Ο Ηρακλής και ο "δρόμος της αρετής και της κακίας"

Σύμφωνα με τον μύθο, ο Ηρακλής έκανε τους δώδεκα άθλους για να εξιλεωθεί επειδή σε μια έκρηξη ανεξέλεγκτου θυμού σκότωσε τη γυναίκα του Μεγάρα και τα τρία παιδιά του. Οι άθλοι που έκανε και γενικά η δραστηριότητα που είχε στη συνέχεια, ήταν ωφέλιμοι κοινωνικά, εκτιμήθηκαν από την γενιά του και τις επόμενες γενιές, με αποτέλεσμα να καταταχθεί στην περίοπτη θέση των μεγάλων ηρώων, σαν ημίθεος, παρ' όλο που τον βάραινε μια τόσο βαριά και απεχθής πράξη.

Ας κάνουμε κατ' αρχήν μια αφαίρεση από άλλες υποθέσεις που μπορούμε να κάνουμε, ότι δηλαδή δεν τιμωρήθηκε όπως θα τιμωρούνταν οποιοσδήποτε άλλος για μια τέτοια πράξη αλλά μάλλον επειδή ήταν από βασιλική γενιά, του δόθηκε μια ευκαιρία να επανορθώσει προσφέροντας υπηρεσίες στην κοινωνία, βλέποντας κατ' αρχήν τον πυρήνα του μύθου. Τι μας λέει δηλαδή ο μύθος; Ότι ο Ηρακλής έχοντας προφανώς ενοχές για την πράξη του, για την οποία έπρεπε να τιμωρηθεί, για να αντισταθμίσει το χρέος του απέναντι της αλλά και για να αποκαταστήσει την καταρρακωμένη του εικόνα τόσο απέναντι στον ίδιο τον εαυτό του όσο και απέναντι στην ομάδα, οδηγείται σε μια δραστηριότητα ωφέλιμη για την ομάδα, σε μια μόνιμη προσπάθεια εξιλεασμού.

Altan ..και η κρίση στην Ιταλία



 - Ξύπνα Κύριε. Σε καλούν!

-Πάλι αυτοί οι σπασαρχίδες οι Ιταλοί, φαντάζομαι.



Ο ΜΑΡΚ ΤΟΥΑΙΗΝ ΚΑΙ ΤΟ ΑΣΤΕΙΟ ΤΗΣ ΖΩΗΣ

Ο Μαρκ Τουαίην(Samuel L. Clemens) σε ηλικία
15 χρονών.

σχολιάζει ο Θανάσης Μπαντές

Έχει κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Printa ένας τόμος ανθολογημένων κειμένων του Μαρκ Τουαίην με το γενικό τίτλο «Τι είναι ο άνθρωπος». Πέρα από την αρχική ομώνυμη πραγματεία για τον άνθρωπο, ο τόμος συμπληρώνεται με διάφορα αποσπάσματα από σποραδικές δημοσιεύσεις του Τουαίην σε εφημερίδες, που δεν εντάσσονται σε κάποιο ολοκληρωμένο έργο, ή επί μέρους τμήματα ολοκληρωμένων έργων, όπως τα εκτενή κομμάτια που αφορούν τον Αδάμ και την Εύα τόσο στον παράδεισο όσο και μετά την έξωση. Οι επιλογές των κειμένων είναι απολύτως ενδεικτικές της αντίληψης του Τουαίην για τη ζωή, δηλαδή της ανατρεπτικής αντιμετώπισης όλων των δεδομένων που ξεπερνώντας κάθε όριο αφήνουν πίσω τη γεύση του παραλόγου που μόνο το ηχηρό γέλιο μπορεί να εκφράσει. Γιατί ο Τουαίην είναι ακριβώς αυτό. Είναι ο άνθρωπος που ξεδιπλώνει το δράμα από την αντίστροφη όψη της κωμικότητας, παραμένοντας απολύτως σοβαρός, κι αυτή του η σοβαρότητα είναι που φέρνει τις μεγαλύτερες εκρήξεις. Είναι ο άνθρωπος που μας κάνει να γελάμε με απαθές ύφος, σαν να μην καταλαβαίνει που είναι το αστείο, και μετά φαίνεται να ενοχλείται που γελάσαμε. Θα λέγαμε ότι η καυστικότητα του δεν στρέφεται στα παράλογα των μύθων που ανατρέφουν τους ανθρώπους αλλά στην ίδια τη σοβαρότητα που, ως έννοια, έχει εξ’ αρχής την αποκρουστική όψη της επιβολής και της χειραγώγησης, δηλαδή της καταπίεσης και της λανθάνουσας εξουσίας. Η σοβαρότητα, ως μηχανισμός σκέψης, εξασφαλίζει τα ανελαστικά όρια κάθε διερεύνησης, που δεν πρέπει με κανένα τρόπο να ξεπεραστούν, αφού εκπροσωπούν τα ιερά και τα όσια κάθε εποχής.

Λουκια Ρικακη

Έφυγε σήμερα από τη ζωή, σε ηλικία 50 χρονών, η Λουκία Ρικάκη, μετά από ολιγόμηνη γενναία προσωπική μάχη με ιδιαίτερα βαριά ασθένεια. 
Η Λουκία Ρικάκη, σκηνοθέτις, με πολύπλευρη καλλιτεχνική δραστηριότητα, ένα μόνιμα ανήσυχο και δημιουργικό πνεύμα, ήταν μια αστείρευτη πηγή πάθους για ζωή και δημιουργία. 
Καλό κατευόδιο!

Altan

Τι κοιτάς;

ο "Ελληνικός Χρυσός" και τα παρατράγουδα

Φίλος που μένει στον Πολύγυρο της Χαλκιδικής, μου έστειλε το παρακάτω σημείωμα:

Αυτές τις μέρες ανακοινώθηκε η εξαγορά από την Eldorado Gold Corporation της European Goldfields, η οποία είναι ιδιοκτήτρια της εταιρείας Ελληνικός χρυσός. Στην ουσία αυτή η εξαγορά αφορά κυρίως την κρατική άδεια που δόθηκε πρόσφατα, στην εταιρεία Ελληνικός Χρυσός για έρευνα και εξόρυξη χρυσού και μεταλλευμάτων στην περιοχή  της Β.Α. Χαλκιδικής. Το τίμημα για αυτήν την εξαγορά είναι 2,4 δισεκατομμύρια δολλάρια ή 1,86 δισεκατομμύρια ευρώ.
Το 2003, μετά την πτώχευση της εταιρείας TVX Gold, που είχε τα δικαιώματα έρευνας και την μεταβίβαση των περιουσιακών της στοιχείων στο κράτος, το Ελληνικό κράτος δίνει τα δικαιώματα αυτά στην εταιρεία Ελληνικός Χρυσός, για έρευνα σε μια περιοχή 317.000 στρεμμάτων, αντί του ποσού των 11 εκατομμυρίων ευρώ και τα οποία ουσιαστικά επιστράφηκαν με το παραπάνω στην εταιρεία, με διάφορες επιδοτήσεις που της γίνανε. Τώρα της δόθηκε και η άδεια εξόρυξης. Εντάξει,  η τιμή του χρυσού το τελευταίο διάστημα έχει ανέβει κατακόρυφα και πιθανόν να παίζονται χρηματιστηριακά παιχνίδια με την κατοχή απλώς των αποθεμάτων και όχι της εξόρυξής τους, αλλά φαίνεται ότι ο πλούτος της χώρας γίνεται αντικείμενο "επιχειρηματικών" παιχνιδιών, χωρίς το Ελληνικό δημόσιο να αποκομίζει τίποτε.  

"Θλίψη μέχρι υστερίας για τον θάνατο του Κιμ Γιονγκ Ιλ"(από το ΒΗΜΑ, σήμερα)





Banksy

As The Years Go By- Santana

Ο ΚΕΡΚ ΝΤΑΓΚΛΑΣ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΧΟΛΙΓΟΥΝΤ

Kirk Douglas, το καλλιτεχνικό ψευδώνυμο
του Issur Danielovitch (1916-).

Σχολιάζει ο Θανάσης Μπαντές

Είναι βέβαιο ότι η αυτοβιογραφία του Κερκ Ντάγκλας δεν χρήζει ιδιαίτερης ποιότητας. Η ειλικρίνειά του είναι φαινομενική. Στην ουσία δεν κάνει τίποτε άλλο από το να αναπαράγει το μύθο του χολιγουντιανού σταρ. Σε κανένα σημείο δεν δέχεται να τσαλακώσει τον εαυτό του. Ακόμα και τις δύσκολες στιγμές που περνάει τις αποδίδει με την περηφάνια του ανθρώπου που όχι απλώς δεν φέρει καμία ευθύνη αλλά έχει το σθένος να τις αντιπαρέλθει. Δεν παραδέχεται πουθενά κάποιο λάθος του, δεν νιώθει την ανάγκη να ζητήσει συγγνώμη από κανένα. Πρόκειται περισσότερο για μια αυτοβιογραφία που φτιάχνει τη δημόσια εικόνα παρά μια εξομολόγηση εκ βαθέων. Ο Ντάγκλας βγαίνει πάντα αλώβητος και νικητής, όπως και στις ταινίες του, και όταν την παθαίνει γίνεται γιατί έχει καλή καρδιά κι εμπιστεύεται τους ανθρώπους. Κάπως έτσι έγινε θύμα του οικονομικού του διαχειριστή που του έκλεψε λεφτά. Δεν τον βλέπουμε ποτέ να φέρεται σκάρτα, να υποκύπτει σε αδυναμίες, να αποτυγχάνει. Το απόλυτο πρότυπο του τίμιου αλλά σκληρού, του δυναμικού και τρυφερού, του επαγγελματία και διαρκούς αναζήτησης καλλιτέχνη, του αξιοπρεπή οικογενειάρχη, με δυο λόγια του άντρα που πληρεί όλα τα χαρακτηριστικά που απαιτούν τα κοινωνικά στερεότυπα. Όλοι τον ευγνωμονούν. Όσοι τον εχθρεύονται είναι αχάριστοι.

Β. Κορέα. Διατεταγμένος θρήνος

Β. Κορέα.

Μιλάμε για ..πολύ(και κακό) θέατρο.

Φωτογραφία από τον διατεταγμένο "θρήνο" για τον θάνατο του "λατρεμένου ηγέτη"  Κιμ Γιονγκ Ιλ. 

Πάντως οι συγκεκριμένοι περνάνε τις εξετάσεις, στο ποιος θα φανεί ότι θρηνεί πιο πολύ.

(απ' οτι διάβασα, ο Κιμ Γιονγκ Ιλ, είχε περίπου 200 επίσημες προσφωνήσεις, μία από τις οποίες ήταν "δοξασμένος στρατηγός, σταλμένος από τον ουρανό"..)

νέος "λατρεμένος ηγέτης"

Κιμ Γιονγκ Ουν, ο νεότερος γιος του αποθανόντα Κιμ Γιονγκ Ιλ(ακόμη ένας .."λατρεμένος ηγέτης") και φερόμενος ως διάδοχός του στην (κληρονομική)ηγεσία της Βόρειας Κορέας. 27 χρονών. Από τα 26 του στρατηγός(!) και αρχηγός των μυστικών υπηρεσιών..

το συλλογικό υποσυνείδητο και ο Κ. Γιουνγκ

Ο Carl Jung το 1910.

Ο Καρλ Γιουνγκ, Ελβετός ψυχίατρος(1875-1961), ερευνώντας την εμφάνιση ορισμένων σταθερών μοτίβων στα όνειρα των ασθενών, που το περιεχόμενό τους βρίσκεται και στη βάση των μύθων, των θρησκειών, των έργων τέχνης κλπ, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι αυτά αποτελούν πανανθρώπινα αρχέτυπα, αρχέγονες εικόνες από την κοινή κληρονομιά της ανθρωπότητας, αποτελώντας ένα συλλογικό ασυνείδητο που εντυπώθηκε στη δομή του εγκεφάλου και βρίσκεται στη βάση του ψυχισμού μας, αποτελώντας το θεμέλιο πάνω στο οποίο αναπτύσσεται ο ατομικός ψυχισμός.

Για τον Γιουνγκ ο ανθρώπινος ψυχισμός αποτελείται από το συνειδητό μέρος και το υποσυνείδητο. Το συνειδητό μέρος αποτελεί την κορυφή του παγόβουνου στις αποφάσεις που παίρνουμε. Βασικό ρόλο στις αποφάσεις μας παίζει το υποσυνείδητο που είναι συνεχώς ενεργό και είναι η μητέρα του συνειδητού.

Το ενδιαφέρον στην θεώρηση του Γιουνγκ βρίσκεται στην ανάλυση που κάνει για την δομή του υποσυνείδητου. Κατ' αρχήν δεν θεωρεί το υποσυνείδητο σαν ένα χώρο όπου απωθούνται οι καταπιεσμένες επιθυμίες, οι οποίες στη συνέχεια πιέζουν για να εκφρασθούν, αλλά ένα χώρο με την δική του αυτονομία, που προϋπάρχει του συνειδητού, οργανωμένο με βάση αυτές τις αρχέγονες εικόνες ή αρχέτυπα, που προέρχεται από την κοινή κληρονομιά της ανθρωπότητας. Έτσι θεωρώντας ως υποσυνείδητο όλη την περιοχή του αγνώστου στον ανθρώπινο ψυχισμό, το χωρίζει σε δύο μέρη. Το ατομικό υποσυνείδητο που περιλαμβάνει

(από το ΕΘΝΟΣ, σήμερα)

Banksy. τεχνη του δρομου

Liberty

Banksy. Στην Παλαιστινη

Banksy

Banksy. Lovers. (Park street, Bristol, 
στον τοίχο μιας κλινικής για τη σεξουαλική υγεία)

Αρκας

Ο ΜΑΡΚ ΤΟΥΑΙΗΝ - Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΚΑΙ Η ΒΑΘΥΤΕΡΗ ΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

Mark Twain(1835-1910) το λογοτεχνικό
ψευδώνυμο του Samuel L. Clemens

Σχολιάζει ο Θανάσης Μπαντές

Ο Μαρκ Τουαίην στην πραγματεία του «Τι είναι ο άνθρωπος» ξεκαθαρίζει απολύτως ότι ο άνθρωπος δεν είναι τίποτε άλλο από μηχανή. Μια καλοκουρδισμένη μηχανή που ενεργεί σύμφωνα με καταχωρημένα δεδομένα από τα οποία δεν μπορεί να παρεκκλίνει ούτε στο ελάχιστο και που, μοιραία, πάσχει από βούληση καθώς οι επιλογές είναι φαινομενικά και μόνο ελεύθερες, αφού, στην ουσία, καθορίζονται επακριβώς από τα δεδομένα που ασυνείδητα υπηρετούνται. Αν τα δεδομένα ταυτίζονται με το καλό, ο άνθρωπος υπηρετεί το καλό, αν όχι, το κακό. Κατά συνέπεια ο άνθρωπος, ως άβουλη μηχανή, απαλλάσσεται από κάθε ευθύνη. Καμία πράξη δεν είναι άξια κατακραυγής ή τιμωρίας, αφού καμία πράξη δεν καθορίζεται εξ’ ολοκλήρου από την αυτό καθαυτό ανθρώπινη υπόσταση. Κατ’ επέκταση, καμία πράξη δεν είναι και άξια επαίνου αντίστοιχα, για τους ίδιους λόγους. Είναι παράλογο να κατηγορεί κάποιος μια μηχανή επειδή δεν κάνει σωστά τη δουλειά της. Την ευθύνη φέρει απολύτως ο κατασκευαστής της. Το μοναδικό κίνητρο συμπεριφοράς που αναγνωρίζει ο Τουαίην είναι η ψυχική ικανοποίηση που εισπράττει κανείς μετά το πέρας μίας πράξης. Ο άνθρωπος είναι αδύνατο να ξεπεράσει τα ιδιοτελή κίνητρα συμπεριφοράς. Δηλαδή είναι αδύνατο να ξεπεράσει τον εαυτό του. Ο πυρήνας της ανθρώπινης ιδιοτέλειας έγκειται ακριβώς εδώ. Στην ικανοποίηση των ψυχικών απαιτήσεων, δηλαδή στην αναζήτηση της εσωτερικής ισορροπίας που διασφαλίζεται

Altan

Altan

-Θα μπορούσε να είναι και χειρότερα.
-Όχι.

ο Α. Αντλερ και η ατομικη ψυχολογια



Alfred Adler(1870-1937)

Ο Αλφρεντ Άντλερ(1870-1937) και η σχολή της ατομικής ψυχολογίας όπως την ονόμασε, προσπάθησε να κατανοήσει, όπως λέει και ο ίδιος, “τη μυστηριώδη δημιουργική δύναμη της ζωής, τη δύναμη εκείνη που βρίσκει την έκφρασή της στην απαίτηση για παραπέρα εξέλιξη, προσπάθεια και επιδόσεις, που τις αποτυχίες σε ένα πεδίο προσπαθεί να τις αναπληρώνει με την επιδίωξη της επιτυχίας σε ένα άλλο πεδίο”. Αυτή η προσπάθεια συγκροτεί την επιδίωξη ενός στόχου, σκοπού, που το άτομο παρακολουθεί και το ξεπέρασμα των δυσκολιών του παρόντος γίνεται μέσα από την προοπτική αυτού του στόχου.

Η βασική ιδέα του Αντλερ είναι ότι η ανάπτυξη του ανθρώπου και η εξέλιξη της προσωπικότητας του, καθορίζονται από ένα αίσθημα μειονεξίας που βιώνει το άτομο, μιας και τα πρότυπα συμπεριφοράς και οι βασικές κατευθύνσεις της ανάπτυξης καθορίζονται στην πρώιμη παιδική ηλικία, που το παιδί νοιώθει έτσι κι αλλιώς αδύναμο και εξαρτημένο. Το αίσθημα μειονεξίας, ενισχυόμενο και από τυχόν υπάρχοντα σωματικά ελαττώματα, απογοητεύσεις ή ταπεινωτικές εμπειρίες, δημιουργεί ένα σύμπλεγμα κατωτερότητας. Η τάση του καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής του να αναπληρώσει αυτό το συναίσθημα, καθορίζει την πορεία της ζωής του. Η τάση για αναγνώριση και αυτοεπιβεβαίωση αναζητά έμμεσους τρόπους αναπλήρωσης, που αυτοί διαμορφώνουν το προσωπικό πλάνο, σχέδιο ζωής, ώστε να ξεπεράσει τα εμπόδια και να οδηγηθεί στο επιθυμητό αποτέλεσμα.

Στην ψυχοθεραπευτική διαδικασία

altan ..και η κριση στην Ιταλια

-Κι αν μας πετάξουν έξω από την Ευρώπη;
-Θα μείνουμε να σαπίσουμε έξω από την πόρτα,
να μάθουν.

Altan

Ο ΚΑΜΥ Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΚΑΙ Η ΒΑΘΥΤΕΡΗ ΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

Albert Camus(1913-1960)

Σχολιάζει ο Θανάσης Μπαντές 

Όταν ο Καμύ έγραφε την «Πτώση» διείσδυε στα κατάβαθα του σύγχρονου ανθρώπου φέρνοντας στο φως μια εικόνα τόσο αποκρουστική, τόσο ζωώδη κι ανεξέλεγκτη που ξεπερνά κάθε όριο πεσιμισμού. Γραμμένη σε πρώτο πρόσωπο, η «Πτώση» έχει τη μορφή της εκ βαθέων εξομολόγησης, της εμπιστευτικής παρουσίασης ενός χαρακτήρα που εκλογικεύει τα πάντα και κινείται στα πλαίσια της τρέχουσας ηθικής, που γνωρίζει την κοινωνική αποδοχή αλλά δεν μπορεί να ξεφύγει από τα ιδιοτελή κίνητρα της δράσης του. Τελικά κινείται στην απόλυτη διαστροφή, αφού η αδυσώπητη εκλογίκευση και η απόλυτη αναζήτηση των βαθύτερων κινήτρων κάθε συμπεριφοράς, απαλλαγμένη από την κομψότητα του ψεύδους μας φέρνουν μπροστά στο ολοφάνερα τερατώδες της ανθρώπινης ύπαρξης. Αν δεχτούμε ότι ο εξομολογούμενος δεν είναι τίποτε άλλο παρά ο σύγχρονος άνθρωπος, δηλαδή εμείς οι ίδιοι, τότε βρισκόμαστε μπροστά στην αποθέωση της απαισιοδοξίας, που τείνει στην εκμηδένιση. Ο Καμύ δεν απογυμνώνει το σύγχρονο άνθρωπο, τον καταρρακώνει και τον καταδικάζει οριστικά στην έσχατη ποινή, την αιώνια δυστυχία.

Κάθε αξία που διατείνεται ότι υπηρετεί περνά μέσα από τη μέγγενη της ασφυκτικής εκλογίκευσης. Αναλύεται μέχρι το τελευταίο χιλιοστό και τελικά ανατρέπεται. Καμία αξία δεν αντέχει μπροστά στην εκλογίκευση. Όλες συντρίβονται

του Γ. Ιωάννου, από το ΕΘΝΟΣ(σήμερα)

Τέλος καλοκαιριού.
Πάλι τα σύννεφα..
Του Άγγελου Καρδαμήλα.

Καφε Αργώ. Αλεξανδρούπολη.
Τέλος καλοκαιριού.
Άλλη μια φωτογραφία του Άγγελου Καρδαμήλα.

ο φοβος, η αυτοεκτιμηση και η ατομικη αναπτυξη

Η ατομική ανάπτυξη είναι ένας συνδυασμός του ξεδιπλώματος ικανοτήτων που υπάρχουν δυνητικά μέσα μας, με την ενσωμάτωση κοινωνικών συμπεριφορών.

Αυτό που προϋπάρχει μέσα μας συνιστά ένα “εν δυνάμει” πρόγραμμα, το οποίο περιέχει και αυτό τον παραπάνω συνδυασμό. Στην ουσία είναι όλη η κληρονομημένη μέχρι τώρα γνώση της ανθρωπότητας. Και ο κάθε άνθρωπος έχει τη δυνατότητα να την επαναλάβει, να την ανακαλύψει, να στηριχθεί πάνω της και να προχωρήσει. Όπως αντίστροφα και η ιστορία της ανθρωπότητας πέρασε από τα στάδια που περνά ο άνθρωπος στην ανάπτυξή του, μιας και το ένα διαμορφώνει το άλλο. Ο άνθρωπος σαν μέρος, μια χωροχρονική στιγμή μιας αέναης κίνησης της ζωής, μιας εξελισσόμενης διαδικασίας, περιέχει δυνητικά μέσα του όλη την πληροφορία της μέχρι τώρα εξέλιξης. Μόνο αν δούμε τον άνθρωπο σαν μια στιγμή αυτής της διαδικασίας, μπορούμε να δώσουμε απάντηση και σε γνωσιολογικά προβλήματα που τον είχαν απασχολήσει για αιώνες, όπως για παράδειγμα την σχέση των λογικών αρχών, που με κάποιο τρόπο προϋπάρχουν μέσα μας, με την εμπειρία, που είναι η επίδραση που δεχόμαστε συνεχώς από το περιβάλλον, καθώς και για το ποια είναι η πηγή αυτής της γνώσης. Αν τον δούμε ανεξάρτητα από αυτή την κίνηση, δεν μπορούμε να εξηγήσουμε τίποτε.

Μιλάμε επίσης για πρόγραμμα με την έννοια ότι όλη αυτή η “εν δυνάμει” γνώση,

εκδηλώνεται με μια συγκεκριμένη ακολουθία, η οποία εκφράζει τα στάδια από τα οποία πέρασε η ανθρώπινη ανάπτυξη. Εξάλλου και η συγκρότηση του εγκεφάλου έχει μια δομή από κάτω προς τα πάνω, που εκφράζει τα στάδια από τα οποία πέρασαν οι βιολογικοί οργανισμοί μέχρι τον άνθρωπο και τα οποία συνυπάρχουν αρμονικά, με μία τάση τα νεότερα φυλογενετικά τμήματα να ελέγχουν τα παλαιότερα. Τα παραπάνω είναι και ο λόγος που η νοητική και γνωστική ανάπτυξη των παιδιών ακολουθεί ορισμένα καθορισμένα στάδια. Αλλιώς θα ήτανε τυχαία και θα εξαρτιότανε μόνο από τις περιβαλλοντικές επιδράσεις.

Αυτό το πρόγραμμα για να εκδηλωθεί χρειάζεται την αλληλεπίδραση με το περιβάλλον.

Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΚΑΙ Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΣΤΟ ΣΗΜΕΡΑ



Λεπτομέρεια από την γνωστή τοιχογραφία(fresco) του Ραφαήλ,
 "η σχολή των Αθηνών" (1510-1511, στο Apostolic Palace
στην πόλη του Βατικανού), όπου απεικονίζονται ο Πλάτωνας
και  ο Αριστοτέλης, δείχνοντας ο ένας
προς τον ουρανό και ο άλλος προς την γη, συμβολίζοντας
τους διαφορετικούς  φιλοσοφικούς προσανατολισμούς τους.

Σχολιάζει ο Θανάσης Μπαντές

Ο Αριστοτέλης στο έργο του «Ηθικά Νικομάχεια» πραγματεύτηκε τη σχέση του ανθρώπου με την αρετή. Ξεκαθαρίζοντας ότι η αρετή για τον άνθρωπο δεν μπορεί παρά να έχει ηθικό περιεχόμενο, στην ουσία διαπραγματεύτηκε τη σχέση του ανθρώπου με την ηθική και συγκεκριμένα τον τρόπο που θα την προσεγγίσει. Η αρετή δεν πηγάζει από τη φύση και κατ’ επέκταση κανείς δεν είναι από τη φύση του καλός ή κακός, θαρραλέος ή δειλός, δίκαιος ή άδικος κτλ. Είναι προϊόν εθισμού (έξις) που ενσταλάζει στον άνθρωπο με την επανάληψη συγκεκριμένων πράξεων. Είναι δηλαδή κάτι επίκτητο που αφορά την παιδεία του καθενός, καθώς αν κάποιος μάθει από μικρός να κλέβει θα γίνει κλέφτης, να φέρεται τίμια τίμιος και πάει λέγοντας. Ο εθισμός έχει τόσο μεγάλη ισχύ που γίνεται δεύτερη φύση, είναι δηλαδή ακατανίκητος. Θα έλεγε κανείς ότι, ακόμα κι αν υπάρχουν ψήγματα προκαθορισμένης συμπεριφοράς με τη γέννηση του ανθρώπου, δεν έχουν καμία σημασία, αφού η έξη θα τα σκεπάσει καθορίζοντας εξολοκλήρου την μετέπειτα εξέλιξη του. Συνεπώς, ο άνθρωπος, ως ον απολύτως εύπλαστο, θα έλεγε κανείς, ότι είναι εύκολος στη διαχείρισή του, αφού η τελική διαμόρφωσή του είναι ζήτημα καθαρά κοινωνικών επιβολών. Οι κοινωνικές έρευνες φαίνεται να δικαιώνουν τον Αριστοτέλη, αφού στατιστικές και μελέτες καθιστούν σαφές ότι η εγκληματικότητα (για παράδειγμα) είναι περισσότερο αυξημένη σε περιοχές που υπάρχει φτώχεια και χαμηλό μορφωτικό επίπεδο κι ότι η εγκληματική δράση περιορίζεται (έως εκμηδενίζεται) στις πλούσιες συνοικίες με αυξημένο επίπεδο μόρφωσης. Όταν δύο καθαρά επίκτητοι παράγοντες (πλούτος – μόρφωση) επηρεάζουν την κοινωνική συμπεριφορά του ανθρώπου, τότε δεν μπορούμε παρά να συμπεράνουμε ότι η τελευταία είναι επίσης επίκτητη, δηλαδή διαμορφώσιμη.

Από την άλλη ο Αριστοτέλης στα «Πολιτικά» αποδεικνύει ότι ο άνθρωπος