και ενας Ρεπιν

Και ένας πίνακας του κορυφαίου Ρώσου ζωγράφου Ίλια Ρέπιν(1844-1930), εμπνευσμένος απο τον "Τάρας Μπούλμπα" του μεγάλου Ν. Γκόγκολ. "Απάντηση των Κοζάκων στον σουλτάνο Μωάμεθ ΙV που τους ζητά να παραδοθούν". Βρίσκεται στο Ερμιτάζ, στην Αγ. Πετρούπολη.

η αντιφατικότητα των διαδικασιών της ζωης

Η ζωή όπως την ξέρουμε στη γη, αναπτύχθηκε και στηρίζεται πάνω σε διαδικασίες που θα τις λέγαμε αντιφατικές ή αυτοαναιρούμενες, χωρίς να είναι μάλλον και οι καταλληλότεροι χαρακτηρισμοί γι αυτό που συμβαίνει.

Για παράδειγμα το οξυγόνο(για το οποίο έγινε αναφορά και σε προηγούμενη ανάρτηση), που πάνω σ’ αυτό στηρίζεται η ζωή στον πλανήτη, είναι ταυτόχρονα αυτό που μέσω των ελεύθερων ριζών οξυγόνου που δημιουργεί, μας οδηγεί στη φθορά και το θάνατο. Οι ελεύθερες τοξικές ρίζες αποτέλεσαν τις εξελικτικές προκλήσεις που έπρεπε να αντιμετωπίσουν οι βιολογικοί οργανισμοί ώστε να επιβιώσουν.

Έτσι δημιούργησαν ή ενσωμάτωσαν συστήματα αντιμετώπισης τους, γίνανε περισσότερο πολύπλοκοι με τον πολλαπλασιασμό και διαφοροποίηση των κυττάρων τους ώστε να γίνεται καλύτερη διαχείριση των πόρων αλλά και καλύτερη άμυνα και προσαρμογή στις προκλήσεις. Σε πολλές περιπτώσεις δρουν οι ίδιες σαν παράγοντες ανάπτυξης των κυττάρων. Είναι γνωστό ότι οι αναερόβιοι μικροοργανισμοί παραμείνανε έτσι όπως ήτανε εδώ και δισεκατομμύρια χρόνια, δεν αλλάξανε καθόλου. Ενώ στους αερόβιους έχουμε όλη αυτή την απίστευτη εξέλιξη που οδήγησε στους πολυκύτταρους οργανισμούς, στα θηλαστικά και τον άνθρωπο. Θα μπορούσαν και να μην υπάρξουν αν δεν αντιμετώπιζαν επιτυχώς αυτή την πρόκληση, του οξυγόνου.

Οι οργανισμοί που βασίζονται στη χρήση του οξυγόνου για την παραγωγή ενέργειας, έχουν αναπτύξει και ισχυρά αντιοξειδωτικά συστήματα για να μπορούν να κρατάνε σε έλεγχο αυτή τη δραστηριότητα. Όταν όμως υπερβαίνουμε τις δυνατότητες αυτές τότε προχωρούν οι βλάβες ανεξέλεγκτα. Έτσι περισσότερο μετά την πρώιμη αναπαραγωγική ηλικία, που τα αντιοξειδωτικά συστήματα του οργανισμού μειώνονται ραγδαία, χρειάζεται να περιορίζουμε δραστικά το οξειδωτικό φορτίο του οργανισμού και να ενισχύουμε την αντιοξειδωτική του προστασία.

Ένα άλλο χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτών των αυτοαναιρούμενων διαδικασιών είναι αυτό που θα ονομάζαμε με μια γενική έννοια στρες, δίνοντας το ένα ευρύτερο νόημα. Το νευρικό σύστημα στους πολυκύτταρους οργανισμούς

Πριπυατ, στο Τσερνομπιλ

λίγο καθυστερημένη ανάρτηση(στις 26 Απριλίου συμπληρώθηκαν 25 χρόνια απο το πυρηνικό ατύχημα) αλλά πάντα επίκαιρη.
Τοιχογραφία, στη χωρίς τους κατοίκους της σήμερα, λόγω της ραδιενεργού μόλυνσης, πόλη Πριπυάτ,  δίπλα στον πυρηνικό σταθμό του Τσέρνομπιλ.  

πρωτομαγια

Ο άνθρωπος με την εργασία του κατέκτησε τη φύση, δημιουργώντας ταυτόχρονα γνώση.

Είναι τα εργαλεία που αλλάζουν τον κόσμο, τις ανθρώπινες κοινωνίες και τον ίδιο τον άνθρωπο.

Η χειραφέτηση των ανθρώπων είναι αποτέλεσμα εργασίας, τόλμης και γνώσης αλλά και δράσης για κοινωνικές αλλαγές ώστε να δημιουργούμε κοινωνίες ελευθερίας, ισότητας και δικαιοσύνης, για να μπορούν να ακμάζουν οι ανθρώπινες αρετές.

Λάκης Σάντας

Πέθανε ο Λάκης Σάντας που μαζί με τον Μανώλη Γλέζο, κατεβάσανε τη ναζιστική σημαία απο την Ακρόπολη πριν απο 70 χρόνια, τον Μάϊο του 1941. Η πρώτη πράξη αντίστασης στο σκοτάδι της ναζιστικής κατοχής στην Ελλάδα, που έγινε σύμβολο για όλους που αντιστάθηκαν στο ναζισμό, στην Ελλάδα αλλά και σε όλο τον κόσμο. Ένα παντοτινό παράδειγμα.

η σχεση των λογικων αρχων με τις αισθησεις και την εμπειρια

Για να δώσουμε απάντηση σε πολλά προβλήματα που απασχόλησαν τη φιλοσοφία στους προηγούμενους αιώνες ή ακόμη για να εξηγήσουμε την ανθρώπινη συμπεριφορά, μπορούμε να το κάνουμε μόνο αν δούμε τον άνθρωπο σαν μια "στιγμή" μιας εξελισσόμενης διαδικασίας, που αυτή η "στιγμή" περιλαμβάνει, κουβαλάει μέσα της την προηγούμενη εξέλιξη, το παρελθόν δηλαδή και ταυτόχρονα περιέχει και τις τάσεις της μελλοντικής εξέλιξης.  Αν δούμε τον άνθρωπο ή έναν βιολογικό οργανισμό μεμονωμένα, έξω απο την εξέλιξή του, τότε δεν μπορούμε να εξηγήσουμε σχεδόν τίποτε. Τίποτε στη βιολογία δεν μπορεί να εξηγηθεί αν δεν το δούμε κάτω από το φως της εξέλιξης, έχει πει ένας μεγάλος βιολόγος, ο Θ. Ντομπζάνσκι. Αυτό ισχύει για οτιδήποτε αφορά τον άνθρωπο και την έμβια φύση αλλά πιθανόν και την άβια. Στην άβια ύλη οι ρυθμοί της εξέλιξης είναι πολύ πιο αργοί απ’ ότι της έμβιας, οπότε η μεμονωμένη εξέταση των μορφών της και των σχέσεων τους, επηρεάζει λιγότερο την διερεύνηση τους.

Με βάση το παραπάνω σκεπτικό θα γίνει και η σύντομη αναφορά στο θέμα που βάζει ο τίτλος της ανάρτησης.

Ένα από τα παλιά ερωτήματα της φιλοσοφικής σκέψης αφορούσε το πως αποκτούμε την γνώση . Αν δηλαδή η γνώση και οι λογικές αρχές, είναι αποτέλεσμα των αισθήσεων και των εμπειριών που έχει ο άνθρωπος απο την αλληλεπίδρασή του με το περιβάλλον ή αντίθετα οι λογικές αρχές προϋπάρχουν με ένα τρόπο μέσα μας και κατ' επέκταση και η γνώση, οπότε στη ουσία την ανακαλύπτουμε με εργαλείο τις ίδιες τις λογικές αρχές και δεν χρειάζεται η άμεση αισθητική εμπειρία για να καταλήξουμε σε συμπεράσματα.

Η πρώτη αντίληψη, δηλαδή ότι η πηγή της γνώσης είναι οι αισθήσεις μας και η εμπειρία, προέκυπτε από το αναμφισβήτητο γεγονός ότι μέσα απο την αλληλεπίδραση μας με το περιβάλλον διαμορφώνουμε και επεκτείνουμε τις γνώσεις μας. Δεν μπορούσε όμως να εξηγηθεί εύκολα

ο θανατος και οι θρησκείες

Η σημερινή ανάρτηση έχει στοιχεία απο το βιβλίο μου “ο θάνατος, οι θρησκείες και η ιδεολογία του φόβου”, απο τις εκδόσεις ΠΟΛΥΤΡΟΠΟΝ, το 2008, καθώς και απο ένα άρθρο μου στο περιοδικό Διάπλους το 2007.

Όπως όλες οι έννοιες έτσι και η έννοια θάνατος είναι μια ανθρωποκεντρική έννοια. Προκύπτει από τον τρόπο ερμηνείας και τις κατηγοριοποιήσεις που έχει διαμορφώσει ο άνθρωπος για τον κόσμο που τον περιβάλλει, μέσα από την αλληλεπίδραση του μ’ αυτόν. Ο άνθρωπος που περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο βιολογικό οργανισμό, έχει αναπτύξει τη νόηση και τη συνείδηση, αναπτύσσει μια αίσθηση ενότητας της ιστορίας του μέσω της μνήμης και δημιουργείται η έννοια του εαυτού.

Αυτός ο οργανισμός κάποια στιγμή θα πάψει να υπάρχει, υποκύπτοντας σε τελική ανάλυση στον κανόνα του δεύτερου θερμοδυναμικού αξιώματος, θα υποκύψει δηλαδή στην αύξηση της αταξίας του. Οι βιολογικοί οργανισμοί οργανώνονται με βάση ένα κώδικα ανάπτυξης που βρίσκεται στο DΝΑ, το γονιδιακό τους υλικό. Η οργάνωση τους σημαίνει ότι αποβάλλουν εντροπία, δηλαδή αταξία, στο περιβάλλον, σε αντάλλαγμα της δικής τους οργάνωσης, τάξης που πετυχαίνουν. Αυτή η διαδικασία κάνει τον κύκλο της, η αποβολή αταξίας ελαττώνεται σταδιακά, ώσπου με τον θάνατο έχουμε διάλυση αυτής της μορφής οργάνωσης μέσα στο περιβάλλον.

Αυτή την αντίληψη που διαμορφώνει ο άνθρωπος για το δικό του τέλος αυτού του κύκλου, την έχει επεκτείνει σ’ όλη τη φύση. Για παράδειγμα λέμε ότι ένα άστρο ή ένας γαλαξίας πεθαίνει και το εννοούμε με την αντίληψη που έχουμε διαμορφώσει με βάση τον δικό μας θάνατο. Στην ουσία είναι μεταβολή μιας μορφής οργάνωσης σε μια άλλη μεγαλύτερης ή μικρότερης εντροπίας. Μ’ αυτή την έννοια στη φύση δεν υπάρχει ‘’θάνατος’’, υπάρχει μεταβολή.

 Το φαινόμενο της ζωής κατά πάσα πιθανότητα ή μάλλον βεβαιότητα δεν περιορίζεται μόνο στη γη αλλά είναι συμπαντικό φαινόμενο. Στη φύση ότι μπορεί να δημιουργηθεί μια φορά

το αυτονομο νευρικο συστημα. η διεγερση και η χαλαρωση.

Το αυτόνομο νευρικό σύστημα είναι αυτό που κυρίως ρυθμίζει τη βασική κατάσταση του οργανισμού. Το status του σε κάθε στιγμή. Είναι αυτό που βρίσκεται σε άμεση σχέση με όλη την κατάσταση του οργανισμού, τις εξωτερικές συνθήκες και με βάση μαθημένες συμπεριφορές, πρότυπα αντίδρασης στα ερεθίσματα του περιβάλλοντος, που προέρχονται από υπερκείμενες εξελικτικά εγκεφαλικές δομές, προχωρά και στις ανάλογες δράσεις, στο μεγαλύτερο βαθμό ασυνείδητα. Τέτοιες λειτουργίες για παράδειγμα, είναι ο τόνος των αγγείων, η λειτουργία τη καρδιάς, η αναπνοή, η πέψη, η λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, καθώς και ένα ολόκληρο ορμονικό σύστημα, από εξωκρινείς και ενδοκρινείς αδένες, που συμμετέχει στον έλεγχο του μεταβολισμού του οργανισμού, της ομοιοστασίας των υγρών και των ηλεκτρολυτών, τη ρύθμιση του ύπνου κτλ.

Το αυτόνομο νευρικό σύστημα που αποτελείται από νεύρα, περιφερικά γάγγλια και κέντρα στον εγκέφαλο, αποτελεί με ένα τρόπο, εξελικτικά, τη βάση, το πρώτο ας πούμε σκαλοπάτι στην προς τα πάνω ανάπτυξη του νευρικού συστήματος, εξελισσόμενο όμως παράλληλα και το ίδιο, με νέα κέντρα και συνδέσεις στον εγκέφαλο.
Όταν αναπτύσσονται μετέπειτα τα νεότερα και πιο εξελιγμένα τμήματα, αποκτούν κάποιο έλεγχο πάνω στις βασικές του αντιδράσεις. Τέτοιοι ρυθμιστικοί μηχανισμοί, στενά συνδεδεμένες με το αυτόνομο νευρικό σύστημα είναι περιοχές του κροταφικού λοβού, όπως είναι ο ιππόκαμπος και ο αμυγδαλοειδής πυρήνας που παίζουν σημαντικό ρόλο στη μνήμη και τη συγκινησιακή δραστηριότητα και κινητοποιούν τις βασικές αντιδράσεις άμυνας του οργανισμού απέναντι σε κινδύνους από το περιβάλλον, μέσα από μαθημένες συμπεριφορές, που σε αυτές παίζει ρόλο και ο εγκεφαλικός φλοιός. Κεντρικό ρόλο στο συντονισμό στο αυτόνομο νευρικό σύστημα και την ομοιοστασία, παίζει ο υποθάλαμος, ένας σχηματισμός στο έδαφος της τρίτης κοιλίας του εγκεφάλου, που βρίσκεται σε στενή ανατομική και λειτουργική σχέση με την υπόφυση που συντονίζει το μεγαλύτερο μέρος της ενδοκρινικής δραστηριότητας του οργανισμού, καθώς και με τον εγκεφαλικό φλοιό.

Ανάλογα με το πόσο ανεπτυγμένα είναι στις διάφορες εξελικτικές βαθμίδες αυτά τα κέντρα,

η αξιοπρέπεια..

ένα σκίτσο του Γ. Καλαϊτζή απο την ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, του 2008, που διατηρεί φυσικά την επικαιρότητα του..

ο κυκλος της γλυκοζης και ο διαβητης

Το βασικό καύσιμο του οργανισμού είναι η γλυκόζη. Η γλυκόζη είτε απορροφάται απ’ ευθείας από τον οργανισμό είτε μετατρέπονται σε αυτήν στο μεγαλύτερο ποσοστό τα υπόλοιπα θρεπτικά συστατικά που χρησιμοποιούνται για την καύση και την παραγωγή ενέργειας. Από τα υπόλοιπα σάκχαρα που απορροφούνται τα σημαντικότερα είναι η φρουκτόζη που υπάρχει στα φρούτα, η λακτόζη στο γάλα που αποτελείται από δύο απλά σάκχαρα την γαλακτόζη και την γλυκόζη, ο δισακχαρίτης σουκρόζη(η κοινή ζάχαρη που αποτελείται από γλυκόζη και φρουκτόζη) και κυρίως το άμυλο που είναι πολυσακχαρίτης της γλυκόζης και διασπάται κατ’ αρχήν στο στόμα και στη συνέχεια στο λεπτό έντερο από ένα ένζυμο την αμυλάση και απορροφάται σαν γλυκόζη.

Μετά την απορρόφηση τους από το λεπτό έντερο, ακολουθούν και δικούς τους μεταβολικές οδούς αλλά πολύ σύντομα μετατρέπονται στο μεγαλύτερο ποσοστό τους σε γλυκόζη. Όμως και η γλυκερόλη που παράγεται από τα μόρια του λίπους μπορεί να μετατραπεί σε γλυκόζη και χρησιμοποιείται σαν καύσιμο από τις αποθήκες που δημιουργεί ο οργανισμός. Το ίδιο μπορεί να συμβεί με τις πρωτεΐνες, των οποίων τα αμινοξέα από τα οποία αποτελούνται, που χρησιμοποιούνται κυρίως σαν δομικά στοιχεία για την δόμηση των πρωτεϊνών του οργανισμού, μπορούν σε συνθήκες ανάγκης να μετατραπούν σε γλυκόζη, (τουλάχιστον το 60% από αυτά, επειδή το υπόλοιπο 40% έχει δομή που κάνει τη μετατροπή δύσκολη), αφού υποστούν απαμίνωση (αφαιρεθούν οι αμινικές τους ομάδες) στο ήπαρ. Σε συνθήκες στρες που εκκρίνονται μεγάλα ποσά κορτιζόλης , γίνεται κινητοποίηση των πρωτεϊνών του οργανισμού που μετατρέπονται σε αμινοξέα και έτσι ένα μεγάλο μέρος από αυτά μετατρέπεται σε γλυκόζη, οδηγώντας έτσι σε καταβολισμό τον οργανισμό.

Η απορρόφηση της γλυκόζης από το έντερο γίνεται είτε με διευκολυνόμενη μεταφορά,

βλεμμα

η γνωση και η θρησκεία

Οι άνθρωποι, κινούμενοι από την ανάγκη της καλύτερης προσαρμογής στον κόσμο που τους περιβάλει, από την αρχή της ιστορίας τους, προσπαθούν συνεχώς να ερμηνεύσουν αυτόν τον περιβάλλοντα κόσμο. Ερμηνείες που αφορούν το κάθε τι. Ιδιαίτερη θέση σ’ αυτές τις ερμηνείες, είχαν οι ιδέες που προσπαθούσαν να ερμηνεύσουν τον άνθρωπο, να τον εντάξουν σ’ ένα πεπρωμένο, να εξηγήσουν το παρελθόν του και να του πουν για το μέλλον του. 
Το πεπρωμένο του κάθε ανθρώπου ήταν ταυτισμένο με το πεπρωμένο της ομάδας. Σε μια αρχική φάση μόνο έτσι μπορούσε να επιβιώσει από τους κινδύνους που τον περιέβαλαν. Στη συνέχεια, όταν επικράτησε σαν είδος απόλυτα, ο περιορισμός των υφιστάμενων πόρων για την επιβίωση του, τον οδηγούσε στην ενδοειδική πια διαμάχη, όπου η ταύτιση με το πεπρωμένο της ομάδας ήταν και πάλι αναγκαία για τη διαμάχη της με τις άλλες ομάδες. Η αποδοχή του νόμου της ομάδας ήταν αναμφισβήτητη. Για να ενισχυθεί το κύρος της ομάδας, άρα και η συνοχή της, αλλά και σαν ανάγκη να μιλήσει για το πεπρωμένο της, δημιουργήθηκαν οι αρχέγονοι μύθοι για την καταγωγή της ομάδας από κάποιους ήρωες που παίρνουν θεϊκό περιεχόμενο.
Μ’ αυτόν τον τρόπο εξυψωνόταν η ομάδα απέναντι στις άλλες ομάδες, ικανοποιούνταν η ανάγκη του κάθε ατόμου δείχνοντάς του ποιο είναι το πεπρωμένο του και ταυτόχρονα εξυψώνονταν το κύρος των αρχηγών της ομάδας, οι οποίοι συνήθως ήταν ..απ’ ευθείας απόγονοι των αρχέγονων ηρώων ή θεών ή αντιπρόσωποι τους στη γη.

Επειδή το πεπρωμένο του ατόμου ήταν απόλυτα συνδεδεμένο με το πεπρωμένο της ομάδας, αυτές οι ιδέες και ερμηνείες για την καταγωγή και το πεπρωμένο της, ήταν στενά συνδεδεμένες με τις ιδέες και τις ερμηνείες για την καταγωγή και το πεπρωμένο του κάθε ανθρώπου ξεχωριστά.

Δεν είναι στο θέμα που εξετάζουμε, αλλά η εξέλιξη των κοινωνιών, του πολιτισμού, της αυτογνωσίας, είναι μια βασανιστική πορεία για μεγαλύτερη αυτοτέλεια του ατόμου στην αλληλεξάρτηση του από την ομάδα, παρ’ όλο που η κοινωνικοποίηση είναι απαραίτητος όρος για την «ανθρωποποίηση». Η μεγαλύτερη αυτοτέλεια του ατόμου βασίζεται στην ανάπτυξη της γνώσης που αυξάνει τις εναλλακτικές δυνατότητες για επιβίωση.

Ξαναγυρνώντας στο θέμα μας, μία παράμετρος που σχετίζεται απόλυτα με τα παραπάνω, είναι ότι

η σχεση μας με τα μικροβια

Συνέχεια σήμερα στη θεματολογία με ..πιο ιατρικά θέματα, στη σχέση μας με τα μικρόβια.

Ο κάθε οργανισμός, από τους μονοκύτταρους μέχρι τους πολυκύτταρους, δρα με βάση το δικό του συμφέρον. Ψάχνοντας για τροφή και πολλαπλασιασμό έρχεται σε σύγκρουση με άλλους οργανισμούς, προσπαθώντας να επεκτείνει τον ζωτικό του χώρο, σε βάρος άλλων οργανισμών. Στο επίπεδο των μικροοργανισμών για να προστατευθούν από την αντίστοιχη δράση των άλλων οργανισμών, αυτή η επιδίωξη εκφράζεται με την παραγωγή ουσιών οι οποίες ενώ δεν βλάπτουν τους ίδιους, είναι τοξικές για τους οργανισμούς που τους απειλούν.

(Για να είμαστε πιο ακριβείς, όλα αυτά γίνονται μέσα από επιλεκτικές διαδικασίες, δηλαδή επικρατούν αυτοί οι οργανισμοί που μπορούν να παράγουν αυτές τις ουσίες που τους οδηγούν σε όφελος ή καλύτερη προσαρμογή στο περιβάλλον τους, που μπορεί να περιλαμβάνει και συμβιώσεις με άλλους μικροοργανισμούς. Αλλιώς φαίνεται σαν να αποφασίζουν οι μικροοργανισμοί για το αν θα δράσουν έτσι ή αλλιώς, αλλά έχουμε μάθει να εκφραζόμαστε με ανθρωποκεντρικούς όρους). Πολλές από αυτές τις ουσίες οι άλλοι οργανισμοί και κατ’ επέκταση και ο άνθρωπος, έμαθαν να τις αναγνωρίζουν σαν τοξικές για τους ίδιους και έτσι ανέπτυξαν μηχανισμούς εξουδετέρωσης τους μέσω επιλεκτικών κατά βάση μηχανισμών. Αυτό καθορίζει και την μεγαλύτερη ή μικρότερη λοιμογονικότητα τους, το πόσο δηλαδή ο οργανισμός μπορεί να εξουδετερώνει την δράση τους ή αντίθετα είναι ευπρόσβλητος στις ουσίες που παράγουν ή δεν μπορεί να εμποδίσει την εξάπλωση και πολλαπλασιασμό τους σε βάρος του.

Σε αυτόν τον αγώνα επιβίωσης, πολλές φορές αποδείχθηκαν αμοιβαία επωφελείς οι συνεργασίες και συγκατοικήσεις με άλλους οργανισμούς. Τελικά αποδείχθηκε

μια μηλια

ΚΑΛΟ ΠΑΣΧΑ!

γιατι γερναμε

Θα επιστρέψουμε σήμερα σε πιο ιατρική θεματολογία, μιας και το ιστολόγιο λέει ότι ασχολείται με θέματα βιολογίας και ιατρικής. Σε προηγούμενη ανάρτηση ("η ζωή βασίζεται στο οξυγόνο και υποκύπτει στις παρενέργειες της δράσης του") είχε γίνει αναφορά στο ρόλο του οξυγόνου. Ότι πάνω σ’ αυτό στηρίζεται η ζωή όπως τουλάχιστον την ξέρουμε στη γη, επειδή η παραγωγή ενέργειας στα κύτταρα στο μεγαλύτερο μέρος της εξαρτάται από αυτό αλλά λόγω των ελεύθερων τοξικών ριζών που παράγονται κατά τη χρησιμοποίηση του αποτελεί ταυτόχρονα και την κυριότερη αιτία της φθοράς και του θανάτου του οργανισμού. Αποτελεί την βασική αντίφαση της ζωής, όπως και όλα άλλωστε βασίζονται σε αντιφάσεις.

Με βάση λοιπόν αυτή την αντίληψη που αναπτύχθηκε, φαίνεται ότι ο σημαντικότερος λόγος της γήρανσης του οργανισμού και τελικά του θανάτου του, είναι η συσσώρευση  λαθών που γίνονται σαν αποτέλεσμα της δράσης των ελεύθερων ριζών που προκύπτουν από την διέγερση του οξυγόνου καθώς και από άλλες ελεύθερες τοξικές ρίζες που παράγονται στη διαδικασία του μεταβολισμού. 
Με παρόμοιο περίπου τρόπο μας επηρεάζουν και διάφοροι περιβαλλοντικοί παράγοντες (όπως πχ η υπεριώδης ακτινοβολία για παράδειγμα ή διάφορες άλλες περιβαλλοντικές χημικές ενώσεις ή το κάπνισμα, το αλκοόλ κλπ).
Η δράση των τοξικών ελεύθερων ριζών βρίσκεται οπωσδήποτε σε αλληλεξάρτηση και με άλλους μηχανισμούς, που ανάλογα με το ποιος επικρατεί και τι ανεπάρκειες υπάρχουν στον καθέναν από αυτούς είτε γενετικά είτε επικρατούν λόγω της επίδρασης του περιβάλλοντος ή της μάθησης συμπεριφορών, έχουμε το συνολικό αποτέλεσμα όσον αφορά την επιβίωση.

  Μια κατ’ αρχήν γενική διαπίστωση που μπορεί να γίνει και δεν αφορά μόνο τον άνθρωπο αλλά και τα άλλα θηλαστικά και όχι μόνο αυτά, είναι ότι εξελικτικά επικράτησαν μηχανισμοί που ο κύριος σκοπός τους ήταν η διατήρηση του οργανισμού ακμαίου, μέχρι την αναπαραγωγική ηλικία. Από κει και πέρα η επιβίωση του παρατεινόταν τόσο όσο οι μηχανισμοί που αναπτύχθηκαν, του επέτρεπαν. Συνεχίζουμε να ζούμε εκμεταλλευόμενοι τους μηχανισμούς που μας έχει εφοδιάσει η εξέλιξη, για να εξυπηρετηθούν κυρίως οι ανάγκες αναπαραγωγής. Δηλαδή με κάποιο τρόπο, από ένα σημείο και μετά, ζούμε, όπως είπε ένας βιολόγος,  ξεγελώντας τη φύση. Η προσπάθεια παράτασης της ζωής,

Boreas

Μιας και αυτές τις μέρες φυσάει βοριάς, ο χαρακτηριστικός άνεμος της(πατρίδας) Θράκης, ένας ακόμη πίνακας του John William Waterhouse(δυο άλλοι είναι στην ανάρτηση για την μαγεία), με θέμα τον Βορέα, αρχαίο θεό της Θράκης.
Έγινε το 1902. Βρίσκεται σε ιδιωτική συλλογή.

Νικος Παπαζογλου

Συντροφιά με τον Μανώλη Ρασούλη, φέρανε αέρα φρεσκάδας και ανανέωσης στο Ελληνικό τραγούδι.
Δεν φεύγουν..
Μένουν πάντα ανάμεσα μας

η αναγκη δημιουργιας ιστοριων

Η παρακάτω ανάρτηση σχετίζεται με αυτά που αναπτύχθηκαν και στις αναρτήσεις για τον ανιμισμό κυρίως αλλά και τη μαγεία. Βασίζεται επίσης σε ένα απο τα κεφάλαια του βιβλίου μου, “ο θάνατος, οι θρησκείες και η ιδεολογία του φόβου”, που κυκλοφόρησε απο τις εκδόσεις Πολύτροπον το 2008.

Η ανάγκη να δημιουργούμε ιστορίες προέκυψε απο την ανάγκη να ερμηνεύσουμε αυτό που συμβαίνει γύρω μας ώστε να αντιμετωπίσουμε καλύτερα τις απειλές και να νοιώσουμε ασφαλείς.

Οι απειλές μπορεί να είναι πραγματικές ή φανταστικές, έτσι και οι ιστορίες έχουν μικρότερη ή μεγαλύτερη σχέση με την πραγματικότητα αλλά ο στόχος τους παραμένει ο ίδιος, να νοιώσουμε περισσότερο ασφαλείς.

Η δυνατότητα δημιουργίας ιστοριών προέκυψε απο την εξέλιξη του ανθρώπινου εγκεφάλου που αποτέλεσε ένα τεράστιο εξελικτικό πλεονέκτημα για να μπορέσουν να επικρατήσουν στους ανταγωνιστές τους. Η δημιουργία ιστοριών υποστηρίζεται από τον εγκεφαλικό φλοιό στο αριστερό ημισφαίριο, που χρησιμοποιεί γι’ αυτό τη γλώσσα, οργανώνει πεποιθήσεις και αποδίδει προθέσεις στους ανθρώπους.

Ο M. Gazzaniga έκανε πειράματα την δεκαετία του 60 (περιγράφονται στο ‘’νου της φύσης’’ του M. Gazzaniga, εκδ. Λέξημα) με ασθενείς στους οποίους είχε γίνει χειρουργικός διαχωρισμός των δύο εγκεφαλικών ημισφαιρίων με διατομή του μεσολοβίου. Το μεσολόβιο είναι ένας μεγάλος σύνδεσμος νευρικών ινών που συνδέει τα δύο εγκεφαλικά ημισφαίρια. Οι εγχειρήσεις αυτές γίνονταν σε βαριές μορφές επιληψίας που δεν μπορούσαν να αντιμετωπισθούν με διαφορετικό τρόπο. Αυτοί δεν είχαν κατά τα άλλα κάποιες επιπτώσεις στο επίπεδο της νόησης ή της αντίληψης τους.

Αυτό που έκανε ο Gazzaniga ήταν να δίνει οπτικά ερεθίσματα, εικόνες, με τέτοιο τρόπο, απομονώνοντας τα οπτικά τους πεδία, ώστε να προσλαμβάνονται μόνο από το ένα εγκεφαλικό ημισφαίριο, το αριστερό ή το δεξιό, για να μελετήσει πως ερμήνευαν τα ερεθίσματα το κάθε ημισφαίριο, όντας απομονωμένο το ένα από το άλλο, σε άτομα με το κέντρο της γλώσσας στο αριστερό ημισφαίριο. Είναι κατανοητό ότι υπό κανονικές συνθήκες, όταν τα ερεθίσματα δεν προσλαμβάνονταν διαχωρισμένα αλλά και από τα δύο ημισφαίρια το αποτέλεσμα δεν διέφερε από ένα μη διαχωρισμένο εγκέφαλο. Αυτό που διαπίστωσε ήταν ότι όταν οι εικόνες προσλαμβάνονταν μόνο στο δεξιό ημισφαίριο, δημιουργούσαν ανάλογα συναισθήματα, για παράδειγμα ανησυχία αν ήταν εικόνες που είχαν βία, αλλά δεν μπορούσαν να ερμηνευθούν, μένανε ασύνδετες. Ένα ακαθόριστο αίσθημα ανησυχίας χωρίς εξήγηση. Επίσης απαντούσαν σε εντολές, πχ περπάτησε, αλλά όταν τους ρωτούσανε γιατί το κάνουν ή γιατί είναι ανήσυχοι, δεν μπορούσαν να το προσδιορίσουν και έδιναν μια άσχετη ερμηνεία. Το αριστερό ημισφαίριο στην προκειμένη περίπτωση, χωρίς να έχει υπ’ όψη του το συγκεκριμένο ερέθισμα που προκάλεσε την ανησυχία ή το γιατί σηκώθηκε και περπατάει,

η αναπτυξη της επικοινωνιας οδηγει σε γνωση και δρασεις

Η εκρηκτική ανάπτυξη των δυνατοτήτων επικοινωνίας τις τελευταίες 2-3 δεκαετίες, που αγκαλιάζει όλο τον πλανήτη και είναι αποτέλεσμα των νέων τεχνολογιών, μέσω της ανάπτυξης της γνώσης την οποίαν προκαλεί, γίνεται αποφασιστικός παράγοντας των αλλαγών στο σημερινό κόσμο αλλά και της επιτάχυνσης τους. 

Η γνωστική ανάπτυξη του ανθρώπου είναι αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης του γενετικού φορτίου που μεταφέρουμε, με το φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον και των ερεθισμάτων που δέχεται απ' αυτό, το οποίο μας διαμορφώνει όπως και το διαμορφώνουμε. Ο άνθρωπος όπως έχει ενσωματωμένο το φυσικό περιβάλλον, ενσωματώνει και την ανθρώπινη κοινωνία σε όλα τα επίπεδα της, από όπου δέχεται επιδράσεις, ερεθίσματα και αλληλεπιδρά με αυτά. Αντίστοιχα και η κοινωνία είναι φτιαγμένη από τα πρότυπα συμπεριφοράς των ανθρώπων.
 Και επειδή αυτό που κουβαλάνε απο τη γέννηση τους όλοι οι άνθρωποι στη γη είναι περίπου το ίδιο και είναι οι κοινές εμπειρίες που έχουν συσσωρευθεί απο τη μακραίωνη εξελικτική διαδικασία, αυτό που παίζει κύριο ρόλο είναι οι επιδράσεις που δεχόμαστε απο το κοινωνικό περιβάλλον  και φυσικά η θέση και η ένταξη του καθένα σ΄αυτό το πλαίσιο των σχέσεων που σε μεγάλο βαθμό καθορίζει και τη στάση του απέναντι στα σύνολα που είναι ενταγμένος.

Ο ανθρώπινος νους είναι παντού ένας και αυτός και διαθέτει τις ίδιες ικανότητες. Αυτό εξηγεί γιατί όλοι οι άνθρωποι, σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης έχουν τις ίδιες βασικές ευαισθησίες ή βασικά ηθικά κριτήρια ή ανάγκες. Εξηγεί γιατί αν πάρεις ένα βρέφος από μια φυλή από τα βάθη της ζούγκλας του Αμαζονίου και το μεταφέρεις σε μια ανεπτυγμένη περιοχή, θα μάθει κατ’ αρχήν σαν μητρική του τη γλώσσα που μιλάνε εκεί, που αυτό σημαίνει ότι οι δομές του εγκεφάλου που έχουν σχέση με την εκμάθηση της γλώσσας και που είναι διεσπαρμένες σε όλο τον εγκέφαλο, είναι κοινές σε όλους τους ανθρώπους. Επίσης δεν θα διαφέρει σε τίποτε από τα άλλα παιδιά και θα έχει τις ίδιες δυνατότητες με αυτά για τη μελλοντική του εξέλιξη. Οι λόγοι των καθυστερήσεων που υπάρχουν σε τέτοιες περιπτώσεις,

"προχωρωντας και αναθεωρωντας". του Νικου Μπιστη

Εγινε χθες στη Θεσσαλονίκη παρουσίαση του βιβλίου του Νίκου Μπίστη, “προχωρώντας και αναθεωρώντας”, που αποτελεί μια ανασκόπηση στα τελευταία σαράντα χρόνια της ιστορίας μας, απο ένα πρόσωπο με οξύ και θαρραλέο πνεύμα, που έπαιξε ενεργό και αποφασιστικό ρόλο στον αντιδικτατορικό αγώνα αλλά και στη μεταπολιτευτική μας πορεία, με μια πραγματικά απολαυστική γραφή, με μαρτυρίες για πρόσωπα και πράγματα, με χιούμορ και μεγάλες δόσεις αυτοσαρκασμού.

Διάλεξα ένα πολύ σύντομο απόσπασμα, απο την κατάληψη της Νομικής στη διάρκεια της δικτατορίας, τον Φεβρουάριο του 73.

..Απο τον Διονύση κρατάω, πάνω απ' όλα, τη συνεργασία μας στην κατάληψη της Νομικής. Την πρώτη μέρα της κατάληψης, προς το απόγευμα, κυκλοφόρησαν φήμες ότι θα έμπαιναν μέσα. Κάναμε λοιπόν, μαζί με τον Λάζο, τον Βερνίκο και τον Παρασκευόπουλο, μια επιθεώρηση στις εισόδους.
 Στην πόρτα της οδού προς τη Σίνα, ο Διονύσης, κρατώντας ένα ρόπαλο μεγαλύτερο απο το μικρό του μπόι, παρουσιάσθηκε σχεδόν στρατιωτικά και ανέφερε χαμογελώντας: “Ευπειθώς αναφέρω, είμαστε έτοιμοι”. Και συμπλήρωσε χαμηλόφωνα στο αυτί μου: “Αν συμφωνείτε, θα κρατήσω την πόρτα μέχρι να τελειώσει η κατάληψη”. Δεν συνηθίζεται σταλινικοί να δίνουν θέσεις ευθύνης σε αναθεωρητές ή τροτσκιστές, αλλά εδώ είχαμε να κάνουμε με το Διονύση, τον πρώτο μου καθοδηγητή και φίλο. Ήξερα καλά ότι πρώτα θα έπεφτε εκείνος και μετά οι μπάτσοι θα πατούσαν τη Νομική. Εξάλλου, είχε ήδη οχυρώσει αριστοτεχνικά την πόρτα, χρησιμοποιώντας θρανία και πάγκους για αντιστηρίγματα, έτσι ώστε όταν έσπρωχναν προς τα μέσα για να μπουν, να συναντήσουν τη μέγιστη αντίσταση. Μόνο τρεις μέρες μετά το τέλος της κατάληψης, παρακολουθώντας τα συνεργεία επισκευών, ανακαλύψαμε με τρόμο ότι η πόρτα άνοιγε προς τα έξω, και ότι όλη η οχύρωση θα σωριαζόταν στο πεζοδρόμιο.

 η συνέχεια στο βιβλίο..

η μαγεία και οι μάγοι

Η σημερινή ανάρτηση είναι σε συνέχεια των προηγούμενων πρόσφατων αναρτήσεων που αφορούν τα πρώτα βήματα του homo, τον ανιμισμό και τον σαμανισμό. Θα γίνει μια αναφορά στη μαγεία, ένα σύνολο αντιλήψεων που προέκυψαν απο τον ανιμισμό και τους θεράποντες της, τους μάγους.

 Με την ανάπτυξη των ανιμιστικών αντιλήψεων παράλληλα με την προσπάθεια ερμηνείας της φύσης γίνεται και προσπάθεια επηρεασμού της προς όφελος μας. Αυτό προκύπτει και σαν αποτέλεσμα των αυξημένων δυνατοτήτων που κατακτά ο άνθρωπος, την αύξηση δηλαδή της αυτοπεποίθησης του, της μεγαλύτερης εμπιστοσύνης στις δυνάμεις του. Η εξέλιξη των εργαλείων που χρησιμοποιεί για να αντιμετωπίσει τα άγρια ζώα, να βρίσκει την τροφή του, η ανακάλυψη της φωτιάς με την οποία μπορούσε να αντιμετωπίσει το κρύο, οι κατοικίες που έφτιαχνε αλλά και η κατάκτηση της γλώσσας που τον ώθησε να ταξινομήσει τα πράγματα, να δώσει επιπλέον ερμηνείες, όλα αυτά αποτελούν στοιχεία παρέμβασης και ελέγχου της φύσης και των προκλήσεων που αντιμετώπιζε.

Η ολοένα αυξημένη παρατηρητικότητα του, τον έκανε να αναγνωρίσει την επαναληπτικότητα των φυσικών φαινομένων και να δημιουργήσει την έννοια του χρόνου. Η κατάκτηση αυτή του έδωσε και τη δυνατότητα της πρόβλεψης.

Μέσα στο πλαίσιο των ανιμιστικών αντιλήψεων, αυτή η αύξηση των δυνατοτήτων για παρέμβαση στη φύση, δημιούργησε την πεποίθηση ότι μπορούμε να επιδράσουμε με τη θέληση μας πάνω στα φυσικά γεγονότα. Αυτό όπως αναφέρθηκε μπορούσε να γίνει δυνατό μέσα από ορισμένες τελετουργίες, για να επηρεασθεί η δύναμη, το πνεύμα που βρίσκεται μέσα στα πράγματα ή να επικαλεστούμε άλλα πιο ισχυρά πνεύματα για τον σκοπό που θέλουμε. Το έργο αυτό το ανέλαβαν σταδιακά κάποια συγκεκριμένα άτομα.

Η μαγεία σαν πρακτική αντίληψη για να επηρεάσουμε τα πράγματα, προκύπτει μέσα από το σύστημα των ανιμιστικών αντιλήψεων για την ερμηνεία και παρέμβαση στη φύση.

Ο Φρόιντ, για την εξήγηση της μαγείας, εστίασε περισσότερο στην δύναμη των επιθυμιών και τη θέληση να τις πραγματοποιήσει,

το ταμπου. ο τοτεμισμος

Συνεχίζοντας την αναφορά στα πρώτα βήματα του homo και σε συνέχεια των αναρτήσεων για τον ανιμισμό και τον σαμανισμό, θα γίνει αναφορά στα ταμπού και τον τοτεμισμό.

Τα ταμπού.

Τα ταμπού αποτελούν απαγορεύσεις που αφορούσαν την τροφή, τις σεξουαλικές και τις κοινωνικές πράξεις που θεωρούσαν ότι έβλαπταν τα άτομα ή την συνοχή της ομάδας. Αφορούν την παγίωση συμπεριφορών που έχουν σχέση με τη συγκρότηση των πρώτων κοινωνιών. Και επειδή κάθε τι κακό έκρυβε ένα κακό πνεύμα, τα ταμπού ταυτίστηκαν με το βέβηλο, τα κακά πνεύματα, που έπρεπε να αποφεύγονται, σε αντίθεση με το ιερό που ένωνε την ομάδα και κέντρο του ήταν το τοτέμ ή το πνεύμα που προστάτευε τη φυλή. Ήταν ο πρώτος διαχωρισμός ανάμεσα στο ιερό και το βέβηλο.

 Ο St. Pinker κάνει μια αναλογία των ταμπού με τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. Όπως δηλαδή ο οργανισμός φτιάχνει αντισώματα ενάντια σε απειλητικούς για τον οργανισμό μικροοργανισμούς, έτσι και η ομάδα απαγορεύει ιδέες, πράξεις, που μπορεί να αποβούν καταστροφικές. Η συνοχή της ομάδας από ένα σημείο και μετά, κυρίως με τη δημιουργία των φατριών και του γένους, απαιτούσε και την υποταγή στον αρχηγό, οπότε τα ταμπού αφορούσαν και την προστασία του αρχηγού και άρα της συνοχής της ομάδας με αυτό τον τρόπο.

Για τον Φρόιντ σημαντικότερος παράγοντας στη διαμόρφωση των διαφόρων ταμπού είναι η προστασία του αρχηγού. Τα δύο καθολικά ταμπού που θεωρεί ότι ισχύουν σε όλες τις κοινωνίες είναι αυτά της αιμομιξίας και της πατροκτονίας που αποτέλεσαν και τη βάση των κοινωνιών και την καθιέρωση της φατρίας και της ιεραρχίας της. Αυτά τα δύο ταμπού εμφανίζονται και παίρνουν καθολικό χαρακτήρα με την εμφάνιση του συστήματος των γενεών και της ιεραρχίας που το συνόδευσε.

Υπάρχουν όμως και σήμερα φυλές που δεν έχουν αρχηγούς

οι σαμάνοι και τα πρώτα ιερατεία

Σαν συνέχεια της προηγούμενης ανάρτησης για τον ανιμισμό, θα κάνουμε μια αναφορά στους σαμάνους και το πως απο αυτούς προέκυψαν τα ιερατεία όταν δημιουργήθηκαν οι πρώτες κρατικές συγκροτήσεις.

Με την ανάπτυξη των ανιμιστικών αντιλήψεων, για την ύπαρξη πνευμάτων, και της ανάγκης εξευμενισμού τους, οι ηλικιωμένοι γίνονται οι πρώτοι διαμεσολαβητές με τα πνεύματα, που εξελίχθηκαν αργότερα στους σαμάνους και τους μάγους. Ήταν αυτοί που λόγω των γνώσεων που είχαν μπορούσαν να αναλάβουν έναν τέτοιο ρόλο. Η γνώση συγκεντρώθηκε σε αυτούς. Με την ανάπτυξη των κυνηγετικών τεχνικών της ομάδας και κυρίως με την μόνιμη εγκατάσταση, αναβαθμίζεται ο ρόλος των πρεσβυτέρων. Οι πρεσβύτεροι πέρα από την καλύτερη γνώση των κυνηγετικών τεχνικών που τις μεταδίδουν στους νεότερους, όταν άρχισε η μόνιμη εγκατάσταση, στηρίζουν την παραγωγή όπλων, εργαλείων και γενικά τη μεταφορά της τεχνογνωσίας.

Οι πρώτοι γνωστοί μάγοι ιερείς, οι σαμάνοι, στα πλαίσια του συστήματος των γενεών, δεν αποτελούν κάποια ξεχωριστή κάστα. Λειτουργούν ατομικά στα πλαίσια της κοινότητας σαν μεσολαβητές με τα πνεύματα των νεκρών αλλά και τα πνεύματα των ζώων και των φυσικών φαινόμενων που έπρεπε να εξευμενισθούν. Αρχίζουν να καθιερώνουν διάφορες τελετουργίες για το κάλεσμα και εξευμενισμό των πνευμάτων, τις οποίες μπορούσαν να κάνουν μόνο αυτοί, επειδή μόνο αυτοί είχαν την ανάλογη «τεχνογνωσία» και ικανότητα. Αυτά ήταν μυστικά που μεταφέρονταν μόνο σε αυτούς που θα συνέχιζαν αυτό το έργο.

Οι τελετουργίες αυτές και οι αντιλήψεις πήραν παγκόσμια εξάπλωση. Ο ανιμισμός και ο σαμανισμός, χωρίς να αποτελούν ακόμη θρησκεία με τα χαρακτηριστικά που πήραν αργότερα οι θρησκείες στα πλαίσια των οργανωμένων κρατικών συγκροτήσεων,

"ο σύντροφος Πολύφημος και η μισή αλήθεια". Του Θανάση Καρτερού

 Δύο απο τις συνολικά ενενηντατέσσερις απολαυστικές “ιστορίες τσέπης για όσους επιμένουν”, που περιέχονται στο βιβλίο του Θανάση Καρτερού, “ο σύντροφος Πολύφημος και η μισή αλήθεια”, που κυκλοφόρησε απο τις εκδόσεις Καστανιώτη. Παρουσίαση του βιβλίου έγινε χθες το απόγευμα στη Θεσσαλονίκη, στο Public.

Ιστορία

Είστε βέβαιος ότι εσείς και οι σύντροφοι σας πραγματικά γράψατε ιστορία; ρώτησαν τον σύντροφο Πολύφημο.

Γι αυτό είμαι βέβαιος, απάντησε. Εκείνο για το οποίο δεν είμαι βέβαιος είναι αν εγώ και οι σύντροφοι μου πραγματικά διαβάσαμε ιστορία.

Η αλήθεια είναι πάντοτε επαναστατική

Αφού διακηρύσσουμε ότι η αλήθεια είναι πάντοτε επαναστατική, τότε γιατί κρύβουμε πράγματα ή τα παρουσιάζουμε έτσι ώστε να συσκοτίζεται η αλήθεια; ρώτησε κάποτε ένας ανήσυχος συνάδελφος του σε εφημερίδα του Κινήματος τον άπειρο σύντροφο Πολύφημο.

Μα το ίδιο κάνουν και οι αντίπαλοι με τους οποίους βρισκόμαστε σε ανειρήνευτη πάλη, τον καθησύχασε εκείνος. Δεν μπορούμε να τους δίνουμε όπλα για να μας πολεμήσουν και στο κάτω κάτω, μπορεί η αλήθεια να είναι πάντοτε επαναστατική, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι και η δημοσιοποίηση της είναι πάντοτε επαναστατική. Η αλήθεια της επανάστασης πάει ένα βήμα πιο μπροστά απο την επανάσταση της αλήθειας.

Αφού διακηρύσσατε ότι η αλήθεια είναι πάντοτε επαναστατική, πως μπορούσατε όχι μόνο να την κρύβετε με διάφορους τρόπους, αλλά και να μην επαναστατείτε γι αυτό; ρώτησε ένας ανήσυχος δημοσιογράφος σε εφημερίδα του Κινήματος τον έμπειρο σύντροφο Πολύφημο, πολλά χρόνια μετά.

Μπορώ να επικαλεστώ πολλά και πολύ λογικά επιχειρήματα, απάντησε εκείνος, αλλά αναρωτιέμαι γιατί η ερώτησή σου αναφέρεται στο παρελθόν. Έπαψε η αλήθεια να είναι πάντοτε επαναστατική; Ή η επανάσταση της αλήθειας ξεπέρασε επιτέλους την αλήθεια της επανάστασης και δεν το έχω αντιληφθεί;

ο Τζ. Τζόυς, η πραγματικοτητα και τα ομηρικα επη.

Απο τον Θανάση Μπαντέ, εξαιρετικό φιλόλογο απο τις Σέρρες, πήρα την παρακάτω ανάλυση  για τον "Οδυσσέα", που τη θεωρώ πολύ ενδιαφέρουσα. Νομίζω ότι θα την βρείτε και σεις.

James Joyce(1882-1941)

Το βιβλίο του Τζόυς «Οδυσσέας» πρωτοεκδόθηκε το Φεβρουάριο του 1922. Εξαιρετικά ογκώδες μυθιστόρημα (ο όγκος του αποθαρρύνει τον αναγνώστη) με πυκνό, ποιητικό και σε πολλά σημεία δυσνόητο λόγο έμελε να γίνει λογοτεχνικό σύμβολο του μοντερνισμού. Η υπόθεση αφορά ένα τυπικό εικοσιτετράωρο της ζωής του κυρίου Μπλουμ. Μια καθημερινή μέρα παρακολουθούμε τον κύριο Μπλουμ να ξυπνάει το πρωί, να απολαμβάνει το ιρλανδικό πρωινό του, να καλημερίζει την γυναίκα του, να πηγαίνει πρώτα στην κηδεία ενός φίλου και στη συνέχεια στη δουλειά του, να πηγαίνει για φαγητό το μεσημέρι, για περίπατο το απόγευμα και το βράδυ να γλεντά σε μπιραρίες με φίλους και να καταλήγει σ’ ένα πορνείο με το νεαρό ιδεολόγο Στήβεν, τον οποίο και περιμαζεύει στο σπίτι του τα ξημερώματα.

Ο κύριος Μπλουμ είναι ευυπόληπτος πολίτης του Δουβλίνου, εργάζεται σε εφημερίδα, η σύζυγός του είναι καλλιτέχνης, έχει ένα παιδί κι απολαμβάνει τη δική του αναγνωρισιμότητα στο δικό του μικρόκοσμο. Έχει κοινωνικές συναναστροφές, κοινωνικές υποχρεώσεις, ευθύνες, σεβαστές απόψεις, υγιείς αντιπαραθέσεις, αγωνίες για το μέλλον, προσεγμένη εμφάνιση, ανησυχίες για το παιδί του, προβλήματα και προβληματισμούς, με δυο λόγια πληρεί επαρκώς το πορτρέτο του αξιοπρεπή μεσοαστού. Έτσι βρισκόμαστε και πάλι στα γνωστά παιχνίδια του Τζόυς. Ο Μπλουμ δεν είναι τίποτε άλλο

τα πρωτα βηματα του homo

Ας κάνουμε μια σύντομη αναφορά στα πρώτα βήματα του ανθρώπου στη γη.

Μέχρι πρόσφατα υπήρχε η άποψη ότι το πρώτο είδος ανθρωπιδών που επικράτησε ήταν ο αυστραλοπίθηκος στο οποίο ανήκει και η γνωστή Λούσι, αν και σήμερα αμφισβητείται αν από τη σειρά της Λούσι προέκυψε ο σύγχρονος άνθρωπος ή από κάποια άλλη παράλληλη σειρά. (Λούσι, αν και αποδείχθηκε αρσενικός, ονομάσθηκε ο σκελετός που βρέθηκε στο Χαντάρ της Αιθιοπίας το 1974, ο παλαιότερος που είχε βρεθεί μέχρι τότε, ηλικίας 3,6 περίπου εκατομμυρίων χρόνων. Την ονομάσανε Λούσι από το γνωστό τραγούδι των Beatles που ακούγανε από μια κασέτα με τραγούδια τους κατά τη διάρκεια των εργασιών τους).
Σήμερα οι έρευνες έχουν φέρει στο φως ευρήματα από την ευρύτερη περιοχή της ανατολικής Αφρικής, (Αιθιοπία, Τσαντ, Κένυα) που είναι πολύ αρχαιότερα, όπως ο Orrorin tugenensis ηλικίας 6 εκτ. χρόνων ή ο Sahelanthropus tchadensis που έχει ηλικία 6,8-7,2 εκατ. χρόνων που διεκδικούν τον τίτλο του παλιότερου προγόνου του ανθρώπου. Ονομάσθηκαν ανθρωπίδες επειδή πιθανόν από κάποιους κλάδους τους να προέκυψε ο homo sapiens, ο σημερινός άνθρωπος, πριν περίπου 150-200 χιλιάδες χρόνια όπως υπολογίζεται. Ανήκουν στην ευρύτερη οικογένεια των ανθρωποειδών που περιλαμβάνει και είδη πιθήκων που ζουν και σήμερα, όπως οι γορίλες, οι χιμπατζήδες, οι ουρακοτάγκοι και οι γίβωνες, αν και γενετικά με βάση το DNA, οι γορίλες και οι χιμπατζήδες είναι πιο κοντά στον άνθρωπο απ’ ότι στους ουρακοτάγκους. Προφανώς θα υπήρχαν και άλλα είδη παράλληλα με τα παραπάνω ή και άλλα τα οποία εξαφανίσθηκαν και άλλα τα οποία θα φέρει στο φως η έρευνα. Ο ανταγωνισμός στον ίδιο οικολογικό χώρο οδηγούσε τελικά σε επικράτηση του ενός σε βάρος του άλλου.
Στην περίοδο από τα 2 εκ. χρόνια μέχρι και πριν 100.000 χρόνια

ο ανιμισμος

Ο ανιμισμός είναι η απόδοση ζωής στα φυσικά φαινόμενα, η ερμηνεία τους με βάση ένα σχήμα που ο άνθρωπος έβλεπε να ισχύει για τον ίδιο.

Η προϋπόθεση για να αναπτυχθούν οι ανιμιστικές αντιλήψεις, είναι οπωσδήποτε η δυνατότητα που κατέκτησε ο άνθρωπος με τη συνείδηση ανώτερου επιπέδου, της δυνατότητας γενικεύσεων, των αφηρημένων εννοιών και της εννοιολογικής σκέψης και της γλώσσας. Χωρίς αυτά δεν μπορεί να κάνει αναπαράσταση σε ένα επίπεδο ιδεών, να φτιάχνει δηλαδή μια ιστορία των σχέσεων του με τη φύση.

Ο άνθρωπος και όχι μόνο αυτός κρίνει τη φύση με βάση τις δικές του εμπειρίες. Ο David Hume στο έργο του ‘’διάλογοι σχετικά με τη φυσική θρησκεία’’ το 1779, είχε επισημάνει ότι υπάρχει μια φυσική τάση να προσλαμβάνουμε τα πάντα με βάση το πώς λειτουργούμε εμείς.

Πράγματι τα νευρωνικά κυκλώματα του ανθρώπου δημιουργήθηκαν σαν αποτέλεσμα της καλύτερης προσαρμογής στο περιβάλλον σε μία ενιαία σχέση υποκειμένου με το αντικείμενο, στις πλευρές του περιβάλλοντος που προσλαμβάνει, σαν αναγκαίες προσαρμογές για την επιβίωση του. Έτσι αρχικά τουλάχιστον, στην ερμηνεία της φύσης δεν έχει άλλο κριτήριο από τις δικές του εμπειρίες από αυτή την επαφή.

Έτσι για μεγάλη αρχική περίοδο δεν μπορούσε να κατανοήσει τη διαφορά ανάμεσα στη ζωντανή και τη μη ζωντανή φύση. Όπως κρίνει από τον εαυτό του, δίνει παρόμοιες ιδιότητες και στα φυσικά αντικείμενα. Για παράδειγμα βλέπει ότι για κάθε πράξη, κίνηση που κάνει υπάρχει μια πρόθεση γι αυτό. Με την ίδια έννοια αποδίδει προθέσεις με τον ίδιο τρόπο και στα ζώα αλλά και στα φυσικά φαινόμενα. Στον αέρα που κινεί τα φύλλα των δένδρων, τη ροή του ποταμού, τη βροχή, τον κεραυνό κτλ. Θεωρεί ότι κάτι κρύβεται και τα κινεί. Αφού όλα βρίσκονταν σε κίνηση, απέδιδαν σε όλα τα αντικείμενα ιδιότητες που έχουν και οι άνθρωποι.

Πρέπει να σημειώσουμε εδώ, ότι όπως έχουν παρατηρήσει πολλοί μελετητές

Γ. Ιωαννου, χωρις σχολια..

η κρίση σαν δυνατότητα αυτογνωσίας και εξέλιξης

(κάποιες σκέψεις με αφορμή το συνέδριο της Δημοκρατικής Αριστεράς, στο οποίο ευχόμαστε καλή επιτυχία)  


  Για τον άνθρωπο όπως και για τις ανθρώπινες κοινωνίες μπορούμε να μιλάμε για ανάπτυξη επειδή έχουν τη δυνατότητα μάθησης, άρα να διδάσκονται απο τα λάθη τους και να τα διορθώνουν. Όταν δεν υπάρχουν δυνατότητες μάθησης, τότε σε μια περιβαλλοντική πρόκληση οι οργανισμοί που δεν ανταποκρίνονται στις συγκεκριμένες απαιτήσεις καταστρέφονται και αντικαθίστανται απο αυτούς που μπορούν, μέσω διαδικασιών επιλογής και μόνο. Η δυνατότητα μάθησης αυξάνει τις εναλλακτικές δυνατότητες και την ευλυγισία του οργανισμού ώστε να προσαρμοσθεί και να μην καταστραφεί ή εν πάση περιπτώσει να καθυστερήσει την καταστροφή του.

 Ο άνθρωπος όπως και η ανθρώπινη κοινωνία, με τη νόηση που έχουν κατακτήσει, μπορούν να έχουν αυτεπίγνωση και με αυτή την έννοια να προχωρούν στις αναγκαίες κάθε φορά αλλαγές. Μπορούμε και μιλάμε δηλαδή για δυνατότητα εξέλιξης μας σαν άτομα και σαν κοινωνίες, επειδή μπορούμε και μαθαίνουμε.

  Όπως ένα άτομο ανάλογα με τη φάση που βρίσκεται ακολουθεί κάποια βασικά προτυπα συμπεριφοράς, με κάποιο ανάλογο τρόπο σε μια κοινωνία υπάρχει ένα κυρίαρχο παράδειγμα, το οποίο ακολουθείται ανεξάρτητα αν αυτό παρουσιάζει και κάποιες ανωμαλίες ή δυσλειτουργίες, μιας και γενικά η αποδοχή του κυρίαρχου παραδείγματος μας δίνει ένα συνολικό όφελος ή καλύπτει τις ανάγκες μας στη συγκεκριμένη φάση. Αν δεν έχουμε την ικανότητα, μέσω μιας αυξημένης αυτεπίγνωσης να αλλάζουμε διαρκώς, προσαρμόζοντας το ισχύον παράδειγμα στις μεταβολές που συνεχώς προκύπτουν,