Ο ΜΠΡΥΚΝΕΡ - Η ΔΙΑΣΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΟΙ ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ

Pascal Bruckner(15 Δεκ. 1948-)

Σχολιάζει ο Θανάσης Μπαντές

Η αλήθεια είναι ότι ο Μπρυκνέρ ανήκει στους υπερτιμημένους συγγραφείς. Έξοχος μυθοπλάστης, ξέρει να ταΐζει τον αναγνώστη με σεναριακό καροτάκι ώστε να καταβροχθιστούν οι σελίδες, αλλά μέχρι εκεί. Προκλητικός και παιχνιδιάρης, αμαρτωλός και παράφορος αλλά πάνω απ’ όλα εξυπνάκιας καταφέρνει και πουλάει μια χαρά, όμως κλασικός δεν πρόκειται να γίνει. Ούτε ιδιαίτεροι χαρακτήρες, ούτε κοινωνική πραγματικότητα, ούτε διεισδυτικό βλέμμα στο σύγχρονο άνθρωπο. Ο Μπρυκνέρ εκφράζει την επιφανειακή κουλτούρα που ταυτίζει την πρόκληση με την πρόοδο ή που αναμασά τσιτάτα ως απαύγασμα σοφίας. Θα λέγαμε ότι είναι περισσότερο τηλεοπτικός παρά λογοτεχνικός. Καταναλώνεται, προσφέρει ευχαρίστηση και μετά ξεχνιέται, ό,τι πρέπει για την παραλία. Το βιβλίο του όμως «Τα μαύρα φεγγάρια του έρωτα» διαφέρει. Χωρίς να αλλοιώνεται ο μπρυκνερικός χαρακτήρας του ευανάγνωστου και διατηρώντας την αλάνθαστη εμπορική τακτική του καρότου με διαρκείς ανατροπές και ακραίες καταστάσεις που ηλεκτρίζουν τον αναγνώστη καταφέρνει και κινείται σε απίστευτα βάθη καθρεφτίζοντας όχι μόνο την ιδεολογική χρεοκοπία της σύγχρονης εποχής αλλά και τον ακρωτηριασμένο συναισθηματικά και ψυχικά σύγχρονο άνθρωπο που εκμηδενίζοντας κάθε αξία αναζητά την ηδονή στο ζωώδες και το πρωτόγονο που τελικά προβάλλει ως μοναδική ιδεολογία. Ένας απύθμενος εκφυλισμός και μια απίστευτη αντιστροφή όρων στην διεκδίκηση της ευτυχίας που μοιάζει άπιαστη και τελικά άχρηστη αφού έτσι κι αλλιώς γίνεται μη διαχειρίσιμη. Ίσως η πιο απαισιόδοξη ματιά στο σύγχρονο άνθρωπο που έχει φτάσει στο υψηλότερο επίπεδο καλλιέργειας και γνώσης και ταυτόχρονα είναι πιο αιμοβόρος, πιο ανεξέλεγκτος, πιο μόνος και τελικά πιο δυστυχής από ποτέ. Η ιστορία αφορά ένα ξοφλημένο διανοούμενο στο Παρίσι που ερωτεύεται μια κομμώτρια.

Ο ΧΑΞΛΕΫ - Ο ΝΕΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΑΔΙΕΞΟΔΟ

                                                       σχολιάζει ο Θανάσης Μπαντές

Aldous Haxley(26 Ιουλ 1894-22 Νοε 1963)

 Όταν ο Άλντους Χάξλεϋ έγραφε το «Θαυμαστό Νέο Κόσμο» δεν κοιτούσε απλώς το μέλλον, κοιτούσε την ανθρωπότητα με τρόπο απογυμνωτικό κι ανελέητο. Το ανθρώπινο είδος, σαν σε μικροσκόπιο εργαστηρίου, φαίνεται τόσο προβλέψιμο, τόσο χοντροκομμένο, που η πορεία του μοιάζει προδιαγεγραμμένη στο βαθμό του αυτονόητου. Το μεγαλείο του Χάξλεϋ δεν περιορίζεται στην επιτυχημένη, σε βαθμό προφητείας, μελλοντολογική τοποθέτηση της ανθρώπινης μοίρας, αλλά στη φυσικότητα που αποδίδεται. Ο απόλυτος παραλογισμός του ανθρώπου ρέει τόσο ομαλά, τόσο ανεπιτήδευτα, τόσο αδιαπραγμάτευτα λογικά, σαν ανόθευτη αλήθεια, σαν απαρασάλευτη τάξη υπεράνω κάθε συζητήσεως. Σαν ιατρική γνωμάτευση σε μελλοθάνατο, με το απαράμιλλο κύρος των εργαστηριακών εγγυήσεων. Κάπως έτσι παίρνει διαστάσεις ντοκουμέντου που όμως εντελώς ανορθόδοξα δεν αφορά το παρελθόν αλλά το απώτερο μέλλον. Ο Χάξλεϋ δεν φαίνεται να μελετά τη ροή της ανθρώπινης ιστορίας αλλά την καθαυτό ανθρώπινη ιδιοσυγκρασία που κινείται στα πλαίσια συγκεκριμένων συμπεριφορών που καθορίζονται από πανομοιότυπες επιθυμίες. Η εκπλήρωση των επιταγών της ευτυχίας και το πάθος του ανθρώπου να βιώσει την προσωπική ελευθερία γυρίζουν εναντίον του, τον εγκλωβίζουν, τον απομονώνουν, τον οδηγούν στο απάνθρωπο.
 Η ανθρώπινη ελευθερία ορίζεται μόνο από κατά συνθήκη ελευθερίες που έχουν συγκεκριμένες και χειροπιαστές σταθερές και που μοιραία γίνονται δεσμά κι αυτοαναιρούνται. Ο Χάξλεϋ μελετώντας τους ανθρώπους αντιλαμβάνεται

Ο ΜΠΟΜΠ ΝΤΙΛΑΝ ΚΑΙ ΟΙ ΓΕΡΑΣΜΕΝΕΣ ΑΥΘΕΝΤΙΕΣ

Bob Dylan(24 Μαΐου 1941-)

σχολιάζει ο Θανάσης Μπαντές

Ο Μπομπ Ντίλαν δεν χρειάζεται συστάσεις. Γεννημένος το 1941 στη Μινεσότα έμελλε να ξεπεράσει κάθε όριο φήμης, να γίνει αληθινός θρύλος. Η έννοια μουσικός ή συνθέτης είναι πολύ φτωχή για τον Ντίλαν. Θα λέγαμε ότι η μουσική είναι μόνο η αφορμή ή αλλιώς το πεδίο της δράσης για μια καθαρά εκτονωτική διοχέτευση συναισθηματικής ενέργειας που μόνο η τέχνη μπορεί να φιλοξενήσει. Μια πραγματική βόμβα μεγατόνων με ωστικό κύμα παγκοσμίου βεληνεκούς που από ένα σημείο και μετά γίνεται εμμονή. Όταν κάποιος ανακαλύψει τον Ντίλαν μοιραία αρρωσταίνει. Κάτι σαν εθισμός. Θέλει να τον ακούει συνέχεια, επαναλαμβάνει τους στίχους του, επεξεργάζεται για χρόνια την ποίησή του και διαρκώς ανακαλύπτει. Μια άβυσσος. Κι όσα περισσότερα ανακαλύπτει τόσο περισσότερο εθίζεται, δηλαδή τόσο περισσότερο βουλιάζει στην αρρώστια Ντίλαν. Η αρρώστια Ντίλαν δεν γιατρεύεται ποτέ, απλώς περνάει στάδια ύφεσης και όξυνσης, όπως όλες οι αγιάτρευτες αρρώστιες. Εκεί που τον έχεις ξεχάσει φτάνει η ελάχιστη αφορμή – η ελάχιστη κατάσταση που θυμίζει παρελθόν - και νάτος πάλι μπροστά σου. Γιατί ο Ντίλαν έχει αυτό το χαρακτηριστικό. Κολλάει σαν βδέλλα στα βιώματά μας, γίνεται ένα μ’ αυτά.Όλοι λένε ότι ο Ντίλαν προβληματίζει ή διδάσκει ή υμνεί τη ζωή ή εμφυσά την επαναστατικότητα ή παρασύρει ή καθηλώνει ή δεν ξέρω κι εγώ τι άλλο. H αλήθεια είναι ότι είτε παρουσιάζεται οργισμένος, είτε αγαπησιάρης, είτε ληστής, είτε δικαστής, είτε μοντέρνος, είτε παραδοσιακός, είτε αμφισβητίας, είτε απόμακρος, είτε είρων, είτε εραστής, γιατί ο Ντίλαν έχει χιλιάδες πρόσωπα, πάντα καταφέρνει το ίδιο πράγμα, την αποδοχή του συνανθρώπου. Ακόμα κι όταν εξεγείρεται αυτό εκπέμπει τη συναδέλφωση. Αυτό το πετυχαίνει αβίαστα, θα λεγε κανείς χωρίς να καταβάλει την παραμικρή προσπάθεια. Ο Ντίλαν κυλάει με τη φυσικότητα του νερού, σαν να μην υπάρχει άλλη επιλογή, σαν αυτονόητο.

Ο ΟΡΓΟΥΕΛ - ΤΟ 84 ΚΑΙ ΤΟ 2011

σχολιάζει ο Θανάσης Μπαντές

George Orwell(25 Ιουν. 1903-21 Ιαν. 1950)

Το μυθιστόρημα «1984» του Τζωρτζ Όργουελ κυκλοφόρησε στο κοινό το 1949. Η θύελλα που προκάλεσε ήταν τόσο σφοδρή, που σήμερα, πάνω από 60 χρόνια από τη συγγραφή του, δεν έχει καταλαγιάσει ούτε στο ελάχιστο. Κριτικές επί κριτικών, σχόλια επί σχολίων, μια ανεξέλεγκτη, κυριολεκτικά ατέρμονη, καταιγίδα που γεννήθηκε για να δραματοποιήσει ακόμη περισσότερο την, έτσι κι αλλιώς, βεβαρημένη ιστορία του ανθρώπου αναμοχλεύοντας εκ νέου τα κυρίαρχα ζητήματα της διαχείρισης της εξουσίας, της ελευθερίας, της υπηρεσίας συμφερόντων με δυο λόγια του αδιεξόδου της ανθρώπινης συνύπαρξης. Δεν είναι ο μελλοντολογικός χαρακτήρας του έργου που έκανε πάταγο παγκοσμίως, ούτε οι ξεκάθαρες πολιτικές προεκτάσεις του, ήταν ο ηλεκτρισμός μιας αλήθειας που πλέον λεγόταν κατάμουτρα, σαν βρισιά, σαν θρασύτατη ειρωνεία, σαν κατάρα και κομπασμός συγχρόνως. Ο Όργουελ βάζει το δάχτυλο στην ανοιγμένη πληγή κοιτώντας κατάματα μια σκουριασμένη ανθρωπότητα. Είναι ο σαδιστής ανατόμος πάνω στο χειρουργικό τραπέζι. Πιέζει αμείλικτα με τις λαβίδες του προξενώντας αφόρητους πόνους. Σαν από αφέλεια, μας δείχνει το μέλλον κλιμακώνοντας την ασφυξία που φτάνει στο ουρλιαχτό χωρίς ποτέ να παίρνει το βλέμμα από πάνω μας, χωρίς ποτέ να αφήνει τη ματωμένη λαβίδα από το χέρι, αλλά αντίθετα τη χώνει όλο και πιο βαθειά σαν να του διαφεύγει η οδύνη που προκαλεί.
Εφιάλτης. Αυτή είναι η λέξη που χρησιμοποίησαν οι περισσότεροι για το 84. Όμως ακόμα κι αυτό φαίνεται λίγο μπροστά στο τερατούργημα που εκτυλίσσεται. Γιατί το 84 ξεπέρασε τα λογοτεχνικά όρια και δεν μπορεί να οριοθετηθεί με λέξεις. Αντίθετα έγινε το ίδιο λέξη, έγινε έννοια που ενσωματώθηκε στην παγκόσμια φρασεολογία. Πλέον η έννοια εφιάλτης δε συμβολίζει τον Όργουελ, η λέξη οργουελιανός νοηματοδοτεί τον εφιάλτη.
Ο Όργουελ δεν κάνει τίποτε άλλο

O ΜΑΙΗΛΕΡ ΚΑΙ Η ΒΙΑ

Norman Meiler(31 Ιαν 1923-10 νοε 2007)

σχολιάζει ο Θανάσης Μπαντές

Το βιβλίο του Μαίηλερ «Οι σκληροί δεν χορεύουν» δεν θεωρείται από τα αριστουργήματά του όπως «Οι γυμνοί και οι νεκροί», «Το αμερικάνικο όνειρο» ή «Οι στρατιές της νύχτας». Τουλάχιστο οι κριτικοί της λογοτεχνίας δεν το συγκαταλέγουν στα κλασικά του ίσως επειδή δεν έχει ξεκάθαρη πολιτική χροιά, όπως τα προηγούμενα, αλλά το πολιτικό σχόλιο κινείται υπόγεια, σκεπασμένο καλά από την αστυνομική πλοκή που εκτυλίσσεται σε πρώτο πλάνο. Ξοφλημένος συγγραφέας, ο Τιμ Μάντεν, που ζει σε παραλιακή κωμόπολη της Αμερικής διασκεδάζει μ’ ένα ζευγάρι που γνωρίζει τυχαία προσπαθώντας να ξεφορτωθεί τον άντρα, που φαίνεται να έχει ομοφυλοφιλικές τάσεις, και να προσεγγίσει σεξουαλικά τη γυναίκα που, ως μοιραία ντίβα, τον παίζει στα δάχτυλα. Τελικά μεθοκοπά μέχρι αναισθησίας και ξυπνά στο σπίτι του χωρίς να θυμάται σχεδόν τίποτα από την προηγούμενη νύχτα. Το ζευγάρι της προηγούμενης νύχτας όμως εξαφανίζεται μυστηριωδώς και το ψάχνει η αστυνομία. Αναζητώντας την άκρη του νήματος ο αστυνομικός ντέντεκτιβ κατευθύνεται στο σπίτι του ήρωα αφού είναι ο τελευταίος άνθρωπος που είχε επαφή μαζί του. Είναι αδύνατο να θυμηθεί όμως οτιδήποτε αφορά την επίμαχη νύχτα. Ο αστυνομικός φεύγει αλλά είναι φανερό ότι οι υποψίες πέφτουν πάνω στον Τιμ Μάντεν που πανικοβάλλεται. Παίρνει το αυτοκίνητό του και πάει σ’ ένα χωράφι που έχει κρυμμένη μαριχουάνα. Ανοίγει την κρύπτη και βλέπει το κεφάλι της αναζητούμενης γυναίκας. Κάπως έτσι αρχίζει η φρενίτιδα. Ποιος σκότωσε αυτή τη γυναικά; Πώς βρέθηκε το κεφάλι της εκεί; Ο Μάντεν τη σκότωσε; Πού βρίσκεται το σώμα; Ο άντρας που είναι; Τι να κάνει μ’ αυτό το κεφάλι; Τι έγινε επιτέλους εκείνο το βράδυ;  

Ο ΟΥΜΠΕΡΤΟ ΕΚΟ ΚΑΙ ΤΑ ΚΟΥΛΟΥΒΑΧΑΤΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

Umberto Eco(5 Ιαν. 1932-)

Σχολιάζει ο Θανάσης Μπαντές

Το Μπαουντολίνο είναι άλλη μια καλοστημένη φάρσα του Ουμπέρτο Έκο. Ιπποτικό μυθιστόρημα, με σαφείς πολιτικές διαστάσεις όπου όλα κινούνται στο πλαίσιο της άκρατης υπερβολής που αγγίζει την κωμικότητα. Εξωφρενικές περιπέτειες, μυθολογικά τέρατα, συνωμοσίες, ιεροί θησαυροί, ιστορικά γεγονότα και θρύλοι που παντρεύονται σε μια πραγματική μασκαράτα. Ο ήρωας, ο νεαρός Μπαουντολίνο, ένας παθολογικός ψεύτης, συναντιέται με τον αυτοκράτορα Φρειδερίκο και καταφέρνει να τον κερδίσει σε τέτοιο βαθμό που ο τελευταίος τον υιοθετεί και τον παίρνει μαζί του. Μεταφέρεται στο παλάτι και γνωρίζει από κοντά όλο τον αυτοκρατορικό κόσμο, τα πολιτικά παιχνίδια και τις δολοπλοκίες που αποτελούν την καθημερινότητα της αυλής. Γοητεύεται από αυτόν τον κόσμο και συνειδητοποιεί ότι του ταιριάζει απόλυτα αφού η έμφυτη μυθομανία του αποδεικνύεται όπλο και ρυθμιστικός παράγοντας όλων των υποθέσεων. Το ψέμα, ως πολιτική ιδεολογία πια, αποθεώνεται και αναδεικνύει τον Μπαουντολίνο σε μόνιμο σύμβουλο του αυτοκράτορα. Κάθε λεπτή πολιτική υπόθεση γίνεται παιχνιδάκι στα χέρια αυτού του νέου με το απίστευτο ταλέντο. Τα αληθινά αίτια των πολέμων, ο αδυσώπητος αυτοκρατορικός επεκτατισμός, τα πολιτικά και θρησκευτικά συμφέροντα, όλα αυτά που από θέση αρχής οφείλουν να αποσιωπούνται, αλλά ταυτόχρονα είναι οι μοναδικοί παράγοντες που κινούν την ιστορία, εξωραϊζονται και αποκτούν μυθικές διαστάσεις χάρη σ’ αυτόν, τον τρομερό Μπαουντολίνο, που ξέρει κάθε στιγμή να επινοεί ωραία παραμύθια μπαλώνοντας κάθε περίπλοκη κατάσταση. Οι επινοημένοι μύθοι και η πραγματικότητα μπλέκονται τόσο πολύ που είναι αδύνατο να τα διαχωρίσει κανείς.

Η ιστορία ξαναγράφεται με τέτοια πειστικότητα που είναι αδύνατο να αμφισβητηθεί. Το πράγμα ξεφεύγει από κάθε έλεγχο κι ο Μπαουντολίνο πέφτει ο ίδιος στα δόκανα που έπλασε αφού μπλέκεται σε απίθανες περιπέτειες ακολουθώντας τους ιστορικούς μύθους που ο ίδιος δημιούργησε. Η στιγμή που κι ο Μπαουντολίνο αρχίζει να πιστεύει τα ψέματά του είναι η ολοκλήρωση της φάρσας που σκάρωσε ο Έκο.

Το ερώτημα είναι προφανές: Πώς γράφεται η ιστορία; Τι απ’ αυτά που γνωρίζουμε

Αναπαράσταση κατοικίας της εποχής του χαλκού,  μεταξύ 2.000-1100 π.Χ.(!), από βυθισμένη πόλη στα παράλια της Λακωνίας.(από αρχαιολόγους του Πανεπιστημίου του Νότινγκχαμ).
 ΤΟ ΒΗΜΑ - Μία βυθισμένη αρχαία πόλη «ξανακτίστηκε» - πολιτισμός

του Γ. Ιωάννου, από το ΕΘΝΟΣ(σήμερα)

Ο ΡΟΚ ΧΑΤΣΟΝ ΚΑΙ Η ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΟΥ ΘΕΑΜΑΤΟΣ

Ροκ Χάτσον(17 Νοε 1925-2 Οκτ. 1985)

Σχολιάζει ο Θανάσης Μπαντές

Ο Ροκ Χάτσον γεννήθηκε το 1925 κι έμελλε να γίνει Χολιγουντιανός αστέρας πρώτου μεγέθους. Πανύψηλα κασέ, εκατομμύρια θαυμαστές, αξεπέραστο σύμβολο του σεξ, συνεργασίες με την χολιγουντιανή αφρόκρεμα (Κερκ Ντάγκλας, Ελίζαμπεθ Ταίηλορ, Τζίνα Λολομπρίτζιτα, Ρόμπερτ Μίτσαμ και τα ονόματα δεν τελειώνουν), μόνιμο θέμα των περιοδικών, χιλιάδες γράμματα σε καθημερινή βάση, ασυναγώνιστη πολυτέλεια, ξέφρενα πάρτι, και πάει λέγοντας. Ένας πραγματικός θρύλος. Η συμμετοχή του στην ταινία ο «Ο Γίγας» υπήρξε ίσως το μεγαλύτερο ορόσημο της πολύβουης καριέρας του. Πέρα από το γεγονός ότι η ίδια η ταινία έγινε μύθος, κυρίως γιατί συνδέθηκε με το θάνατο του Τζέιμς Ντην, η καθαυτό ερμηνεία του Χάτσον ήταν εξαιρετική κι απολύτως εναρμονισμένη με την, όπως πάντα, πετυχημένη παρουσία της Ταίηλορ. Παρακολουθώντας όμως άλλες ταινίες του Χάτσον, που σημείωσαν και τεράστια εμπορική επιτυχία την εποχή τους, βρισκόμαστε μπροστά σ’ ένα ηθοποιό περιορισμένων δυνατοτήτων, που κινείται μάλλον στην μετριότητα, που με δυο λόγια δεν ανταποκρίνεται καθόλου στην εικόνα του super star που έχει καλλιεργηθεί γύρω από το όνομά του.
Πέρα, δηλαδή, από την ίδια την ποιότητα των ταινιών που είναι προφανώς χαμηλή, βρισκόμαστε μπροστά σε μια προβληματική που αφορά τον ίδιο τον star που αδυνατεί να ορθώσει προσωπικό ανάστημα και καταβαραθρώνεται μαζί με το σύνολο της ταινίας, κάτι που δεν συμβαίνει με άλλους χολιγουντιανούς κολοσσούς όπως τον Λάγκαστερ ή τον Μίτσαμ και τους πιο σύγχρονους Πατσίνο ή Ντε Νίρο, που αν και γύρισαν δεκάδες εμπορικές ταινίες χειρίστου επιπέδου εντούτοις, πάντα οι ίδιοι, ως ατομικότητες, κατάφερναν να διασωθούν με τη χαρισματική τους παρουσία.
        Ο Τζέρι Οπενχάιμερ και ο Τζακ Βίτεκ, που από κοινού υπογράφουν τη βιογραφία του Ροκ Χάτσον, αναφέρουν ότι ο Ροκ είχε δύσκολα παιδικά χρόνια, ότι ο φυσικός του πατέρας εγκατέλειψε την οικογένεια κι ότι η μητέρα του ξαναπαντρεύτηκε έναν πρώην πεζοναύτη εθισμένο στο αλκοόλ

Ο ΚΑΤΑ ΣΚΑΜΠΑΡΔΩΝΗ ΜΑΡΚΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΡΕΜΠΕΤΙΚΟ

Μάρκος Βαμβακάρης(10 Μαΐου 1905-8 Φεβρ. 1972)

σχολιάζει ο Θανάσης Μπαντές

Το βιβλίο του Γιώργου Σκαμπαρδώνη «Όλα βαίνουν καλώς εναντίον μας» αποτελεί μυθοπλαστικό βιογραφικό σημείωμα της ζωής του Μάρκου Βαμβακάρη, που δεν αφορά όμως ολόκληρη τη ζωή του αλλά τη θρυλική προπολεμική οχταετία 1932 – 1940, όπου ο Μάρκος έκανε την εμφάνισή του στη δισκογραφία και επισημοποίησε ένα καταραμένο μουσικό ρεύμα, που έμελλε να κυνηγηθεί για πολλές δεκαετίες: το ρεμπέτικο. Βασισμένο σε απολύτως πραγματικά γεγονότα, προχωρά στο κτίσιμο ενός πορτρέτου, στην δημιουργία δηλαδή εικόνας που αποκτά εξαιρετική ορμή, αφού συνδυάζεται με τη δύναμη της μυθοπλασίας. Με δυο λόγια, ο Σκαμπαρδώνης, χωρίς να παραποιεί την αλήθεια στο ελάχιστο, παρουσιάζει μπροστά μας τη ζωή ενός ανθρώπου με περιστατικά και διαλόγους, όπως ο ίδιος τα φαντάζεται. Και δεν είναι μόνο η παρουσίαση του Μάρκου που καθηλώνει τον αναγνώστη, αλλά η ίδια η ανάπλαση του κλίματος του 30 στην Αθήνα και τον Πειραιά, η δημιουργία δηλαδή της ατμόσφαιρας που πλαισιώνει το μύθο και που σκιαγραφεί τους αδιασάλευτους νόμους του λούμπεν. Οι παράγκες, οι τεκέδες, οι μαχαιροβγάλτες, τα κουτσαβάκια, οι αστυνόμοι, οι πόρνες και τα πολιτικά παρατράγουδα της χούντας του Μεταξά σε ασφυκτικό πρώτο πλάνο. Όλα σε μια διάσταση σχεδόν πρωτόγονης ορμητικότητας που καθιστά αυτονόητο κάθε νταηλίκι, αφού δεν σηματοδοτεί απλώς το πλαίσιο της προσωπικής μαγκιάς όλων αυτών των σκληροτράχηλων του υποκόσμου, αλλά γίνεται διεκδίκηση ύπαρξης, καθώς μόνο έτσι μπορείς να επιβιώσεις. Και ταυτόχρονα, μέσα από τόνους μαγκιάς και προσωπικών τσαμπουκάδων ξεπηδά μια αβάσταχτη τρυφερότητα, τρυφερότητα που αγγίζει το συγκινητικό.

Τα βλαστοκυτταρα

εικ. 1

Ας αρχίσουμε από την ..αρχή.  Όταν γονιμοποιείται το ωάριο από το σπερματοζωάριο παράγεται το πρώτο ζυγωτό κύτταρο από το οποίο θα προκύψει ο μελλοντικός οργανισμός. Τις τρεις πρώτες μέρες από τη γονιμοποίηση, με τις διαδοχικές διαιρέσεις αυτού του αρχικού κυττάρου, δημιουργούνται 8 κύτταρα που ονομάζονται βλαστομερή (blastomeres), είναι τελείως αδιαφοροποίητα κύτταρα, από τα οποία θα δημιουργηθεί όλος ο οργανισμός αλλά και ο πλακούντας και αυτά τα κύτταρα ονομάζονται και ολοδύναμα βλαστοκύτταρα(totipotent stem cells).
Στη συνέχεια ο σχηματισμός των βλαστοκυττάρων που μοιάζει στο μικροσκόπιο με μούρο, γι αυτό και ονομάζεται morula, μπαίνει στη μήτρα και τις επόμενες 4 μέρες δημιουργείται μια διαφοροποίηση στο εσωτερικό του με τη δημιουργία της βλαστοκύστης(blastocyst) που την 6η με 7η μέρα από τη γονιμοποίηση αποτελείται από 100 περίπου κύτταρα.  Από αυτά, τα κύτταρα που βρίσκονται στην περιφέρεια θα σχηματίσουν την τροφοβλάστη(trophoblast) ενώ 20-30 κύτταρα στο εσωτερικό θα σχηματίσουν την εσωτερική κυτταρική μάζα(inner cell mass). Από τα κύτταρα της τροφοβλάστης θα προετοιμαστεί μέσω της παραγωγής ενός ενζύμου η εμφύτευση της βλαστοκύστης στο τοίχωμα της μήτρας και θα δημιουργηθεί μέρος του πλακούντα, ενώ από τα κύτταρα της εσωτερικής κυτταρικής μάζας θα προέλθουν όλα τα κύτταρα του εμβρύου, εκτός από τους ιστούς που θα υποστηρίξουν την ανάπτυξή του. ΄Εχει γίνει δηλαδή σ' αυτό το στάδιο μία πρώτη διαφοροποίηση, γι αυτό και τα κύτταρα αυτού του σταδίου λέγονται πολυδύναμα βλαστοκύτταρα(pluripotent stem cells ή embryonic stem cells).
Μετά την 7η με 8η μέρα έχει εμφυτευθεί η βλαστοκύστη στο τοίχωμα της μήτρας και τώρα ονομάζεται έμβρυο(embryo). Στις 14 μέρες από τη γονιμοποίηση το έμβρυο παίρνει τη μορφή του άξονα και στους δύο μήνες έχουν σχηματιστεί τα βασικά συστήματα του οργανισμού, μειώνοντας σταδιακά και την πολυδυναμία των κυττάρων του, μιας και αυτά διαφοροποιούνται σε κύτταρα των αντίστοιχων ιστών. Τους επόμενους 7 μήνες ολοκληρώνεται η ανάπτυξη και σ' αυτή τη φάση ονομάζεται κύημα(fetus).
Στη διαδικασία της διαφοροποίησης των αρχικών βλαστοκυττάρων

Ο ΤΑΡΚΟΦΣΚΙ ΚΑΙ Η ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ ΣΙΝΕΜΑ (1)

Δύο κείμενα του Θανάση Μπαντέ, (σταθερού σχολιαστή στο blog), για μία  από τις μεγαλύτερες μορφές στην ιστορία του παγκόσμιου κινηματογράφου, τον Αντρέι Ταρκόφσκι.

Αντρέι Ταρκόφσκι(4 Απρ. 1932-28 Δεκ. 1986)

Ο Αντρέι Ταρκόφσκι γεννήθηκε το 1932 και πέθανε από καρκίνο το 1986. Στα μόλις 54 χρόνια της ζωής του κατάφερε ένα τόσο δυνατό πλήγμα στην ιστορία του κινηματογράφου που πιθανότατα δεν θα επουλωθεί ποτέ. Για την ακρίβεια θα λέγαμε ότι αναμόρφωσε το σινεμά δίνοντας μια νέα οπτική ή καλύτερα τον επαναπροσδιόρισε πάνω σε νέες διαστάσεις που ξεπερνούν όλα τα καλούπια. Σήμερα, 25 χρόνια από το θάνατό του, αλλά και την τελευταία δημιουργία του, τη «Θυσία», θεωρείται αξεπέραστος κι ως εκ τούτου ακατανόητος ή τουλάχιστον δυσερμήνευτος. Οπωσδήποτε πάντως κουραστικός για το ευρύ κινηματογραφικό κοινό. Από τις κλασικότερες περιπτώσεις καλλιτεχνών που γνωρίζουν την αποθέωση από τους ειδήμονες κριτικούς και ταυτόχρονα οι πλατιές μάζες τους αποφεύγουν όπως ο διάολος το λιβάνι. Και πράγματι, στην εποχή της ανεξέλεγκτης ταχύτητας, που εκδηλώνεται στην καθημερινότητα και επιτείνεται από την ανεξέλεγκτη τεχνολογία και που φυσικά εκφράζεται και μέσα από τις καταιγιστικές εικόνες, δηλαδή αφορά άμεσα και τον κινηματογράφο, η Ταρκοφσκική εμμονή στη βραδύτητα είναι τουλάχιστον ντεμοντέ. Η έλλειψη υπομονής του κοινού και η τάση του προς το εύπεπτο δεν είναι καθόλου παράλογη, αφού αυτό ακριβώς είναι το σήμα κατατεθέν του σύγχρονου πολιτισμού. Ταχύτητα – κατανάλωση. Ο Ταρκόφσκι, τόσο με το σύνολο του έργου του, όσο και με την ίδια του την τεχνοτροπία προτρέπει το θεατή για τα ακριβώς αντίθετα.

Προτρέπει στην ενδοσκόπηση, την αυτοκριτική, την ερμηνεία του σύγχρονου κόσμου, την επαναδιαπραγμάτευση των ανθρώπινων αξιών – έρωτας, θάνατος, επαφή με τη φύση, αγάπη, πίστη, θυσία – τη νοσταλγική μνήμη, την επιστροφή σ’ ένα σύνολο ξεχασμένων, κυριολεκτικά θαμμένων, σημασιών που όμως οριοθετούν τον άνθρωπο και τον καθιστούν ανθρώπινο. Γίνεται η φωνή που καλεί τον άνθρωπο

ΑΝΤΡΕΪ ΤΑΡΚΟΦΣΚΙ - Η ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΠΛΕΥΡΑ (2)

Του Θανάση Μπαντέ

Μετά το θάνατο του Ταρκόφσκι, με πρωτοβουλία της γυναίκας του Λαρίσα Ταρκόφσκαγια και με την επιμέλεια της Christiane Bertoncini, εκδόθηκαν τα προσωπικά του ημερολόγια σ’ ένα τόμο που φέρει τον γενικό τίτλο «Μαρτυρολόγιο». Από ένα σύνολο 16 τετραδίων ιδιοχείρων σημειώσεων επιλέχθηκαν χορταστικά αποσπάσματα που χρονολογούνται από το 1970 ως το 1986, όπου και πέθανε. Όταν εκδόθηκαν έφεραν θύελλα ερμηνειών και τοποθετήσεων, γιατί όταν μιλάμε για τον Ταρκόφσκι όλα γίνονται πολύπλοκα, συνωμοσιολογικά, μυστηριώδη. Δεν είναι μόνο το καλλιτεχνικό υλικό που άφησε παρακαταθήκη και που, έτσι κι αλλιώς, πυροδοτεί αντιπαραθέσεις και αποκρυπτογραφικές διαθέσεις, είναι το σύνολο μιας ολόκληρης ζωής που στηρίχτηκε σε ανελέητες συγκρούσεις διεκδικώντας το αδιαπραγμάτευτο και το ανόθευτο και που μοιραία πήρε θρυλικές διαστάσεις. Διαστάσεις που ξεπερνούν κάθε όριο αν αναλογιστούμε και το, ούτως ή άλλως, άγνωστο, διφορούμενο και πολλές φορές ακατανόητο περιβάλλον της Σοβιετικής Ένωσης, που έθρεψε γενιές ολόκληρες δυτικών με προκαταλήψεις – είτε θετικές είτε αρνητικές – που τις περισσότερες φορές κυμαινόταν από την άγνοια ως την απόλυτη ανοησία. Οι καλλιτέχνες του ανατολικού μπλοκ που αναγνωρίζονταν στο δυτικό κόσμο κουβαλούσαν πάντα μια μυστηριώδη αχλή και δημιουργούσαν αμηχανία και στα δύο στρατόπεδα. (Η έννοια παραπέτασμα δεν είναι τυχαία). Ο Ταρκόφσκι είναι ίσως το χαρακτηριστικότερο δείγμα καλλιτέχνη που βρίσκεται ακριβώς σ’ αυτό το πολιτικό μεταίχμιο και στροβιλίζεται ανάμεσα σε δύο τρομακτικές δίνες, του καπιταλιστικού και του κομμουνιστικού κόσμου. Ο δεύτερος τον κοιτά με καχυποψία, ενώ ο πρώτος, βομβαρδισμένος από τους διθυράμβους της διανόησης, πέραν της καχυποψίας, διατηρεί και τη συνωμοτική διάθεση της θέασης σ’ ένα απαγορευμένο παράθυρο.

Κάπως έτσι φτάνουμε στη σχιζοφρενική αντιφατικότητα που καθορίζει οτιδήποτε αφορά τον Ταρκόφσκι. Οι σοβιετικές αρχές κάνουν ό,τι μπορούν για να δυσκολέψουν το έργο του, τον λογοκρίνουν,

ΝΤΑΡΙΟ ΦΟ. ΔΕΝ ΠΛΗΡΩΝΩ - ΔΕΝ ΠΛΗΡΩΝΩ

Ντάριο Φο(1926-)

Του Θανάση Μπαντέ

 Ο Ντάριο Φο το 1974 σκάρωσε και παρουσίασε ένα θεότρελο θεατρικό έργο με τον τίτλο «Δεν πληρώνω, δεν πληρώνω». Μέσα σε μια από τις πολλές πετρελαϊκές κρίσεις, που όπως φαίνεται τείνουν στη μονιμότητα, με τον πληθωρισμό να καλπάζει και τους εργάτες να χάνουν τις δουλειές τους ή να υποαπασχολούνται με τα γνωστά εργασιακά τερτίπια της ημιαπασχόλησης που σημαίνουν απλήρωτη εργασία, μια ομάδα γυναικών μπουκάρει σε σούπερ – μάρκετ και αρνείται να πληρώσει τις νέες υπερδιπλάσιες τιμές, λόγω κρίσης, των προϊόντων. Δημιουργούν τρομακτική σύγχυση στο ταμείο, έρχονται σε ανοιχτή ρήξη με το διευθυντή, σχεδόν τον απειλούν με λιντσάρισμα, και τελικά αρπάζουν τα αγαθά πληρώνοντας κατά βούληση. Το πράγμα παίρνει τεράστιες διαστάσεις, αφού κάποιες γυναίκες φτάνουν σε σημείο να αρπάζουν ό,τι βρουν, χωρίς να πληρώσουν τίποτα. Ένα άνευ προηγουμένου πλιάτσικο.

Ο Σταϊνμπεκ - οι μεταναστες και Ο ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΣ

John Ernst Steinbeck(1902-1968)

σχοίάζει ο Θανάσης Μπαντές

Το 1939 κυκλοφόρησαν στην Aμερική «Τα σταφύλια της οργής», ένα βιβλίο που έμελε να γίνει σήμα κατατεθέν του Στάινμπεκ. Θέμα του βιβλίου οι αγρότες του 30 που έχασαν τις περιουσίες τους από τις τράπεζες και εγκατέλειψαν τα σπίτια τους αναζητώντας μια καλύτερη τύχη στην Καλιφόρνια. Πολύ κλασικό μυθιστόρημα, διασκευάστηκε και κινηματογραφικά από τον Τζων Φορντ, συναρπάζει τον αναγνώστη από την πρώτη σελίδα αφενός με τις αριστοτεχνικές περιγραφές του ανθρώπινου πόνου κι αφετέρου με τον αφοπλιστικό ουμανισμό που προβάλλει. Οι μετανάστες φορτώνουν τα πενιχρά τους υπάρχοντα σε κάρα και διασχίζουν ολόκληρη την Αμερική προς εύρεση εργασίας. Όμως όσο πιο πολλοί είναι οι εξαθλιωμένοι τόσο περισσότερο δυσχεραίνουν και οι συνθήκες εργασίας, οι αμοιβές και τα ωράρια. Είναι θέμα προσφοράς και ζήτησης όπως ορίζει ξεκάθαρα ο καπιταλιστικός νόμος. Έτσι βλέπουμε τους μετανάστες να δουλεύουν από το πρωί μέχρι το βράδυ με μοναδική αμοιβή ένα κομμάτι λαρδί και μερικές πατάτες για να ταΐσουν τα παιδιά τους. Βλέπουμε μωρά να πεθαίνουν από την πείνα, ανθρώπους να παρακολουθούν ανήμποροι το θάνατο της φαμίλιας, τρελούς, αλκοολικούς, κατεστραμμένους, με δυο λόγια ανθρώπους που χάνουν ή έχουν χάσει από καιρό κάθε ανθρώπινη υπόσταση.
 Από την άλλη βλέπουμε τους ιδιοκτήτες χωραφιών να θησαυρίζουν εκμεταλλευόμενοι την κατάσταση κι εξασφαλίζοντας δωρεάν εργατικά χέρια. Και κάπως έτσι γεννιέται ο ρατσισμός. Οι μετανάστες εργάτες δεν έχουν κανένα δικαίωμα και δεν αξίζουν κανένα σεβασμό. Είναι υπάνθρωποι που αξίζουν αυτά που παθαίνουν,

του Γ. Ιωάννου, από το ΕΘΝΟΣ(σήμερα)

για την ελευθερη βουληση(ξανα)

Ζακ Λουί Νταβίντ(1748-1825). Ο θάνατος του Σωκράτη.

Σαν συνέχεια της προηγούμενης ανάρτησης για την έννοια της ελεύθερης βούλησης, θα γίνει μια ακόμη αναφορά στη σχέση της με την αιτιοκρατία.
Το πρόβλημα της ελεύθερης βούλησης απασχόλησε τους φιλόσοφους από την εποχή του Σωκράτη. Μέχρι τότε γύρω από την ανθρώπινη συμπεριφορά υπήρχαν κυρίως κανόνες για το πώς έπρεπε να συμπεριφέρεται ο άνθρωπος, συμπυκνώνοντας σε αυτούς τις κοινωνικές απαιτήσεις. Ήταν δηλαδή περισσότερο μια ηθολογία. Με την ανάπτυξη της Ελληνικής φιλοσοφίας και κυρίως με την ανάπτυξη της ιδιότητας του πολίτη που συναποφασίζει για τους νόμους της πολιτείας, που αυτοί οι νόμοι θα εκπορεύονται από αυτόν και όχι από κάποιον θεό ή κάποιον δεσπότη που αποφασίζει για λογαριασμό του, άρχισε να αναπτύσσεται ο προβληματισμός για τα ποια είναι τα κίνητρα των πράξεων μας και κατά πόσο το κάθε άτομο είναι υπεύθυνο για τις αποφάσεις που παίρνει. Ήταν ακόμη ο τρόπος σκέψης που ψάχνει να βρει τις πραγματικές αιτίες πίσω από τα φαινόμενα στηριζόμενος στη λογική σκέψη και όχι στις μυθοπλασίες ή να τις αποδίδει απλώς σε κάποιο θεό.

Έπρεπε να απαντηθεί το ερώτημα, αν ο άνθρωπος αποφασίζει ελεύθερα για τις πράξεις του και άρα είναι υπεύθυνος γι αυτές ή αυτές λόγω της αιτιακής αλληλουχίας των φυσικών φαινομένων καθορίζονται από κάποιες αναγκαιότητες, ή υπακούουν σε έναν γενικό προκαθορισμένο σχέδιο, οπότε δεν υπάρχει ελευθερία βούλησης και άρα δεν είναι υπεύθυνος για αυτές τις πράξεις. Σ’ αυτή την περίπτωση δηλαδή ούτε ευθύνη μπορούμε να αποδώσουμε αλλά από την άλλη ούτε και έπαινο.

Οι απαντήσεις σ' αυτά τα ερωτήματα στηριζόταν στους εξής συλλογισμούς. Κατ’ αρχήν

Gritos de Guerra-Arrinconamela/Vengo

η εννοια της ελευθερης βουλησης

Για να μπορέσουμε να προσεγγίσουμε την έννοια που ονομάζουμε ελεύθερη βούληση, πρέπει να τη δούμε στο πλαίσιο της εξελικτικής διαδρομής των βιολογικών οργανισμών, της δυνατότητας διαφορετικών επιλογών, εναλλακτικών απαντήσεων στα ερεθίσματα του περιβάλλοντος και της παράλληλα σταδιακής και σχετιζόμενης με αυτό, ανάπτυξης της νόησης και της συνείδησης.

 Όσο πάμε προς τα ανώτερα θηλαστικά, η πρόσθεση νευρωνικών δικτύων της πιο περίπλοκης συμπεριφοράς, κάνει ορατή την εμφάνιση αυτού που ονομάζουμε νοημοσύνη. Όσο πιο πολλά νευρωνικά δίκτυα έχουν δημιουργηθεί, τόσο περισσότερη ευλυγισία υπάρχει για διαφορετικές απαντήσεις στα ερεθίσματα του περιβάλλοντος. Δημιουργείται σταδιακά μέσα απο τα εκατομμύρια χρόνια της εξέλιξης, ένα απίστευτα πολύπλοκο νευρικό σύστημα που επεξεργάζεται έναν εκπληκτικό αριθμό πληροφοριών. Στον άνθρωπο με τη δημιουργία της συνείδησης ανώτερης τάξης, την εννοιολογική κατηγοριοποίηση και μνήμη, τη δημιουργία της γλώσσας, που υποστηρίζονται από την μεγάλη ανάπτυξη του μετωπιαίου φλοιού, δημιουργείται η δυνατότητα της πολλαπλής επανεισόδου στα αρχικά νευρωνικά δίκτυα και έτσι πολλαπλασιάζεται σε μεγάλο βαθμό η δυνατότητα διαφορετικών επιλογών στα πιο διαφορετικά ερεθίσματα του περιβάλλοντος. Επειδή κάθε νέο στάδιο εξέλιξης περιλαμβάνει και τις πληροφορίες αλλά και τις δομές, τουλάχιστον όσον αφορά το νευρικό σύστημα ευδιάκριτες, από τα προηγούμενα εξελικτικά στάδια, θα μπορούσαμε να την παρομοιάσουμε από πλευράς ποσότητας πληροφοριών του συστήματος και δυνατότητας διαφορετικών επιλογών στην αλληλεπίδρασή του με το περιβάλλον, άλλα συστήματα κλπ, με μια ανάποδη πυραμίδα, που όσο πάμε προς τα κάτω οι επιλογές είναι πιο περιορισμένες, ενώ όσο ανεβαίνουμε υπάρχει μεγαλύτερη ευλυγισία στις δυνατές επιλογές λόγω της πρόσθεσης συνεχώς νέων νευρωνικών κυκλωμάτων και της πολλαπλής σύνδεσης μεταξύ τους που αυξάνει εκθετικά τις θεωρητικά δυνατές επιλογές.

(Η ανταλλαγή πληροφοριών είναι μια γενική ιδιότητα της ύλης. Ανταλλαγή πληροφοριών μέσω σημάτων γίνεται και από τα στοιχειώδη σωμάτια της ύλης σε υποατομικό επίπεδο αλλά και τα άτομα και τα μόρια και όσο ανεβαίνουμε σε ανώτερα επίπεδα οργάνωσης της φύσης και πάμε στους πιο πολύπλοκους έμβιους οργανισμούς, πολλαπλασιάζεται σε τεράστιο βαθμό αυτή η ανταλλαγή πληροφοριών αλλά και αρχίζει να γίνεται ορατή η δυνατότητα των πολλαπλών απαντήσεων στις περιβαλλοντικές επιδράσεις. Δηλαδή 

Inner City Blues

Στηβ Τζομπς. 1975



(από το ΕΘΝΟΣ)



Steven Paul Jobs

Πέθανε ο Στηβ Τζομπς(24 Φεβρ. 1955-5 Οκτ. 2011),  συνιδρυτής και πρώην διευθύνων σύμβουλος της Apple, πρωτοπόρος οραματιστής των νέων τεχνολογιών, ενός εργαλείου που άλλαξε και συνεχίζει να αλλάζει πιο γρήγορα από ποτέ, τον κόσμο μας.

ενα σκιτσο του Ανδρέα Πετρουλάκη απο την ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Ο ΚΑΣΑΡΕΣ ΚΑΙ Η ΕΙΚΟΝΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

Adolfo Bioy Casares(1914-1999)

  σχολιάζει ο Θανάσης Μπαντές

Ο Αδόλφο Μπιόι Κασάρες έγραψε το μυθιστόρημα «Η εφεύρεση του Μορέλ» το 1940. Ήρωας του έργου ένας τυχοδιώκτης που για να αποφύγει τη φυλακή καταφεύγει σε ερημονήσι που όχι απλώς δεν πατάει άνθρωπος, αλλά υπάρχει η φήμη ότι όποιος πήγε εκεί ή πέθανε ή τρελάθηκε. Η φήμη αυτή είναι που ώθησε τον ήρωα στην επιλογή του συγκεκριμένου νησιού αφού λειτούργησε ως διαπιστευτήριο απομόνωσης. Με την άφιξή του παρατηρεί ένα σπίτι χτισμένο σ’ ένα λόφο κι όπως είναι φυσικό κατευθύνεται εκεί. Το σπίτι είναι σε πολύ καλή κατάσταση, διώροφο, απολύτως κατοικήσιμο, ένα πολύ ευχάριστο ξάφνιασμα για τον κυνηγημένο. Όμως μέσα σε λίγες ώρες ακούγονται φωνές. Πλησιάζει μια παρέα αντρών και γυναικών. Ξένοιαστη παρέα, όλο γέλια και πειράγματα που όμως φέρνει τον ήρωα σε τέτοιο πανικό που φεύγει τρέχοντας προς τα αφιλόξενα βράχια. Περνά ώρες βασανιστικής αγωνίας. Ποιοι είναι αυτοί; Πώς ήρθαν; Μήπως τους ανήκει το νησί; Μήπως αυτοί έσπειραν τις φριχτές φήμες για το μέρος προκειμένου να διασφαλίσουν την ησυχία τους; Πώς θα αντιδράσουν αν τον δουν; Μήπως θα καλέσουν το λιμενικό; Η τελευταία σκέψη τον εξουθενώνει. Γυρίζει όλη τη βραχώδη παραλιακή περίμετρο του νησιού αλλά δεν βλέπει σκάφος ή βάρκα ή έστω φουσκωτό.

Tomatito - A Mi Nina Rosa Alba/Vengo - Demone Flamenco OST

Al Hirt - Green Hornet