοί του μηχανισμοί που δημιουργήθηκαν σε όλο αυτό το μεγάλο διάστημα της εξελικτικής διαδικασίας, περιλαμβάνουν την καθημερινή κίνηση.
Η σωματική άσκηση είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη και την διατήρηση του μυϊκού συστήματος και του οστίτη ιστού. Η σχέση μυϊκής μάζας με το λίπος του οργανισμού παίζει καθοριστικό ρόλο στην εμφάνιση ή όχι του μεταβολικού συνδρόμου για το οποίο έχουμε μιλήσει και το οποίο προδιαθέτει σε υψηλό καρδιαγγειακό κίνδυνο.
Ανάλογος είναι και ο ρόλος της μυικής δύναμης που εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό απο την άσκηση αλλά έχει οπωσδήποτε και κληρονομικά χαρακτηριστικά. Σε μια μελέτη που συμμετείχαν 3.233 άνδρες, 20-80 ετών, σε μια περίοδο παρακολούθησης 6,7 έτη(Μελέτη από το ινστιτούτο Cooper των ΗΠΑ. ‘’ΚΑΡΔΙΑ ΚΑΙ ΑΓΓΕΙΑ’’. Διμηνιαία Ιατρική έκδοση. Ιαν.-Φεβρ 2008, άρθρο του Κ. Βόλακλη), φάνηκε ότι η μυϊκή δύναμη σχετίζεται αντιστρόφως ανάλογα με την πιθανότητα εκδήλωσης του μεταβολικού συνδρόμου. Η σχέση αυτή παραμένει ισχυρή ανεξάρτητα από την ηλικία και το σωματικό βάρος ακόμη και όταν παίρνονται υπ’ όψη ισχυροί προδιαθεσικοί παράγοντες όπως το κάπνισμα και το οικογενειακό ιστορικό υπέρτασης, διαβήτη και στεφανιαίας νόσου.
Ο λόγος για τον οποίον συμβαίνει αυτό είναι ότι οι σκελετικοί μύες αποτελούν τον βασικό ιστό ελέγχου του μεταβολισμού της γλυκόζης και τριγλυκεριδίων.
Εκεί θα γίνει η κατανάλωση των τριγλυκεριδίων ως πηγή ενέργειας, που η άσκηση την αυξάνει πολύ, καταναλώνοντας κατ’ αρχήν τα τριγλυκερίδια, αλλά και η κατανάλωση της ινσουλίνης για την γλυκόζη που θα χρειασθεί, απορροφώντας κατά κάποιο τρόπο τις αρνητικές δράσεις τους από την μη χρησιμοποίηση τους. Έτσι οι μεταβολές στη μυϊκή μάζα, λόγω αποχής από την άσκηση ή λόγω μεγάλης ηλικίας ή και από τα δύο, καθώς και της αντίστοιχης αγγειακής αραίωσης, επηρεάζουν τις παραπάνω παραμέτρους που αποτελούν βασικούς παράγοντες του καρδιαγγειακού κινδύνου.
Εκεί θα γίνει η κατανάλωση των τριγλυκεριδίων ως πηγή ενέργειας, που η άσκηση την αυξάνει πολύ, καταναλώνοντας κατ’ αρχήν τα τριγλυκερίδια, αλλά και η κατανάλωση της ινσουλίνης για την γλυκόζη που θα χρειασθεί, απορροφώντας κατά κάποιο τρόπο τις αρνητικές δράσεις τους από την μη χρησιμοποίηση τους. Έτσι οι μεταβολές στη μυϊκή μάζα, λόγω αποχής από την άσκηση ή λόγω μεγάλης ηλικίας ή και από τα δύο, καθώς και της αντίστοιχης αγγειακής αραίωσης, επηρεάζουν τις παραπάνω παραμέτρους που αποτελούν βασικούς παράγοντες του καρδιαγγειακού κινδύνου.
Πολλές έρευνες δείξανε ότι διατρέχουν μικρότερο κίνδυνο από καρδιοαγγειακά συμβάματα οι υπέρβαροι που ασκούνται, από τους μη υπέρβαρους που δεν ασκούνται.
Η μυϊκή μάζα μπορεί να αυξηθεί και σε ηλικιωμένα άτομα,
με σημαντική βελτίωση της μυϊκής δύναμης και της νευρομυϊκής λειτουργίας. Γι αυτό όχι μόνο η αεροβική άσκηση αλλά και οι ασκήσεις με βάρη που έχουν σαν αποτέλεσμα την αύξηση της μυϊκής μάζας αλλά και του οστίτη ιστού, βελτιώνουν τη μεταβολική λειτουργία του οργανισμού σε οποιαδήποτε ηλικία. (Εννοείται ότι πάντα χρειάζεται ένα διάστημα προσαρμογής, που όσο μεγαλύτερη είναι η ηλικία και η αποχή από την άσκηση τόσο μεγαλύτερο μπορεί να είναι, μέχρι και κάποιες εβδομάδες, ότι χρειάζεται πρώτα αεροβική άσκηση, καλό ζέσταμα δηλαδή, όπως και αποφυγή υπερβολών).
Η αεροβική άσκηση είναι αυτή που αυξάνει περισσότερο και τον αριθμό των μιτοχονδρίων στα μυϊκά κύτταρα. Τα μιτοχόνδρια αποτελούν όπως έχουμε ξαναπεί, τα εργαστήρια παραγωγής ενέργειας των κυττάρων και όσο περισσότερα είναι τόσο πιο ενεργειακά ικανό είναι το κύτταρο.
με σημαντική βελτίωση της μυϊκής δύναμης και της νευρομυϊκής λειτουργίας. Γι αυτό όχι μόνο η αεροβική άσκηση αλλά και οι ασκήσεις με βάρη που έχουν σαν αποτέλεσμα την αύξηση της μυϊκής μάζας αλλά και του οστίτη ιστού, βελτιώνουν τη μεταβολική λειτουργία του οργανισμού σε οποιαδήποτε ηλικία. (Εννοείται ότι πάντα χρειάζεται ένα διάστημα προσαρμογής, που όσο μεγαλύτερη είναι η ηλικία και η αποχή από την άσκηση τόσο μεγαλύτερο μπορεί να είναι, μέχρι και κάποιες εβδομάδες, ότι χρειάζεται πρώτα αεροβική άσκηση, καλό ζέσταμα δηλαδή, όπως και αποφυγή υπερβολών).
Η αεροβική άσκηση είναι αυτή που αυξάνει περισσότερο και τον αριθμό των μιτοχονδρίων στα μυϊκά κύτταρα. Τα μιτοχόνδρια αποτελούν όπως έχουμε ξαναπεί, τα εργαστήρια παραγωγής ενέργειας των κυττάρων και όσο περισσότερα είναι τόσο πιο ενεργειακά ικανό είναι το κύτταρο.
Η άσκηση επιδρά επίσης στην λειτουργία του ενδοθηλίου και την περιφερική αιμάτωση, αυξάνοντας την απελευθέρωση του μονοξειδίου του αζώτου, ΝΟ, μιας ισχυρής αγγειοδιασταλτικής ουσίας. Λόγω της καλύτερης περιφερικής αιμάτωσης αυξάνεται και η παραγωγή των ενδογενών αντιοξειδωτικών ουσιών σαν αποτέλεσμα και των αυξημένων οξειδοαναγωγικών αντιδράσεων στη διάρκεια της άσκησης.
Και στην μυϊκή άσκηση όμως δημιουργείται μια ισορροπία οξειδωτικών και αντιοξειδωτικών παραγόντων. Η κατανάλωση οξυγόνου στην άσκηση είναι μεγαλύτερη και άρα έχουμε και μεγαλύτερο αριθμό οξειδοαναγωγικών αντιδράσεων, άρα και παραγωγή μεγάλης ποσότητας ελεύθερων ριζών οξυγόνου. Λόγω όμως της καλύτερης περιφερικής αιμάτωσης που επιτυγχάνεται, δημιουργείται υψηλό ενδογενές αντιοξειδωτικό φορτίο. Όταν γίνει υπέρβαση των δυνατοτήτων του, έχουμε βλάβη του οργανισμού(έχει μελετηθεί σε διάφορες έρευνες το οξειδωτικό φορτίο καθώς και η αντιοξειδωτική απάντηση του οργανισμού, όπως προκύπτει από διάφορους τύπους άσκησης, πχ στην έντονα αεροβική ή σε ασκήσεις με βάρη, τόσο κατά τη διάρκεια τους όσο και μετά).
Η σωματική άσκηση δεν πρέπει να πάρει τα χαρακτηριστικά της συνεχούς σωματικής καταπόνησης, πρέπει να δίνονται τα περιθώρια στον οργανισμό για να αποκαθιστά τις βλάβες που δημιουργούνται. Το βλέπουμε στα άτομα που καταπονούνται σωματικά να έχουν πιο πρόωρη γήρανση. (Η πλειοψηφία των ανθρώπων στη μεγαλύτερη διάρκεια της ιστορίας, καταπονούνταν καθημερινά σε εξοντωτικούς ρυθμούς, πράγμα που τους οδηγούσε μαζί με τους άλλους παράγοντες, λοιμώξεις, στρες, πρόωρους θανάτους από διάφορα αίτια, πιο γρήγορα στο θάνατο).
Όλα αυτά βρίσκονται σε συνδυασμό με τον όλο τρόπο ζωής και έχουν σχέση με το συνολικό ισοζύγιο βλαπτικών και ωφέλιμων παραγόντων στην καθημερινή πρακτική. Εξαρτάται και από τον συνυπολογισμό όλων των παραγόντων, όπως είναι η ηλικία, η ιδιοσυστασία του οργανισμού κλπ.
Ο ρόλος της άσκησης είναι αναντικατάστατος και για την πρόληψη της οστεοπόρωσης. Αν καθόμαστε συνέχεια σε ένα καναπέ και βλέπουμε τηλεόραση, είναι σαν να παίρνει σήμα ο εγκέφαλος ότι δεν του χρειάζονται οι μύες και τα κόκαλα και αρχίζει να τα χάνει για να μη τρέφει άχρηστα πράγματα. Μόνο η άσκηση δίνει σήματα διατήρησης τους. Έτσι δεν έχει νόημα να καθόμαστε και να παίρνουμε φάρμακα για την οστεοπόρωση (κάτι ανάλογο ισχύει βέβαια και για τη χοληστερίνη) αν κάποιος δεν κινείται ή ακόμη καλύτερα να ασκείται τακτικά, στο μέγεθος έστω των δυνατοτήτων του.
Δ. ΠΕΤΡΙΔΗΣ
Δ. ΠΕΤΡΙΔΗΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου