το στρες και η υπερταση

Η αρτηριακή υπέρταση αποτελεί μια κατάσταση συμπαθητικοτονίας. Η αυξημένη πίεση στα αγγεία σημαίνει ότι ο οργανισμός κινητοποιεί τις δυνάμεις του για να αντιμετωπίσει μια κατάσταση κινδύνου. Έχει γίνει αναφορά σε προηγούμενες αναρτήσεις για τις αντιδράσεις του οργανισμού σε περίπτωση κινδύνου και τους μηχανισμούς που έχουν αναπτυχθεί στα θηλαστικά γι αυτό το σκοπό. Στον άνθρωπο, στον τρόπο αυτών των αντιδράσεων, παρεμβάλλεται ο μετωπιαίος φλοιός με τις ιστορίες που αναπτύσσει, τις ερμηνείες που δίνει στους διάφορους κινδύνους αλλά και την πολλαπλότητα με αυτό τον τρόπο των αντιδράσεων του. Και ενώ ένα θηλαστικό απέναντι στον κίνδυνο έχει δύο κυρίως τύπους αντιδράσεων, την μάχη ή την φυγή, που έχουν συγκεκριμένη διάρκεια και μετά ακολουθεί η χαλάρωση, ο άνθρωπος μέσα σε αυτή την γκάμα αναπτύσσει ένα πλήθος παραλλαγών αυτών των βασικών αντιδράσεων, που μπορεί να παρατείνουν έστω και σε χαμηλότερο επίπεδο την κατάσταση του φόβου απέναντι σε κάποιον κίνδυνο υπαρκτό ή ανύπαρκτο, μέχρις και επ' άπειρον. Πάνω σ' αυτή τη βάση αναπτύσσεται εξ άλλου και το άγχος, που αποτελεί μια φοβικού τύπου αντίδραση διαρκείας.

Έτσι η αρτηριακή υπέρταση έχει συνδεθεί περισσότερο με αμυντικού τύπου αντιδράσεις σε άτομα που δεν εκφράζουν ή και δεν αναγνωρίζουν εύκολα τα αισθήματα και τις διαθέσεις τους, με αποτέλεσμα ο θυμός τους για όποια προβλήματα, καταστάσεις, νοιώθουν ότι τους πιέζουν και δεν μπορούν να απαλλαγούν από αυτά, να μην εκδηλώνεται εύκολα.

Επίσης έχει βρεθεί συσχέτιση της σε υψηλή συχνότητα και με επανειλημμένη έκθεση στο στρες. Πολλές έρευνες γίνανε για την εργασία σε συνθήκες ψυχικής πίεσης,
όταν υπάρχουν δηλαδή υψηλές απαιτήσεις σε συνδυασμό με μικρό περιθώριο στη λήψη των αποφάσεων. Το κοινωνικό στρες επίσης, σε κοινωνικές ομάδες που βιώνουν περισσότερο άγχος, λόγω ανεργίας, μη δυνατότητας ελέγχου της ζωής τους, με χαμηλότερο συνήθως μορφωτικό επίπεδο που κάνει πιο δύσκολη την επεξεργασία του άγχους τους ή μετανάστες που βιώνουν το στρες της ένταξης τους στη νέα κοινωνία κτλ, είναι καταστάσεις σχετικά καλά αναγνωρισμένες, που συμβάλλουν στην εμφάνιση της. Σημαντικό επίσης στοιχείο είναι οπωσδήποτε και ο τρόπος αντίδρασης στο στρες, το πώς γίνεται η επεξεργασία του και βιώνεται.

πως γνωριζουμε. μια παλια διαμαχη

Πως γνωρίζουμε;  Οι έμβιοι οργανισμοί στη γη, διαμόρφωσαν στα εκατομμύρια χρόνια της εξέλιξης, μηχανισμούς που αποτέλεσαν τα αισθητήρια όργανα, σαν εξέλιξη των κυττάρων εκείνων που εξειδικεύθηκαν να αντιδρούν στα ερεθίσματα του περιβάλλοντος δηλαδή των νευρικών κυττάρων και άρα κίνησης και προσαρμογής σ’ αυτόν. Αισθάνονται, αντιλαμβάνονται, αυτές τις πλευρές που τους είναι χρήσιμες για αυτήν την προσαρμογή, δημιουργώντας και μια εικόνα, ανάλογα με τον τρόπο αυτής της πρόσληψης για τον περιβάλλοντα χώρο.

Αυτή η αντίληψη έχει συμβολικό και ταυτόχρονα υποκειμενικό χαρακτήρα.

Επειδή όμως οι βιολογικοί οργανισμοί στη γη διαμορφώθηκαν στη βάση των κοινών κωδίκων της ζωής στον πλανήτη μας, δηλαδή το μόριο του DΝΑ και σε παρόμοιες επιδράσεις του περιβάλλοντος, έχουν λίγο πολύ κοινά χαρακτηριστικά. Έτσι αισθανόμαστε, αντιλαμβανόμαστε αυτές τις πλευρές που μας είναι χρήσιμες για την προσαρμογή σ’ αυτό το περιβάλλον και αυτό γίνεται με έναν ορισμένο τρόπο, τον τρόπο των βιολογικών συστημάτων όπως έχουν διαμορφωθεί στον πλανήτη μας την γη.

Για παράδειγμα, το φως δεν υπάρχει στην πραγματικότητα. Αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι τα φωτόνια, κάτι μεταξύ ηλεκτρομαγνητικού κύματος και σωματιδίου, προσπίπτουν στα εξειδικευμένα για αντίδραση στο φως κύτταρα του αμφιβληστροειδή χιτώνα του οφθαλμού, τα κωνία και τα ραβδία. Τα σήματα που λαμβάνονται απ’ αυτά τα κύτταρα, πηγαίνουν στον εγκέφαλο, ο οποίος τα ερμηνεύει με βάση "χάρτες αναγνώρισης" που έχει διαμορφώσει εξελικτικά, δίνοντας τους μια ορισμένη μορφή, χρήσιμη σε μας για να προσαρμοζόμαστε στο περιβάλλον.
 Το ίδιο ισχύει για τα χρώματα, τα σχήματα, τους ήχους, τις γεύσεις, τις οσμές αλλά και για τις γενικότερες έννοιες του χώρου, του χρόνου, της ποσότητας, της ποιότητας κλπ, ότι εν πάση περιπτώσει αντιλαμβανόμαστε.

Ένας παρατηρητής, για παράδειγμα, από μια εντελώς διαφορετική τάξη μεγέθους,

η θεωρια της εξελιξης, μια μεγαλοφυης απάντηση στο μυστηριο της ζωης

Η θεωρία της εξέλιξης, όπως και η ανακάλυψη στη συνέχεια του DNA, αποτέλεσαν μια μεγαλοφυή απάντηση στο μυστήριο της τεράστιας ποικιλομορφίας της ζωής και των μεταβολών της. Όπως είπε και ο βιολόγος Θεοδόσιος Ντομπζάνσκι*, τίποτε στη βιολογία δεν έχει νόημα παρά μόνο υπό το φως της εξέλιξης. Είναι σαν να σηκώθηκε ένα πέπλο και να αποκαλύφθηκαν φαινόμενα και διαδικασίες που ήταν ένα μεγάλο μυστήριο στο οποίο μέχρι τότε δίνονταν οι πιο απίθανες εξηγήσεις. Εννοείται ότι ούτε σταμάτησε να αναπτύσσεται η βιολογία, ούτε εξηγήθηκαν όλα. Έγινε απλά μια καινούργια αρχή για να εξηγηθούν σε νέα βάση τα βιολογικά φαινόμενα ή καλύτερα να αρχίσουν πια να εξηγούνται.

Όλη αυτή η ποικιλομορφία στηρίζεται σε λίγα αρχικά μόρια και κυρίως στο μόριο του DΝΑ. Ας προσπαθήσουμε να το φανταστούμε. Άπειρες ζωές ανθρώπων και κάθε είδους βιολογικών οργανισμών, ζώων και φυτών, βακτηρίων, μικροοργανισμών, έρχονται και φεύγουν, ζωές που στην ουσία είναι αποτέλεσμα της έκφρασης ενός κωδικοποιημένου μηνύματος που αποτελείται από τα ίδια "γράμματα", απλά μπαίνουν με διαφορετική σειρά, σχηματίζουν διαφορετικές "λέξεις" κι αυτό ισχύει για όλους τους βιολογικούς οργανισμούς. Η βάση μας είναι τα ίδια μόρια. Κάποιες αλλαγές στη διάταξη των "γραμμάτων" και σχηματίζεται διαφορετικός βιολογικός οργανισμός, άνθρωπος, δέντρο ή βακτήριο ή ένας σκύλος.
Αυτός ο κώδικας δημιουργείται σταδιακά μέσα από τις διαδικασίες της εξέλιξης, δεν υπάρχει δηλαδή εξ αρχής . Στο σύνολο της η εξέλιξη παίρνει τυχαίο χαρακτήρα. Ακόμη και αν υποθέσουμε ότι το μόριο του DΝΑ ή κάποια πρόδρομα μόρια του, μπορεί να ήρθαν από το διάστημα μέσα σε κάποιον μετεωρίτη και τότε ακόμη αυτά τα μόρια θα είναι προϊόν εξέλιξης κάπου αλλού στο διάστημα, μιας και το πλέγμα ζωής και εξέλιξης είναι κατά πάσα πιθανότητα συμπαντικό φαινόμενο αλλά και επίσης, αν έγινε έτσι, προσαρμόσθηκαν στη διαδικασία της εξέλιξης που υπήρχε στον πλανήτη μας.

Γνωρίζουμε τον κώδικα που δημιουργήθηκε από την εξέλιξη της έμβιας ύλης. Η κλίμακα του χρόνου εδώ ήταν σχετικά προσιτή στην εξέταση για να μελετηθούν οι μεταβολές της και ο τρόπος που αναπτύσσεται. Για την ανόργανη, την άβια ύλη δεν μπορούμε να μιλήσουμε αν και οι έμβιες μορφές της ύλης “πηγάζουν", "φυτρώνουν" πάνω στην ανόργανη, όπως ένα δένδρο, ένας έμβιος δηλαδή οργανισμός, έχει τις ρίζες του πάνω στο χώμα, την ανόργανη ύλη.

Φαίνεται ότι η συνεχής μεταβολή είναι ένα χαρακτηριστικό της φύσης και ίσως
σε κάθε επίπεδο οργάνωσής της να δημιουργεί μέσα από την εξέλιξη κάποιους κώδικες ανάπτυξης, που αλληλεπιδρούν με το τυχαίο. Ένας συνδυασμός δηλαδή της αναγκαιότητας που είναι οι κώδικες που δημιουργούνται, με το τυχαίο που είναι η αλληλεπίδραση με άπειρους παράγοντες. Όπου και οι ίδιοι αυτοί κώδικες είναι αποτέλεσμα παρόμοιας εξέλιξης. Έτσι το κάθε τι που προκύπτει προϋποθέτει αναγκαστικά όλη την τυχαία διαδικασία που έχει προηγηθεί. Δηλαδή αν γυρίζαμε πίσω, η ζωή δεν θα δημιουργούνταν με τον ίδιο τρόπο. Δεν μπορεί να εμφανισθεί με τον ίδιο τρόπο η ίδια διαδικασία επειδή σ’ αυτήν συνέβαλαν άπειροι τυχαίοι παράγοντες οι οποίοι δεν μπορούν να εμφανισθούν με τον ίδιο τρόπο.

ο θυμός και το μίσος

σχολιάζει(μετά απο αρκετή απουσία..) ο Ζίγκμουντ

Για να εξηγήσουμε την προέλευση των διαφόρων συναισθημάτων πρέπει να δούμε ποια ήταν η εξελικτική τους χρησιμότητα. Σε ένα ιδιαίτερα ανταγωνιστικό και βίαιο περιβάλλον, όπως ήταν η ανθρώπινη διαδρομή για εκατομμύρια χρόνια, η αντιμετώπιση κινδύνων και η διαμάχη ανάμεσα σε αντίπαλες ομάδες αλλά και των ατόμων μεταξύ τους, ήταν συνεχής. Η αντίδρασή μας απέναντι σε κάτι που θεωρούμε ότι μας απειλεί, καθορίζεται, όπως και σε όλα τα θηλαστικά, απο δύο βασικές αντιδράσεις. Αποφυγή της μάχης ή πάλη(flee or fight) ανάλογα με την εκτίμηση που γίνεται για τις δυνατότητές μας να αντεπεξέλθουμε στις απαιτήσεις της μάχης. Πολλές φορές όμως δεν μπορούμε να αγνοήσουμε την απειλή ή να την αποφύγουμε, άρα πρέπει να δώσουμε τη μάχη, ενώ η εκτίμηση για τις δυνατότητές μας να αντεπεξέλθουμε στις απαιτήσεις της είναι αρνητική ή έστω αμφίρροπη. Σε μια τέτοια περίπτωση το συναίσθημα που δημιουργείται είναι ο φόβος, που σε ακραίες καταστάσεις μπορεί να οδηγήσει σε πανικό.

Στον άνθρωπο αλλά και τα υπόλοιπα θηλαστικά, έχουν αναπτυχθεί συναισθήματα που η χρησιμότητά τους ήτανε να κινητοποιήσουν το σύνολο των δυνατοτήτων του οργανισμού ώστε να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της μάχης. Αντί δηλαδή να υποχωρήσει ή να υποταχθεί, να κινητοποιήσει το σύνολο των δυνάμεών του, να νοιώσει πιο δυνατός και να δώσει τη μάχη. Για να αντιμετωπισθεί ο φόβος, πέρα απο την κύρια επεξεργασία που μπορεί να γίνει στο επίπεδο του μετωπιαίου φλοιού για όλες τις εναλλακτικές δυνατότητες ώστε να δοθεί με επιτυχία μια μάχη, στο επίπεδο του θυμικού μπορεί να δημιουργηθούν συναισθήματα, όπως ο θυμός και το περισσότερο έντονο απο αυτόν συναίσθημα, η οργή για παράδειγμα, που σκοπό έχουν να κινητοποιήσουν, να “ανεβάσουν” την διάθεση του οργανισμού να δώσει μάχη. Με αντίτιμο βέβαια ότι με την κατάληψη του θυμικού απο τέτοια έντονα συναισθήματα, εμποδίζεται η λειτουργία της λογικής και ο έλεγχος του μετωπιαίου φλοιού. Το μίσος
είναι το πιο ακραίο απο αυτά τα συναισθήματα και διαφέρει αρκετά απο τον θυμό και την οργή. Ο θυμός, η οργή είναι πιο εξωστρεφή συναισθήματα, εκδηλώνονται, το μίσος μπορεί να μην εκδηλώνεται, να δουλεύει και να προετοιμάζει το χτύπημα υπόγεια.

οι φρακταλ δομες και η ζωη. το απειρο μεσα στο πεπερασμενο

Για τις φράκταλ δομές και σε ορισμένα χαρακτηριστικά τους έχει γίνει αναφορά και σε προηγούμενες αναρτήσεις, με διάφορες ευκαιρίες. Στη σημερινή ανάρτηση θα αναφέρω κάποια χαρακτηριστικά τους που τα βλέπουμε και στους βιολογικούς οργανισμούς χωρίς να αποφύγω τον πειρασμό να μπω και στο χώρο της ..εικοτολογίας(έως και της καθαρής εικοτολογίας) προεκτείνοντας ίσως (πολύ) αυθαίρετα κάποια συμπεράσματα. Αλλά την φαντασία την έχουμε γι αυτήν την δουλειά.

Οι φράκταλ δομές έχουν ορισμένα εντυπωσιακά χαρακτηριστικά. Ένα απο αυτά είναι ότι και στο πιο μικρό μέρος της δομής τους περιέχεται το όλο. Από αυτό συνεπάγεται ένα εξίσου εντυπωσικό συμπέρασμα ότι το πεπερασμένο περιέχει ταυτόχρονα και το άπειρο. Επίσης αν το όλο περιέχεται και στο πιο μικρό μέρος του, έστω με τη μορφή της πληροφορίας, αυτό σημαίνει ότι το όλο μπορεί να δημιουργηθεί απο το πιο μικρό του μέρος.

Πολλά στοιχεία δείχνουν ότι η φύση έχει πιθανόν τέτοια χαρακτηριστικά. Θα γίνει αναφορά εδώ στους βιολογικούς οργανισμούς, δηλαδή στο βιολογικό επίπεδο οργάνωσης της φύσης, όπου παρατηρούμε τέτοια χαρακτηριστικά, πριν μιλήσουμε για την υπόλοιπη φύση.

Οι βιολογικοί οργανισμοί αναπαράγονται με βάση τις πληροφορίες που περιέχονται στο γενετικό τους υλικό που είναι αποτυπωμένο στο DNA. Ο άνθρωπος έχει περίπου 100 τρισεκατομμύρια κύτταρα και στο καθένα απο αυτά περιέχεται όλη η πληροφορία για να δημιουργηθεί ξανά ο ανθρώπινος οργανισμός, πάντα σε αλληλεπίδραση με το περιβάλλον που επειδή μεταβάλλεται συνεχώς άρα και το αποτέλεσμα που θα προκύψει δεν θα είναι πανομοιότυπο.(Για να χωρέσει όλη αυτή η ποσότητα πληροφορίας, σε ένα τόσο μικρό χώρο όπως είναι ο πυρήνας του κυττάρου, το μόριο του DΝΑ παίρνει κάποια εκπληκτικά χαρακτηριστικά. Είναι με τέτοιο τρόπο διπλωμένο μέσα στον πυρήνα του κυττάρου, ώστε αν ξεδιπλώσουμε το DΝΑ ενός μόνο κυττάρου έχει μήκος περίπου ενάμιση μέτρο. Αυτό το άπειρο για τα δεδομένα ενός κυττάρου μήκος του DΝΑ είναι τυλιγμένο σαν καρούλι γύρω από ένα οκταμερές πρωτεϊνών που ονομάζονται ιστόνες).

Ξέρουμε σήμερα με τις δυνατότητες της κλωνοποίησης ότι είναι δυνατόν απο οποιοδήποτε θεωρητικά κύτταρο του οργανισμού να προέλθει ένας νέος οργανισμός. Ας το προχωρήσουμε και λίγο παραπέρα.

πως δρουν οι εθιστικες ουσιες

Σε προηγούμενες αναρτήσεις έγινε αναφορά στις λειτουργίες του αυτόνομου νευρικού συστήματος που βασίζεται σε δομές κοινές σε όλα τα θηλαστικά, για να ρυθμίζουν το status του σε κάθε στιγμή αλλά και τις βασικές αντιδράσεις στα περιβαλλοντικά ερεθίσματα. Ο υποθάλαμος, μια νευρική δομή στη βάση του εγκεφάλου, σε συνεργασία με τα θαλαμικά κέντρα, προσλαμβάνει τα αισθητικά ερεθίσματα από τις αισθητικές περιοχές του εγκεφάλου και τις περιοχές που έχουν σχέση με τη μνήμη και το συναίσθημα στον μεταιχμιακό ή θηλαστικό εγκέφαλο, τα προβάλλει στον προμετωπιαίο φλοιό και δημιουργείται με αυτόν τον τρόπο το γενικό ψυχικό συναίσθημα που μας χαρακτηρίζει κάθε στιγμή αλλά και προσδιορίζει την αντίδραση του οργανισμού στα διάφορα ερεθίσματα.

Βασικό ρόλο στον καθορισμό αυτών των αντιδράσεων παίζουν διάφορα κέντρα στον υποθάλαμο που έχουν σχέση με τις βασικές συναισθηματικές αντιδράσεις των θηλαστικών, την ευχαρίστηση, τον πόνο, τον φόβο και την τιμωρία, τη σεξουαλική διέγερση κλπ. (Για παράδειγμα σε θηλαστικά ζώα, ο άμεσος ερεθισμός με ηλεκτρόδια του περικοιλιακού πυρήνα προκαλεί αίσθημα φόβου, του μέσου κοιλιακού πυρήνα αίσθημα ηρεμίας ή ο ερεθισμός άλλων περιοχών προκαλεί αντίστοιχα αίσθημα βίαιης δράσης, σεξουαλικής διέγερσης κλπ).

Σε γενικές γραμμές θα μπορούσαμε να τα χωρίσουμε σε ερεθίσματα της ευχαρίστησης απο τη μια μεριά που είναι συνδεδεμένα με τη συνέχιση της ζωής και απο την άλλη του πόνου που είναι συνδεδεμένα με την απειλή της ζωής, οπότε και κινητοποιούνται αντίστοιχοι μηχανισμοί αποφυγής, υπεράσπισης απο τον κίνδυνο κλπ. Στον άνθρωπο

η θεωρια της κοινωνικης προοδου. η κοινωνια σαν μακροϋποκειμενο

Η ανάπτυξη, γνωστική και ηθική του ανθρώπου, η εξέλιξη του, βασίζεται σε ένα εν δυνάμει πρόγραμμα που δημιουργήθηκε εξελικτικά, το οποίο υλοποιείται σε αλληλεπίδραση με το περιβάλλον αλλά και εξελίσσεται μέσα από διαδικασίες μάθησης, μια δυνατότητα που ουσιαστικά έχει μόνο αυτός. Γι αυτό έχει πολύ μεγαλύτερη δυνατότητα να αλλάζει ώστε να ανταποκρίνεται στις περιβαλλοντικές αλλαγές και προκλήσεις, παρ' όλο που οι δομές του ανθρώπινου εγκεφάλου παραμένουν οι ίδιες όπως και τα πάθη και οι συγκινήσεις που τον κινούν. Σήμερα το γνωστικό περιβάλλον το οποίο επιδρά στον άνθρωπο, με τις τεράστιες αλλαγές στις δυνατότητες επικοινωνίας, είναι η ανθρωπότητα στο σύνολο της με πολύ πιο άμεσο τρόπο απ’ ότι ελάχιστες μόνο δεκαετίες πριν. Αυτό οδηγεί σε μια αύξηση της γνώσης σε πολύ μεγαλύτερο αριθμό ανθρώπων που έχει σαν αποτέλεσμα την αναζήτηση νέων λύσεων ή την εφαρμογή πιο επιτυχημένων παραδειγμάτων, σε μια διαδικασία θετικής ανάδρασης με το σύνολο της ανθρώπινης κοινωνίας.

Κατ’ αντιστοιχία με την εξέλιξη του ανθρώπου, μπορούμε να μιλήσουμε και για εξέλιξη των ανθρώπινων κοινωνιών, παίρνοντας υπ’ όψη ότι στο επίπεδο της κοινωνίας περνάμε σε μία καινούργια τάξη μεγέθους από πλευράς ποσότητας πληροφορίας που περιέχεται στο καινούργιο σύνολο και την ύπαρξη πολύ περισσότερων τυχαίων μεταβλητών.


Μιλώντας γενικά μπορούμε να πούμε ότι η ανάπτυξη, η εξέλιξη οφείλεται στις απαντήσεις που προκύπτουν στα περιβαλλοντικά δεδομένα και τις προκλήσεις που δημιουργούν, τα οποία σε μεγάλο βαθμό έχουν τυχαίο χαρακτήρα. Έχουμε ένα συνδυασμό αναγκαιότητας και τυχαίου. Η αναγκαιότητα

προκύπτει από τους νόμους, τους κώδικες που διαμορφώνονται για την επ’ άπειρον επανάληψη των μορφών που δημιουργούνται και το τυχαίο από τους άπειρους παράγοντες του περιβάλλοντος. Στο κάθε επίπεδο ανάπτυξης της φύσης, και αυτό έχει σχέση με διαφορετικές τάξεις μεγέθους στην ποσότητα της πληροφορίας που περιέχουν οι μορφές της, είναι διαφορετικός αυτός ο συσχετισμός της αναγκαιότητας και του τυχαίου. Όσο μεγαλύτερη η ποσότητα πληροφορίας τόσο μεγαλύτερος και ο βαθμός της τυχαιότητας στην εξέλιξη. Αυτό σημαίνει και περισσότερες εναλλακτικές δυνατότητες. Ανάλογα μπορούμε να δούμε τη σχέση ανάμεσα στο ξεχωριστό άτομο και την κοινωνία στην οποίαν συμμετέχει ή το σύνολο της ανθρώπινης κοινωνίας. Οι ανθρώπινες κοινωνίες, που όσο σε μεγαλύτερη κλίμακα πάμε περικλείουν πολύ μεγαλύτερη ποσότητα πληροφορίας και παρέμβασης του τυχαίου, θα έχουν και ανάλογα πολύ μεγαλύτερη τυχαιότητα στην εξέλιξη τους. Το ότι όμως αποτελούνται από ανθρώπους, οι οποίοι έχουν τις δικές τους αναγκαιότητες, περιορίζει τις θεωρητικά άπειρες δυνατότητες, σε πιο περιορισμένες, συμβατές με τη συνέχιση ύπαρξης του συγκεκριμένου συνόλου, επιλογές. Η ανάπτυξη αυτή δεν γίνεται προς ένα συγκεκριμένο ιδανικό, μια αλήθεια. Είναι κυρίως ένα ανοιχτό γίγνεσθαι, με κανόνες που δημιουργούνται στην πορεία, οι οποίοι μπορούν ακυρωθούν αν δεν εξυπηρετούν τις ανάγκες που προκύπτουν.

ο φοβος και ο ελεγχος του μετωπιαιου φλοιου

Ο φόβος αποτελεί αντίδραση που έχει τη βάση του στον λεγόμενο μεταιχμιακό ή θηλαστικό εγκέφαλο. Ο μεταιχμιακός εγκέφαλος εξυπηρετεί την άμεση κινητοποίηση του θηλαστικού ώστε να αντιδράσει σε μια περίπτωση κινδύνου. Μια πρώτη εκτίμηση του κινδύνου γίνεται σ' αυτό το επίπεδο με βάση τις μνήμες και τα συναισθήματα από ανάλογα γεγονότα, που έδρα τους είναι ο ιππόκαμπος με σκοπό να κινητοποιηθεί άμεσα η αμυγδαλή και να σημάνει συναγερμό. Έτσι δρουν τα θηλαστικά. Η επικράτηση του αισθήματος του φόβου σημαίνει σ' αυτή την περίπτωση ότι το ερέθισμα που κινητοποιεί τον εγκέφαλο θυμίζει δυσάρεστες μνήμες άμεσου κινδύνου για τον οργανισμό. Στον άνθρωπο όμως που έχει αναπτυχθεί ο μετωπιαίος λοβός, που είναι και η έδρα της λογικής, περισσότερης μνήμης κλπ, η τελική εκτίμηση θα γίνει σ' αυτά τα κέντρα που λειτουργεί η λογική και έχουν περισσότερες επιλογές στη διάθεσή τους. Αυτές οι δομές που είναι “πάνω" από τον μεταιχμιακό, θηλαστικό εγκέφαλο ελέγχουν αυτά τα κέντρα, τα ενισχύουν ή τα αποτρέπουν εξετάζοντας τις όποιες άλλες επιλογές υπάρχουν. Όσο πιο αδύναμος είναι αυτός ο έλεγχος ή όσο πιο ισχυρές εγγραφές, φόβου στη συγκεκριμένη περίπτωση, έχουν τα κατώτερα κέντρα, τόσο επικρατούν αντιδράσεις που κυριαρχούνται από αυτές τις εγγραφές ή γενικότερα απο το θυμικό.

Η κατάληψη του θυμικού από μια υπερβολική αντίδραση(που μπορεί να γίνει από πολλές αιτίες) εμποδίζει τον έλεγχο του από τον μετωπιαίο λοβό. Δηλαδή εμποδίζεται η λειτουργία του μετωπιαίου λοβού, τόσο στο να ελέγξει τις αντιδράσεις του θηλαστικού εγκεφάλου όσο και να κάνει αυτό που μπορεί δηλαδή να εξετάσει όλα τα αντικειμενικά δεδομένα ώστε να αξιολογήσει σωστά τον όποιο κίνδυνο. Δηλαδή

η αλληλεπιδραση της εκκρισης των ορμονων με τη συμπεριφορά

Υπάρχουν δύο διαφορετικές προσεγγίσεις στη σχέση της συμπεριφοράς με τη δράση διαφόρων νευροδιαβιβαστών και των ορμονών, την υπερέκκριση τους ή την ανεπάρκεια τους καθώς και των υποδοχέων πάνω στις οποίες δρουν. Αν δηλαδή γενετικά προσδιορισμένες καταγραφές όσον αφορά την έκκριση αυτών των παραγόντων και των υποδοχέων που δρουν, είναι αυτές που καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό τη συμπεριφορά μας η οποία σ’ αυτή την περίπτωση, ελάχιστα ή και καθόλου δεν επηρεάζεται από την δράση των περιβαλλοντικών παραγόντων. Σ’ αυτή την περίπτωση δηλαδή προηγούνται της συμπεριφοράς και την καθορίζουν. Ή, η άλλη προσέγγιση ότι η συμπεριφορά που είναι αποτέλεσμα και περιβαλλοντικών επιδράσεων, μαθημένων συμπεριφορών κτλ είναι αυτή που, σε μεγάλο βαθμό, προκαλεί τις μεταβολές  στην έκκριση των νευροδιαβιβαστών και των διαφόρων ορμονών.

Από όσα έχουν αναφερθεί και σε προηγούμενες σχετικές αναρτήσεις φαίνεται ότι υπάρχει μια αλληλεπίδραση με διαφορετικό βαθμό έκφρασης αυτής της αλληλεπίδρασης, ανάλογα σε ποιαν κατάσταση αναφερόμαστε.

Οπωσδήποτε, σε ένα ποσοστό, μπορεί να υπάρχει εξ αρχής μια ανεπάρκεια στη δράση ενός παράγοντα και αυτό να επιδρά ποικιλότροπα στις αντιδράσεις και στα πρότυπα συμπεριφοράς που διαμορφώνει ο οργανισμός. Στην πλειοψηφία όμως των περιπτώσεων οι διαφορές όσον αφορά τις αρχικές συνθήκες έκκρισης και δράσης των νευροδιαβιβαστών και των διαφόρων ορμονών, δεν είναι πολύ μεγάλες, οπότε οι διαφορές στη συμπεριφορά και τον τρόπο των αντιδράσεων, δεν μπορούν να εξηγηθούν κυρίως από αυτό.

Ένα παράδειγμα εδώ θα μπορούσε να είναι η κατάθλιψη, για τη θεραπεία της οποίας χρησιμοποιούνται σήμερα ευρέως τα φάρμακα τα οποία επιδρούν κυρίως τη δραστηριότητα μιας ορμόνης, της σεροτονίνης και δευτερευόντως σε κάποιες κατεχολαμίνες.
Το ερώτημα είναι αν οι διαταραχές στην έκκριση τους ή η ανεπάρκεια των υποδοχέων στους οποίους δρουν είναι ανεξάρτητο πρωτογενές φαινόμενο που δημιουργεί τις αντίστοιχες ψυχικές διεργασίες ή οι ψυχικές διεργασίες οδηγούν στην ανεπάρκεια της δράσης αυτών των ορμονών; Θα μπορούσε κάποιος να πει ότι όλα αυτά είναι ένα αξεδιάλυτο σύμπλεγμα. Όμως μπορούμε να πούμε ότι σε πολλές περιπτώσεις, ίσως τις περισσότερες, βαραίνει ο δεύτερος παράγοντας, δηλαδή οι ψυχικές διεργασίες που με τη σειρά τους βασίζονται στο έδαφος μαθημένων συμπεριφορών αντίδρασης στα ερεθίσματα του περιβάλλοντος που και αυτά με τη σειρά τους να επηρεάζονται σε ένα βαθμό από γενετικές καταβολές. Σήμερα πολλές έρευνες δείχνουν μεγάλες μεταβολές στην έκκριση των συγκεκριμένων ορμονών ανάλογα με την ψυχική διάθεση.

Ας δούμε όμως και ένα άλλο παράδειγμα

το ενδοθηλιο των αγγειων και η αρτηριακη πιεση

Ο τόνος των αγγείων ρυθμίζεται από το αυτόνομο νευρικό σύστημα με νευροδιαβιβαστικές ουσίες που δρουν στους υποδοχείς του στα αγγεία καθώς και απο το ίδιο το ενδοθήλιο των αγγείων, μέσω ορμονών που το ίδιο παράγει, ώστε να κρατά τον τόνο των αγγείων στην επιθυμητή για τον οργανισμό κατάσταση.
Το ενδοθήλιο είναι ένα στρώμα κυττάρων που επενδύει την εσωτερική πλευρά των αγγείων του αίματος και της λέμφου. Έχει συνολική επιφάνεια περίπου 400 τ. μέτρα και βάρος περίπου 2 κιλά. Με τις αγγειοδραστικές ουσίες που παράγει μπορεί και τροποποιεί τον αγγειακό τόνο ανάλογα με την ροή ή την πίεση του αίματος, παίζοντας ταυτόχρονα σημαντικό ρόλο στην πήξη του αίματος, στη διαπερατότητα και τη μεταφορά ουσιών στο αρτηριακό τοίχωμα αλλά και στη σύνθεση αυξητικών παραγόντων για την δημιουργία νέου ενδοθηλιακού ιστού.
Η διάρκεια ζωής της πρώτης γενιάς ενδοθηλιακών κυττάρων, αυτών δηλαδή που δημιουργούνται μετά τη γέννηση, είναι περίπου 30 χρόνια. Όταν πεθαίνουν αντικαθίστανται από νέα. Η αντικατάσταση γίνεται από κύτταρα που παράγονται στον μυελό των οστών, τα προγονικά ενδοθηλιακά κύτταρα, τα οποία προέρχονται από κοινό πρόγονο με τα αιμοποιητικά κύτταρα και κυκλοφορούν στο αίμα. Ενσωματώνονται σε περιοχές που υπάρχει ανάγκη αγγειογένεσης αλλά και στην αναπλήρωση ενδοθηλιακών κυττάρων που καταστρέφονται.
Φαίνεται όμως ότι οι καινούργιες γενιές ενδοθηλιακών κυττάρων δεν μπορούν να ανταποκριθούν με τον ίδιο τρόπο στη ρύθμιση του αγγειακού τόνου, υστερώντας στην παραγωγή αγγειοδιασταλτικών ουσιών, με αποτέλεσμα να επικρατεί πιο εύκολα η αγγειοσύσπαση. Έτσι όταν έχουμε αυξημένη απόπτωση των ενδοθηλιακών κυττάρων όπως συμβαίνει από τη δράση βλαπτικών παραγόντων, για παράδειγμα με το κάπνισμα, όπου με κάθε τσιγάρο έχουμε πολλαπλασιασμό της καταστροφής ενδοθηλιακών κυττάρων ή με τη δράση άλλων τοξικών ουσιών, που διεγείρουν το οξειδωτικό στρες στο ενδοθήλιο, τότε καταλαβαίνουμε με πιο τρόπο η δράση αυτών των παραγόντων δρα βλαπτικά και σε αυτόν τον τομέα, μακροπρόθεσμα δηλαδή, πέρα από τις άμεσες επιβλαβείς δράσεις .
Η δράση των τοξικών αυτών παραγόντων, που είτε δρώντας απ’ ευθείας στα ενδοθηλιακά κύτταρα είτε μέσω της παραγωγής ελεύθερων ριζών, κινητοποιούν και τις αντιδράσεις φλεγμονής στο ενδοθήλιο. Οι ουσίες της φλεγμονής που παράγονται αυξάνουν την διαπερατότητα του ενδοθηλίου, με αποτέλεσμα να περνούν από το ενδοθήλιο στο τοίχωμα των αγγείων διάφορα μακρομόρια ανάμεσα στα οποία και η LDL(η “κακή” χοληστερόλη), για την οποία έχει γίνει αναφορά σε προηγούμενες αναρτήσεις, με ποιο τρόπο οδηγεί στην αθηρωμάτωση και στην απόφραξη των αγγείων.
Ένα σημαντικό μόριο που παίζει ρόλο στην αγγειοδιαστολή των αρτηριών αλλά και τις οξειδοαναγωγικές αντιδράσεις στο ενδοθήλιο, είναι το μονοξείδιο του αζώτου,

η σωματικη ασκηση

Η σωματική άσκηση είναι στο πρόγραμμα των αρχέγονων νευρωνικών κυκλωμάτων. Υπολογίζεται ότι ο προϊστορικός πρόγονος μας, διένυε μερικές δεκάδες χιλιόμετρα καθημερινά προκειμένου να εξασφαλίσει την τροφή του. Οι ομοιοστατικοί του μηχανισμοί που δημιουργήθηκαν σε όλο αυτό το μεγάλο διάστημα της εξελικτικής διαδικασίας, περιλαμβάνουν την καθημερινή κίνηση.

Η σωματική άσκηση είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη και την διατήρηση του μυϊκού συστήματος και του οστίτη ιστού. Η σχέση μυϊκής μάζας με το λίπος του οργανισμού παίζει καθοριστικό ρόλο στην εμφάνιση ή όχι του μεταβολικού συνδρόμου για το οποίο έχουμε μιλήσει και το οποίο προδιαθέτει σε υψηλό καρδιαγγειακό κίνδυνο.

Ανάλογος είναι και ο ρόλος της μυικής δύναμης που εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό απο την άσκηση αλλά έχει οπωσδήποτε και κληρονομικά χαρακτηριστικά. Σε μια μελέτη που συμμετείχαν 3.233 άνδρες, 20-80 ετών, σε μια περίοδο παρακολούθησης 6,7 έτη(Μελέτη από το ινστιτούτο Cooper των ΗΠΑ. ‘’ΚΑΡΔΙΑ ΚΑΙ ΑΓΓΕΙΑ’’. Διμηνιαία Ιατρική έκδοση. Ιαν.-Φεβρ 2008, άρθρο του Κ. Βόλακλη), φάνηκε ότι η μυϊκή δύναμη σχετίζεται αντιστρόφως ανάλογα με την πιθανότητα εκδήλωσης του μεταβολικού συνδρόμου. Η σχέση αυτή παραμένει ισχυρή ανεξάρτητα από την ηλικία και το σωματικό βάρος ακόμη και όταν παίρνονται υπ’ όψη ισχυροί προδιαθεσικοί παράγοντες όπως το κάπνισμα και το οικογενειακό ιστορικό υπέρτασης, διαβήτη και στεφανιαίας νόσου.

Ο λόγος για τον οποίον συμβαίνει αυτό είναι ότι οι σκελετικοί μύες αποτελούν τον βασικό ιστό ελέγχου του μεταβολισμού της γλυκόζης και τριγλυκεριδίων.
Εκεί θα γίνει η κατανάλωση των τριγλυκεριδίων ως πηγή ενέργειας, που η άσκηση την αυξάνει πολύ, καταναλώνοντας κατ’ αρχήν τα τριγλυκερίδια,  αλλά και η κατανάλωση της ινσουλίνης για την γλυκόζη που θα χρειασθεί, απορροφώντας κατά κάποιο τρόπο τις αρνητικές δράσεις τους από την μη χρησιμοποίηση τους. Έτσι οι μεταβολές στη μυϊκή μάζα, λόγω αποχής από την άσκηση ή λόγω μεγάλης ηλικίας ή και από τα δύο, καθώς και της αντίστοιχης αγγειακής αραίωσης, επηρεάζουν τις παραπάνω παραμέτρους που αποτελούν βασικούς παράγοντες του καρδιαγγειακού κινδύνου.

Πολλές έρευνες δείξανε ότι διατρέχουν μικρότερο κίνδυνο από καρδιοαγγειακά συμβάματα οι υπέρβαροι που ασκούνται, από τους μη υπέρβαρους που δεν ασκούνται.

Η μυϊκή μάζα μπορεί να αυξηθεί και σε ηλικιωμένα άτομα,

το DNA και η ανακάλυψή του

    Η δομή του DNA ανακοινώθηκε από τον Francis Crick μαζί με τον James Watson, στις 25 Απριλίου του 1953 στο περιοδικό "Nature". Η ανακάλυψη της δομής του πήρε μυθιστορηματικό χαρακτήρα με σασπένς και  ίντριγκες, όπως προκύπτει από τις μετέπειτα αφηγήσεις των πρωταγωνιστών, πολλές από τις οποίες βρίσκονται σε μία πολύ ωραία, επετειακή έκδοση "50 χρόνια  DNA", από τις ιατρικές εκδόσεις Πασχαλίδη-2004.

  Ο Francis Crick(1916-2004), ήταν Άγγλος φυσικός που στη διάρκεια του Δευτέρου παγκοσμίου πολέμου είχε συμβάλει στο σχεδιασμό ναρκών και  σε ηλικία 31 ετών έφθασε  στο Κέμπριτζ το 1947 για να εκπονήσει διδακτορική διατριβή στη βιοφυσική, για τις φυσικές ιδιότητες του κυτταροπλάσματος, ωστόσο σύντομα πήγε στη μονάδα του Perutz για την τεχνική της κρυσταλλογραφίας των πρωτεϊνών με ακτίνες Χ. Αυτό που του άρεσε περισσότερο να συζητά ήταν "η διαχωριστική γραμμή μεταξύ του ζώντος και του μη ζώντος".

  Ο James Watson(1928- ) έφθασε στο Κέιμπριτζ τον Οκτώβριο του 1951, σε ηλικία 23 ετών, με μία "αυθάδη και πρόωρη αυτοπεποίθηση", "ατημέλητα  ενδεδυμένος", "σαν επισκέπτης από τον Άρη", στο αυστηρό περιβάλλον του Κέιμπριτζ, όπως σημειώνει ο βιοφυσικός και ιστορικός W. Gratzer (στην ίδια έκδοση), με σκοπό να βρει πως το DΝΑ λειτουργεί σαν γονίδιο. Πίστευε ότι η αποκάλυψη της δομής του DΝΑ θα αποκάλυπτε και τον τρόπο που αντιγράφονταν τα γονίδια.

  Ο Francis Crick μαζί με τον James Watson, στις 25 Απριλίου του 1953 ανακοίνωσαν στο  Nature την δομή του DNA.

  Όπως είπαμε και πριν, ήταν μια ιστορία γεμάτη ένταση, με πολλά στοιχεία από αστυνομικό μυθιστόρημα, ένας αγώνας δρόμου για το ποιος θα φθάσει πιο γρήγορα στην εξιχνίαση της δομής του DΝΑ. Αυτή που φαίνεται ότι είχε φθάσει πιο κοντά και είχε τις πιο πρωτοπόρες εργασίες ήταν η Rosalind Franklin(1921-1958), η οποία έφθασε στο King’s College του Λονδίνου τον Ιανουάριο του 1951, μετά από 4 χρόνια εργασίας στο Παρίσι, πάνω στην κρυσταλλογραφία με τη χρήση της περίθλασης των ακτίνων Χ και η οποία δούλευε μόνη της,  ενώ ο Francis Crick και ο James Watson δουλεύανε μαζί και ανταλλάσανε ιδέες. Δύο στοιχεία που ήταν αποτέλεσμα της δουλειάς της  Rosalind Franklin, η διάμετρος του DNA από μία έκθεση της προς το Συμβούλιο Ιατρικής Έρευνας, η οποία περιήλθε σε γνώση των Crick και Watson, από παρέμβαση του επικεφαλής του εργαστηρίου τους στο Cambridge, του  Perutz και μία φωτογραφία περίθλασης ακτίνων Χ ενός μορίου DNA(που έγινε γνωστή σαν η  φωτ. 51), έδωσαν στον Watson και τον Crick την λύση για τη ακριβή δομή της αντίστροφης έλικας. Την φωτογραφία, που ήταν αποτέλεσμα της δουλειάς της R. Franklin, την έδειξε στον Watson, ο Maurice Wilkins, που δούλευε ανεξάρτητα από την R. Franklin, στο King’s College, πάνω στη δομή του DNA και ήταν διοικητικά επικεφαλής της. Αν για κάποιο λόγο δηλαδή δεν βρίσκανε την λύση οι Crick και Watson, είναι σίγουρο ότι θα την έβρισκε η  Franklin.

η ηδονη, ο πονος και η Ελληνικη φιλοσοφια

Eπίκουρος(341-270 π.Χ.)

Είμαστε φτιαγμένοι απο ένα εν δυνάμει σχέδιο ανάπτυξης, που αποτυπώνει όλη τη μέχρι τώρα εξέλιξη του ανθρώπινου είδους, που υλοποιείται σε αξεδιάλυτη αλληλεπίδραση με το περιβάλλον, με σκοπό τη διαιώνιση του. Παράλληλα η φύση, η εξέλιξη, για τον προσανατολισμό μας σ’ αυτή την αλληλεπίδραση, μας εφοδίασε με τους μηχανισμούς της ευχαρίστησης, της ηδονής από την μια μεριά και του πόνου από την άλλη. Αυτοί οι μηχανισμοί είναι οι ουσιαστικοί οδηγοί των πράξεών μας, για την επιβίωση και σαν ξεχωριστά άτομα και σαν είδος. Συνειδητά ή ασυνείδητα, η ευχαρίστηση από τη μία μεριά και ο πόνος από την άλλη είναι οι δείκτες, οι οδηγοί, που καθορίζουν τα βαθύτερα κίνητρα των πράξεών μας στην προσπάθεια του εαυτού να εκφρασθεί, να αναπτύξει τις δυνατότητες του στον αέναο αγώνα της επιβίωσης. Η διατήρηση της ζωής και η εξέλιξη της είναι γενικά συνδεδεμένη με τα ευχάριστα αισθήματα και η απειλή της είναι με τον πόνο.

Ο άνθρωπος και όχι μόνο αυτός, από ένστικτο επιδιώκει τα ευχάριστα αισθήματα και προσπαθεί να αποφύγει τα δυσάρεστα και τον πόνο. Αυτό τις περισσότερες φορές, λόγω της πολυπλοκότητας της ανθρώπινης νόησης, των αντιτιθέμενων πολλές φορές προτύπων συμπεριφοράς, παίρνει ένα σύνθετο χαρακτήρα. Τα συμφέροντα της ανάπτυξης και προάσπισης του εαυτού, τα οποία αναπτύσσονται και εγκολπώνουν τα συμφέροντα της κοινωνίας, δημιουργούν ένα αξεδιάλυτο πλέγμα μαζί με τα κίνητρα της ευχαρίστησης και της αποφυγής του πόνου. Το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα είναι η αυτοπραγμάτωση του ατόμου, η έκφραση και ανάπτυξη των δυνατοτήτων του. Η εκπλήρωση αυτής της αυτοπραγμάτωσης είναι μια συνεχής διαδικασία που δεν τελειώνει ποτέ και δίνει στο βαθμό που πραγματοποιείται ένα αίσθημα πλήρωσης, ικανοποίησης και ηρεμίας που τελικά κάνει και την αποχώρηση από τη ζωή πιο αποδεκτή.

Στην αρχαία Ελληνική φιλοσοφία, όπως και στον πολιτισμό που αναπτύχθηκε, ήταν έντονη η τάση προσανατολισμού σ’ αυτό που ονόμασαν ευδαιμονία που δημιουργείται μέσα από την γνώση και την χαρά της ίδιας της ζωής. Το νόημα της ζωής το ψάχνανε στην ίδια τη ζωή και όχι έξω από αυτήν. Στο ωραίο, την αρμονία, στο καλό καγαθό, στην αυτοπραγμάτωση. Ο Νίτσε πολύ αργότερα κινούμενος από τα ίδια κίνητρα, την ευδαιμονία του ανθρώπου, την χαρά και την απόλαυση και για να δείξει ότι αυτό δεν έχει κάποιο χυδαίο χαρακτήρα, μίλησε για την "αρχή της αιωνιότητας", εννοώντας ότι το ιδανικό θα ήταν αν κάθε πράξη μας θα θέλαμε να την επαναλαμβάνουμε στην αιωνιότητα. Είναι αντιλήψεις που στηρίζονται στην ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας μέσα σε κοινωνίες που αναπτύχθηκε το στοιχείο της συνυπευθυνότητας.

ο χρόνος. μια παραξενη ιστορια

Η έννοια του χρόνου αποτελεί ένα απο τα πιο παράξενα μεγέθη της φύσης. Το πως τον προσλαμβάνουμε και η αντίληψη που δημιουργούμε γι αυτόν, αποτελεί την δική μας, ανθρώπινη αίσθηση του χρόνου.

Η αίσθηση του χρόνου προέκυψε απο τις λειτουργίες της ανεπτυγμένης νόησης του ανθρώπου, την οργάνωση της μνήμης του σε παρελθόν, παρόν και μέλλον, την οποία στη συνέχεια κατηγοριοποίησε, την έκανε μετρήσιμο μαθηματικό μέγεθος, απαραίτητο εργαλείο για τις ερμηνείες που προσπαθεί να δώσει στα υπόλοιπα μεγέθη, διαδικασίες της φύσης. Πριν κάνει αυτές τις κατηγοριοποιήσεις, η αίσθηση του χρόνου θα ήταν ένα κινούμενο “τώρα”, όπως στην ουσία συνεχίζουμε και να τον προσλαμβάνουμε. Αυτή πρέπει να είναι και η πρόσληψη του χρόνου απο κατώτερες εξελικτικά μορφές ζωής. Οι μνήμες που έχουν τα ζώα και η πρόβλεψη για επόμενες κινήσεις τους, δεν οδηγούν, κατά πάσα πιθανότητα, σε μια πιο οργανωμένη αντίληψη, ακόμη και στα ανώτερα θηλαστικά. Αν δούμε και σε μας, στα όνειρα για παράδειγμα, όπου το συνειδητό μέρος του εγκεφάλου καταστέλλεται, αν και όχι εντελώς, δεν υπάρχει η αίσθηση του χρόνου, τουλάχιστον με τον τρόπο που τον αντιλαμβανόμαστε στη διάρκεια της εγρήγορσης. Τα όνειρα στηριζόμενα σε συνειρμικές λειτουργίες κυρίως του θυμικού εγκεφάλου, με περιορισμένη παρέμβαση του μετωπιαίου φλοιού, παίρνουν ελάχιστα έως καθόλου υπ' όψη τους τη χρονική οργάνωση, που στο βαθμό που αυτή γίνεται, μάλλον αντιπροσωπεύει τον έλεγχο που συνεχίζει να κάνει και στον ύπνο, έστω πολύ περιορισμένο, ο μετωπιαίος φλοιός. Παρόμοια δομή με τα όνειρα, όπως έχει επισημάνει ο Levi Strauss, έχουν και οι αρχέγονοι μύθοι, όπως και η μουσική, που στηρίζονται κυρίως στις δομές των συναισθημάτων όπου η έννοια του χρόνου παίζει περιορισμένο ρόλο .

Αλλά και ο τρόπος που οργανώσαμε αυτό το μέγεθος στις νοητικές μας λειτουργίες, για να γίνει ένα ακόμη νοητικό εργαλείο, έχει πολλές παράξενες πλευρές. Ας δούμε μερικές απο αυτές.

οι πρωτεΐνες και τα σάκχαρα στη διατροφη

Με την τροφή, όπως έχει γίνει ξανά αναφορά, συμβαίνει η εξής αντίφαση. Χρειαζόμαστε την τροφή, για τα δομικά συστατικά και την ενέργεια που προσφέρει στον οργανισμό, η οποία όμως όσο περισσότερη είναι, τόσο παράγει και περισσότερες ελεύθερες τοξικές ρίζες.

Η παράταση των ορίων της ζωής που έχει παρατηρηθεί σε πειραματόζωα με τον περιορισμό της τροφής, οφείλεται μάλλον σ’ αυτό τον λόγο. Με τον περιορισμό της τροφής βέβαια περιορίζεται και η πρόσληψη θρεπτικών ουσιών, απαραίτητων πιθανώς για τον οργανισμό. Πρέπει δηλαδή να βρεθεί η κατάλληλη αναλογία ώστε και να παίρνονται οι θρεπτικές ουσίες αλλά και να περιορίζονται στο ελάχιστο οι βλάβες από τις τοξικές ελεύθερες ρίζες.

Παρ’ όλα αυτά ο περιορισμός της πρόσληψης θερμίδων έχει πολύ σοβαρό θετικό ισοζύγιο για τον οργανισμό.

Έχει υπολογισθεί ότι ο προϊστορικός άνθρωπος όπως και οι πρόγονοι του, στην μεγάλη εξελικτική τους διαδρομή πάνω στη γη, στην οποίαν διαμορφώθηκαν και οι ομοιοστατικοί τους μηχανισμοί ανταλλαγής ενέργειας με το περιβάλλον, έκανε πολλά χιλιόμετρα καθημερινά για να εξασφαλίσει την τροφή του και αν φυσικά την έβρισκε . Για τον φυτοφάγο πρόγονο μας, (που είναι και το αναλογικά πολύ μεγαλύτερο μέρος της εξελικτικής μας ιστορίας), αυτή αποτελούνταν από καρπούς και διάφορες ρίζες. Η κρεοφαγία και η μικτή διατροφή, είνα πολύ πιο πρόσφατη ιστορία και είναι πολύ μικρότερη απο το διάστημα που ήταν αποκλειστικά φυτοφάγος. Όταν υπήρχε κατανάλωση περίσσειας τροφής αυτή μετατρέπονταν σε λίπος για τις ενεργειακές ανάγκες σε περίπτωση ένδειας. Η υπέρμετρη κατανάλωση θερμίδων, είναι σχετικά πρόσφατο φαινόμενο, που σε αναλογία με τα εκατομμύρια χρόνια της εξέλιξης, είναι εντελώς ασήμαντο χρονικό διάστημα.

Οι φυτικές τροφές περιέχουν περισσότερα αντιοξειδωτικά, που προφυλάσσουν ως ένα βαθμό από τις βλαβερές επιδράσεις των ελεύθερων ριζών. Περιέχουν λιγότερα συστατικά που θα μπορούσαν να λειτουργήσουν σαν ελεύθερες ρίζες. Και επίσης κατά κανόνα αυξάνουν το αλκαλικό φορτίο του οργανισμού, εξουδετερώνοντας τα όξινα προϊόντα του μεταβολισμού των πρωτεϊνών και των σακχάρων.

Έχει παρατηρηθεί επίσης ότι

ο υπνος και ο ελεγχος του μετωπιαιου φλοιου

Ο μετωπιαίος φλοιός αποτελεί την έδρα των ανώτερων εξελικτικά λειτουργιών του εγκεφάλου, οι οποίες διαμορφώθηκαν μέσα απο την αλληλεπίδραση στα πλαίσια της κοινωνικής συμβίωσης και γι αυτό το λόγο αποτελεί και την έδρα των κοινωνικών επιταγών όπως αυτές έχουν ενσωματωθεί στο κάθε άτομο.

Η εγρήγορση ή η κατάσταση συνείδησης, στηρίζεται στη λειτουργία του δικτυωτού σχηματισμού και της δράσης του συμπαθητικού συστήματος, που υπάρχουν και σε όλους τους βιολογικούς οργανισμούς που εμφανίζουν τους ημερήσιους ρυθμούς του ύπνου και της αυξημένης εγρήγορσης.

Στον άνθρωπο οι λειτουργίες του μετωπιαίου φλοιού, μπορούν και ασκούν το ρόλο τους πληρέστερα στη διάρκεια της εγρήγορσης, μιας και κατά βάση είναι συνδεδεμένες με αυτήν.

Μέσα σε αυτές τις λειτουργίες είναι και ο έλεγχος των λειτουργιών του μεταιχμιακού ή θηλαστικού εγκεφάλου ή με μια γενικότερη έννοια, του θυμικού και των ενστίκτων. Πολύ συχνά αυτές βρίσκονται σε αντίθεση και ένα βασικό καθήκον του εαυτού είναι η διαδικασία συμφιλίωσης τους χωρίς να αδικηθεί καμία πλευρά.

Στη διάρκεια του ύπνου ο εγκέφαλος δεν σταματά να εργάζεται. Αυτό που γίνεται είναι η καταστολή των περισσότερων λειτουργιών του μετωπιαίου φλοιού, οι οποίες στηρίζονται στην εγρήγορση και τον αυξημένο τόνο του συμπαθητικού συστήματος, που είναι εξ άλλου απαραίτητος για την εγρήγορση. Κοιμούνται δηλαδή κάποια τμήματα του εγκεφάλου αλλά και αυτό έχει διαβαθμίσεις, το πόσο δηλαδή βαθειά κοιμούνται.

ο αλτρουισμός και τα "εγωιστικα" γονιδια

Για τη γενετική βάση του αλτρουισμού έχουν γίνει μεγάλες συζητήσεις. Αφού τα γονίδια είναι "εγωιστικά" και ενδιαφέρονται μόνο για την αναπαραγωγή τους, πως εξηγείται η θυσία του ατόμου για χάρη του συνόλου αφού έτσι θυσιάζονται και τα γονίδια του; Έγιναν προσπάθειες να ερμηνευθεί με μαθηματικά μοντέλα, στη βάση ότι επιβιώνουν μ’ αυτό τον τρόπο περισσότερα όμοια γονίδια μέσω των συγγενών του ατόμου που θα επιβιώσουν, επωφελούμενοι από την δική του θυσία.

Σε ένα αρχικό στάδιο, στην οργάνωση του γένους και αργότερα της φυλής, ειδικά στα πιο πρώιμα στάδια όπου η ομάδα ήταν βασικά μια διευρυμένη οικογένεια, η θυσία για το σύνολο μπορούσε να έχει μια τέτοια ερμηνεία, δηλαδή ότι θα επιβίωναν περισσότερα γονίδια όταν θυσιαζόταν ένας και παρέμειναν των υπόλοιπων, απ’ ότι αν καταστρεφόταν όλη η ομάδα σε περίπτωση που κανένας δεν θα θυσιαζόταν.

Για το επίπεδο όμως μιας διευρυμένης κοινωνικής ομάδας είναι δύσκολο να σταθούνε τέτοιου είδους υπολογισμοί στο επίπεδο δηλαδή στενά των γονιδίων.

Τα ίδια τα γονίδια είναι πράγματι “τυφλά", θέλουν απλά να αναπαράγονται. Η συμπεριφορά όμως δεν είναι στενά θέμα γονιδίων. Τα γονίδια αποτελούν το πρόγραμμα ανάπτυξης του οργανισμού. Είναι αυτό που ονομάζουμε γονότυπος. Το τι οργανισμός θα προκύψει τελικά, δηλαδή ο φαινότυπος, είναι αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης με το περιβάλλον. Είναι διαφορετικός ο ρόλος των γονιδίων στη δημιουργία των σωματικών χαρακτηριστικών, όπου είναι πιο αποφασιστικός και είναι διαφορετικός όσον αφορά τη νόηση και τη συνείδηση και ακόμη περισσότερο την ηθική συμπεριφορά που αφορά τις σχέσεις των ανθρώπων στα πλαίσια της συμβίωσής τους. Αυτό είναι αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης των γονιδίων με ένα πολύ πιο πολύπλοκο και τυχαίο σύστημα όπως είναι οι σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων και οι ανθρώπινες κοινωνίες. Έτσι το πώς θα εκφρασθούν τα γονίδια, ο φαινότυπος δηλαδή που θα προκύψει,

O Ilya Prigogine, το χαος και η ταση προς πολυπλοκοτητα

Την εξέλιξη της φύσης την εξετάζουμε συνήθως σε μια "οριζόντια" κατεύθυνση. Πως γεννήθηκε το σύμπαν, πως θα εξελιχθεί, τι κατάληξη θα έχει, αν θα συνεχίσει να διαστέλλεται κλπ. Σ’ αυτή την οπτική, η έμβια ύλη παίζει έναν εντελώς δευτερεύοντα ρόλο, στην ουσία είναι ένα μάλλον τυχαίο φαινόμενο στην ανάπτυξη του σύμπαντος που δεν έχει νόημα να εξετάζουμε την παρέμβαση του σ’ αυτήν την εξέλιξη. Το φαινόμενο της ζωής που μπορούμε και παρατηρούμε είναι περιορισμένο πάνω στη γη, ένα απειροελάχιστο τμήμα του σύμπαντος και φυσικό είναι να μην υπολογίζεται σαν παράγοντας αυτής της εξέλιξης.

Υπάρχει και η "κάθετη", ας την πούμε, εξέλιξη. Η τάση προς την πολυπλοκότητα.

Από το υποατομικό επίπεδο που υπάρχουν διάφορες υποθέσεις για τη μορφή που έχει, στη συγκρότηση αυτών που ονομάζουμε σωματίδια που συγκροτούν το άτομο, πρωτόνια, νετρόνια, ηλεκτρόνια κλπ και στη συνέχεια στη συγκρότηση των μορίων.  Μια κατηγορία μορίων μπορεί να σχηματίσει στη συνέχεια έμβιους οργανισμούς όπως τα κύτταρα, τα οποία σχηματίζουν πολυκύτταρους οργανισμούς, για να φθάσουμε σε πιο σύνθετους έμβιους οργανισμούς που εμφανίζουν νόηση. Στη γη η ζωή όπως την ξέρουμε, στο απόγειο της εξέλιξης της, δημιούργησε τον άνθρωπο και τις ανθρώπινες κοινωνίες, που αποτελούνε ένα ακόμη πιο πολύπλοκο στάδιο εξέλιξης. Στην έμβια ύλη φαίνεται χαρακτηριστικότερα αυτή η τάση προς την πολυπλοκότητα η οποία παίρνει γεωμετρικό κατά κάποιο τρόπο χαρακτήρα αλλά και οι κλίμακες του χρόνου που παρατηρείται αυτή η εξέλιξη είναι πιο προσιτοί στα ανθρώπινα δεδομένα. Η φύση δηλαδή είναι οργανωμένη σε διαφορετικά επίπεδα που το κάθε νέο επίπεδο που προέκυπτε είχε άλλης τάξης μεγέθους ποσότητα πληροφορίας.

Όσο αυξάνεται το επίπεδο πολυπλοκότητας άρα και της πληροφορίας που περιέχεται σε ένα σύστημα, υπεισέρχεται σε μεγαλύτερο βαθμό το τυχαίο στην εξέλιξη του.

Οι ανθρώπινες κοινωνίες για παράδειγμα, έχουν πολύ μεγαλύτερη τυχαιότητα στην ανάπτυξή τους απο ότι ο κάθε ξεχωριστός άνθρωπος, επειδή έχουν ποσότητα πληροφορίας εντελώς άλλου μεγέθους απο αυτόν. Όπως και ένας άνθρωπος έχει πολύ μεγαλύτερη τυχαιότητα στην εξέλιξη του απ' ότι ένας ατελέστερος οργανισμός. Κατά τον ίδιο τρόπο και αυτός σε σχέση με ένα χημικό μόριο κοκ. Σε ένα επίπεδο της βιολογικής εξέλιξης δημιουργείται και αυτό που ονομάζεται ελεύθερη βούληση που συμμετέχει ως παράγοντας διαμόρφωσης των εξελίξεων. Όσο διαμορφώνονται μεγαλύτερα σύνολα που αλληλοεπηρεάζονται, τόσο αυξάνει και η τυχαιότητα στην εξέλιξη. Για παράδειγμα, η πανανθρώπινη κοινωνία που διαμορφώνεται σταδιακά, θα έχει έναν βαθμό τυχαιότητας μεγαλύτερο απ’ ότι έχουν μικρότερες κοινωνικές συγκροτήσεις, κράτη, ιδεολογίες, θρησκείες κλπ.

 

το οξειδωτικο στρες και η αντιοξειδωτικη προστασια

(Επιστροφή στην ιατρική θεματολογία, για να είμαστε κάπως συνεπείς και στην περιγραφή που έχουμε για το ιστολόγιο).

Σε συνέχεια προηγούμενων αναρτήσεων , όπως της πρόσφατης “γιατί γερνάμε” και αυτής για το ρόλο του οξυγόνου(“η ζωή βασίζεται στο οξυγόνο και υποκύπτει στις παρενέργειες της δράσης του”), θα γίνει κάπως πιο συγκεκριμένη αναφορά στην αντιοξειδωτική προστασία του οργανισμού και πως μπορεί να ενισχυθεί.

Έχει γίνει επίσης αναφορά στην ανάρτηση για το “μονοπάτι της ζωής στη γη”, στο πως επικράτησε τελικά στην ατμόσφαιρα της γης το οξυγόνο και τι σήμαινε αυτό για τους αναερόβιους οργανισμούς που μέχρι τότε είχαν αναπτυχθεί. Η παρουσία του οξυγόνου οδήγησε σε μια αναδιάταξη της ζωής στη γη, δημιουργώντας εξελιγμένους οργανισμούς που βασίζονταν για την παραγωγή ενέργειας στην χρησιμοποίηση του οξυγόνου, το οποίο όμως επειδή παράγει στη διαδικασία της χρησιμοποίησης του ελεύθερες τοξικές ρίζες, αποτελεί ταυτόχρονα την κύρια αιτία της φθοράς και του θανάτου τους.

Όταν μιλάμε για ελεύθερες ρίζες εννοούμε ενώσεις που είναι πολύ ασταθείς και οι οποίες ψάχνουν να βρουν τα ηλεκτρόνια που χρειάζονται για αποκτήσουν σταθερότητα.(Τα ηλεκτρόνια είναι αυτά τα στοιχεία με τα οποία τα άτομα συνδέονται με άλλα άτομα και σχηματίζουν μόρια. Ο αριθμός των ηλεκτρονίων της εξωτερικής στιβάδας καθορίζει την τάση του ατόμου να συνδέεται με άλλα άτομα και να σχηματίζει δεσμούς. Αν τα άτομα έχουν περίσσεια ηλεκτρονίων ή τους λείπουν κάποια για να συμπληρώσουν την εξωτερική τους στιβάδα, προσπαθούν να ισορροπήσουν την εξωτερική τους στιβάδα είτε δίνοντας είτε παίρνοντας ηλεκτρόνια από ένα άλλο άτομο). Αποσπούν έτσι ηλεκτρόνια από άλλα άτομα τα οποία μετατρέπουν επίσης σε ελεύθερες ρίζες αφού πια τους λείπουν ηλεκτρόνια. Δημιουργείται δηλαδή ένας καταρράκτης οξειδωτικός ο οποίος αν δεν σταματήσει οδηγεί σε σημαντικές βλάβες στο κύτταρο. Οι αντιοξειδωτικές ουσίες αυτό που κάνουν είναι να διακόπτουν αυτόν τον οξειδωτικό καταρράκτη, δίνοντας τα απαραίτητα ηλεκτρόνια χωρίς να μετατρέπονται οι ίδιες σε ελεύθερες ρίζες.

Από την τοξική δράση των ελεύθερων ριζών οξυγόνου απ’ ότι φαίνεται,

η σχεση του ατομου με την κοινωνια

Αυτή η ανάρτηση αποτελεί σε ένα μέρος της και ένα σχόλιο πάνω στο προηγούμενο σχόλιο για τον Ζακ Μεσρίν. Στο μεγαλύτερο όμως μέρος της έχει γραφτεί ανεξάρτητα απο αυτό.


Ο άνθρωπος όπως έχει ενσωματωμένο το φυσικό περιβάλλον, ενσωματώνει και την ανθρώπινη κοινωνία σε όλα τα επίπεδα της, από όπου δέχεται επιδράσεις, ερεθίσματα και αλληλεπιδρά με αυτά. Αντίστοιχα και η κοινωνία είναι φτιαγμένη από τα πρότυπα συμπεριφοράς των ανθρώπων, βασισμένα στα αρχέγονα νευρωνικά τους δίκτυα. Είναι φανερό ότι τα δύο μέρη της σχέσης διαμορφώνουν το ένα το άλλο. Δηλαδή το σύνολο διαμορφώνει την κίνηση του μέρους αλλά και το μέρος διαμορφώνει το σύνολο μιας και αποτελείται από αυτά. Η κοινωνία δεν είναι ένα άθροισμα, ένα μωσαϊκό ατομικών δράσεων και επιδιώξεων ανεξάρτητων υποκειμένων αλλά ένα δυναμικό γίγνεσθαι αλληλοεξαρτώμενων ατόμων, μεταξύ τους αλλά και με το σύνολο της κοινωνίας. Είναι μία σχέση αλληλεξάρτησης που η κάθε πλευρά της σχέσης δημιουργεί την άλλη. Η ανάπτυξη του κάθε ατόμου εξαρτάται από όλο το δίκτυο των κοινωνικών σχέσεων που τον περιβάλλουν. Δεν υπάρχει εγώ που να μην αποτελεί μέρος κάποιου εμείς και μάλιστα κάθε εγώ ανήκει σε πολλά διαφορετικά εμείς. Είμαστε σε ένα ενιαίο πεδίο αλληλεξάρτησης όπου η κάθε δράση μας το αναδιατάσσει.

Η ένταξη του ατόμου σε διάφορα σύνολα, τον εντάσσει σε ένα σύστημα ιδεών που μπορεί να τον εξελίξει σαν προσωπικότητα, μιας και η προσωπικότητα αναπτύσσεται, εξελίσσεται μέσα από την συμβίωση και την επίδραση ιδεών του περιβάλλοντος πάνω σε υποστρώματα που υπάρχουν στο κάθε άτομο και βοηθούν στην έκφραση τους.

Εκτός από αυτό το άτομο νοιώθει ότι συμμετέχει σε κάτι ευρύτερο το οποίο του προσφέρει ένα σκοπό για την ύπαρξη του. Όσο εξελίσσεται ο εαυτός τόσο περισσότερο νοιώθει την ανάγκη συμμετοχής, ένταξης σε ευρύτερα σύνολα, που το σύνολο των ιδεών που αναπτύσσονται σ' αυτά εξυπηρετεί και τις δικές του ανάγκες. Την ένταξη αυτή σε όλο και ευρύτερα σύνολα, την υποστηρίζουν σήμερα η τεράστια ανάπτυξη των επικοινωνιών, η οποία δίνει τη δυνατότητα μέσα από την άμεση μεταφορά πληροφοριών και εικόνων, να αναπτύσσεται η μεταφορά συναισθημάτων μεταξύ όλων των ανθρώπων του πλανήτη.

Ταυτόχρονα