Η θεωρία της εξέλιξης, όπως και η ανακάλυψη στη συνέχεια του DNA, αποτέλεσαν μια μεγαλοφυή απάντηση στο μυστήριο της τεράστιας ποικιλομορφίας της ζωής και των μεταβολών της. Όπως είπε και ο βιολόγος Θεοδόσιος Ντομπζάνσκι*, τίποτε στη βιολογία δεν έχει νόημα παρά μόνο υπό το φως της εξέλιξης. Είναι σαν να σηκώθηκε ένα πέπλο και να αποκαλύφθηκαν φαινόμενα και διαδικασίες που ήταν ένα μεγάλο μυστήριο στο οποίο μέχρι τότε δίνονταν οι πιο απίθανες εξηγήσεις. Εννοείται ότι ούτε σταμάτησε να αναπτύσσεται η βιολογία, ούτε εξηγήθηκαν όλα. Έγινε απλά μια καινούργια αρχή για να εξηγηθούν σε νέα βάση τα βιολογικά φαινόμενα ή καλύτερα να αρχίσουν πια να εξηγούνται.
Όλη αυτή η ποικιλομορφία στηρίζεται σε λίγα αρχικά μόρια και κυρίως στο μόριο του DΝΑ. Ας προσπαθήσουμε να το φανταστούμε. Άπειρες ζωές ανθρώπων και κάθε είδους βιολογικών οργανισμών, ζώων και φυτών, βακτηρίων, μικροοργανισμών, έρχονται και φεύγουν, ζωές που στην ουσία είναι αποτέλεσμα της έκφρασης ενός κωδικοποιημένου μηνύματος που αποτελείται από τα ίδια "γράμματα", απλά μπαίνουν με διαφορετική σειρά, σχηματίζουν διαφορετικές "λέξεις" κι αυτό ισχύει για όλους τους βιολογικούς οργανισμούς. Η βάση μας είναι τα ίδια μόρια. Κάποιες αλλαγές στη διάταξη των "γραμμάτων" και σχηματίζεται διαφορετικός βιολογικός οργανισμός, άνθρωπος, δέντρο ή βακτήριο ή ένας σκύλος.
Αυτός ο κώδικας δημιουργείται σταδιακά μέσα από τις διαδικασίες της εξέλιξης, δεν υπάρχει δηλαδή εξ αρχής . Στο σύνολο της η εξέλιξη παίρνει τυχαίο χαρακτήρα. Ακόμη και αν υποθέσουμε ότι το μόριο του DΝΑ ή κάποια πρόδρομα μόρια του, μπορεί να ήρθαν από το διάστημα μέσα σε κάποιον μετεωρίτη και τότε ακόμη αυτά τα μόρια θα είναι προϊόν εξέλιξης κάπου αλλού στο διάστημα, μιας και το πλέγμα ζωής και εξέλιξης είναι κατά πάσα πιθανότητα συμπαντικό φαινόμενο αλλά και επίσης, αν έγινε έτσι, προσαρμόσθηκαν στη διαδικασία της εξέλιξης που υπήρχε στον πλανήτη μας.
Γνωρίζουμε τον κώδικα που δημιουργήθηκε από την εξέλιξη της έμβιας ύλης. Η κλίμακα του χρόνου εδώ ήταν σχετικά προσιτή στην εξέταση για να μελετηθούν οι μεταβολές της και ο τρόπος που αναπτύσσεται. Για την ανόργανη, την άβια ύλη δεν μπορούμε να μιλήσουμε αν και οι έμβιες μορφές της ύλης “πηγάζουν", "φυτρώνουν" πάνω στην ανόργανη, όπως ένα δένδρο, ένας έμβιος δηλαδή οργανισμός, έχει τις ρίζες του πάνω στο χώμα, την ανόργανη ύλη.
Φαίνεται ότι η συνεχής μεταβολή είναι ένα χαρακτηριστικό της φύσης και ίσως
σε κάθε επίπεδο οργάνωσής της να δημιουργεί μέσα από την εξέλιξη κάποιους κώδικες ανάπτυξης, που αλληλεπιδρούν με το τυχαίο. Ένας συνδυασμός δηλαδή της αναγκαιότητας που είναι οι κώδικες που δημιουργούνται, με το τυχαίο που είναι η αλληλεπίδραση με άπειρους παράγοντες. Όπου και οι ίδιοι αυτοί κώδικες είναι αποτέλεσμα παρόμοιας εξέλιξης. Έτσι το κάθε τι που προκύπτει προϋποθέτει αναγκαστικά όλη την τυχαία διαδικασία που έχει προηγηθεί. Δηλαδή αν γυρίζαμε πίσω, η ζωή δεν θα δημιουργούνταν με τον ίδιο τρόπο. Δεν μπορεί να εμφανισθεί με τον ίδιο τρόπο η ίδια διαδικασία επειδή σ’ αυτήν συνέβαλαν άπειροι τυχαίοι παράγοντες οι οποίοι δεν μπορούν να εμφανισθούν με τον ίδιο τρόπο.