8.3.13

8 Μαρτίου. Ημέρα της γυναίκας

από το περσινό αφιέρωμα του βόρειου ιστολόγιου για την ημέρα της γυναίκας (..ελλείψει φετεινού)

 

η γυναίκα μητέρα, πηγή του ανθρώπινου πολιτισμού

Η θεά Κυβέλη της Φρυγίας,
αντίστοιχη με τη θεά Ρέα της Ελληνικής μυθολογίας,
αποκαλούμενη και Ρέα-Κυβέλη.
Άγαλμα της Ρωμαϊκής εποχής (60 π.Χ. περίπου). 
8 Μαρτίου.

Στις αρχές της άνοιξης γινόταν στην αρχαιότητα οι γιορτές της γονιμότητας που ήταν αφιερωμένες στις μητρικές θεότητες. Και σήμερα, ως επανασύνδεση με την πανάρχαιη κληρονομιά της συλλογικής μνήμης της ανθρωπότητας, η μέρα που έχει καθορισθεί να τιμάται η γυναίκα μητέρα, είναι στην αρχή της άνοιξης, σύμβολο της αέναης γέννησης της ζωής. 

Όταν οι άνθρωποι έμαθαν να καλλιεργούν τη γη και άρχισε η μόνιμη αγροτική εγκατάσταση σε περιοχές που ήταν εύφορες και η δημιουργία των μόνιμων οικισμών και των πρώτων πόλεων, άρχισε να ισχυροποιείται και η θέση της γυναίκας. Η γυναίκα μητέρα που γεννά δημιουργώντας ζωή, ταυτίζεται με τις διαδικασίες της γονιμότητας της γης που γεννά καρπούς, δημιουργώντας συνεχώς νέα ζωή. Οι άνθρωποι είναι τα παιδιά της, μιας και εξαρτώνται απ' αυτήν.
Μέχρι τότε, για πολλές χιλιάδες χρόνια, στις περιφερόμενες για την εξασφάλιση τροφής ομάδες κυνηγών και τροφοσυλλεκτών, τον πρώτο λόγο τον είχε ο άνδρας, ενώ η γυναίκα απαραίτητη για την επιβίωση και τη φροντίδα των παιδιών, αποτελούσε ταυτόχρονα και ένα εμπόδιο στην κίνηση της ομάδας. Ταυτόχρονα  με τον ρόλο της γυναίκας αναβαθμίζεται και ο ρόλος των ηλικιωμένων που τώρα πια είναι χρήσιμοι για  την κατασκευή εργαλείων και όπλων, τη μεταφορά τεχνογνωσίας.
 Η γυναίκα θεοποιείται. Η Ιστάρ στη Σουμερία, η Ίσις στην Αίγυπτο, η Κάλι στην Ινδία, η Άρτεμις στην Έφεσο, η Κυβέλη στη Φρυγία, η Ρέα και η Δήμητρα στην Ελλάδα, η Ceres(μια μεταφορά της Δήμητρας) στη Ρώμη. Η δημοφιλία στους χριστιανικούς χρόνους της Παναγίας είναι μια συνέχεια του τεράστιου κύρους που είχαν οι παλιές γυναικείες θεότητες και η απόδοση τιμής στη γυναίκα-μάνα, αλλά και στο ρόλο της σαν οικείου μεσολαβητή με τον σχετικά απόμακρο και αυστηρό θεό-πατέρα.
Ο ρόλος του άνδρα σαν γονιμοποιού στοιχείου είναι φυσικά παρών στο πάνθεον των αρχαίων πολιτισμών, με τα σύμβολα της γονιμότητας. Τον ταύρο που την μορφή του έχει ο μεγάλος θεός των Φοινίκων ο Βάαλ,
όπως και στην Μινωϊκή Κρήτη με τον Μινώταυρο και τις γιορτές με τους ταύρους, ένα σύμβολο εξαπλωμένο σε όλη την Μεσόγειο. Η Ευρώπη εξάλλου ταξίδεψε δυτικά από τις ακτές της Συρίας, πάνω στην πλάτη ενός ταύρου. Ο Δίας στους Έλληνες  ήταν επίσης, όπως ξέρουμε, ένας κατ' εξοχήν γονιμοποιός θεός, με θεές και θνητές. Το σύμβολο του όφεως, ένα φαλικό σύμβολο, συνόδευε επίσης τις μητρικές θεότητες σε πολλούς πολιτισμούς.
Η μητέρα γη όμως ήταν ταυτισμένη κυρίως με την γυναίκα αλλά με το αρσενικό στοιχείο παρόν. Είναι χαρακτηριστικό ότι όλα τα ονόματα των πόλεων ή χωρών είναι θηλυκά. Ενώ τα ονόματα των ποταμών που ποτίζουν την γη για να βγάλει καρπούς είναι αρσενικά.

Οι μονοθεϊστικές θρησκείες που εμφανίζονται στη συνέχεια είναι θρησκείες αυστηρά πατριαρχικές. Γεννιούνται στο σκληρό περιβάλλον των πολεμικών νομαδικών φύλων των άγονων περιοχών, της ερήμου, που ήταν και περιφερόμενοι ποιμένες. Στους περιφερόμενους πολεμιστές οι αρχηγοί είναι άνδρες. Είχαν πατριαρχική δομή και ακολουθούν το ποιμενικό πρότυπο.  Ένας ποιμενικός λαός επιλέγει ως εργαλείο συνοχής έναν ουράνιο ποιμένα, που τον εκπροσωπούν επίγειοι ποιμένες.  Αποστολή του είναι να συγκεντρώνει το ποίμνιο του ώστε να μη διασκορπισθεί. Δεν χωράνε διαφορετικές απόψεις. Επικρατεί ο αδυσώπητος νόμος της ομοιομορφίας. Σ΄αυτό το σκληρό περιβάλλον δεν υπάρχει ανεκτικότητα επειδή και η φύση εδώ δεν είναι ανεκτική με τους ανθρώπους.
Αντίθετα η πόλη συμβολίζεται με τη γυναίκα. Στην Παλαιά Διαθήκη η Βαβυλώνα παρομοιάζεται με μια πόρνη. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Θεός, ο Γιαχβέ της Παλαιάς Διαθήκης, επιλέγει τον Άβελ που ήταν βοσκός από τον Κάιν που ήταν γεωργός.
Οι νομάδες εποφθαλμιώντας τα αγαθά των πόλεων τις καταλαμβάνανε διατηρώντας τα πρότυπα οργάνωσής τους αλλά μετασχηματιζόμενοι ταυτόχρονα και οι ίδιοι από τις διαφορετικές δομές που δημιουργούνται στην μόνιμη εγκατάσταση και τις πόλεις.

Οι μονοθεϊστικές θρησκείες υποβαθμίσανε τον ρόλο της γυναίκας περιορίζοντάς την αποκλειστικά στην τεκνοποίηση. Η γυναίκα κλίνεται στο σπίτι, όπως ήταν κλεισμένη στη νομαδική σκηνή, για να κάνει παιδιά. "Αυξάνεστε και πληθύνεστε". Ο μονοθεϊσμός ήθελε μεγάλα πλήθη, λέει ο Ρεζίς Ντεμπρέ στο "ο θεός, μια ιστορική διαδρομή".
 Η αυτοκρατορία του χριστιανισμού θα απαγορεύσει τη γύμνια, θα κλείσουν τα λουτρά, τα γυμναστήρια, τα πορνεία, τα στάδια, θα σταματήσουν οι ολυμπιακοί αγώνες. Τώρα προέχει ο ασκητισμός, η μετάνοια, η αυτοτιμωρία. Ο ερωτισμός σιγεί.
Ο Απόστολος Παύλος επιβάλλει στις γυναίκες να μη μιλούν στις συνελεύσεις και δεν τους επιτρέπει να διδάξουν. Η Εύα είναι καταραμένη, υπεύθυνη για όλα τα δεινά των απογόνων του Αβραάμ. Πλάστηκε από το πλευρό του Αδάμ που αυτός, ο άνδρας, έγινε κατ' εικόνα του Θεού. Στους απογόνους του δεν εμφανίζονται γυναίκες, είναι σαν να μην υπάρχουν.
Η σημερινή νοικοκυρά είχε το αρχέτυπό της στην γυναίκα που έμενε στη σκηνή και μοναδική της φροντίδα ήταν τα παιδιά. Όλη η υπόλοιπη κοινωνική ζωή ήταν υπόθεση των ανδρών.
Η γυναίκα όμως συνέχισε να είναι ταυτισμένη με την φύση αλλά στις νέες συνθήκες που δημιουργήθηκαν, η φύση είναι κάτι μιαρό. Η mater, μητέρα, είναι η ύλη και η ύλη είναι κατώτερη από το πνεύμα που το εκπροσωπεί ο άνδρας.
Οι μάγισσες που κυνηγήθηκαν και κάηκαν κατά χιλιάδες στις πυρές του Μεσαίωνα, θεωρήθηκαν απομεινάρια της λατρείας των πανάρχαιων γυναικείων θεοτήτων και τελετουργιών που αφορούσαν την γονιμότητα και τη σχέση με την φύση. Αν και ο καθολικισμός  κρατά μια διφορούμενη στάση απέναντι στη γυναίκα, την αντιμετωπίζει σαν κάτι ανάμεσα σε άγγελο και πόρνη, αγία και μάγισσα.
Σήμερα η γυναίκα ξανακατακτά τη θέση της στον κόσμο, τα πατριαρχικά, πατερναλιστικά πρότυπα υποχωρούν μαζί με τις πατριαρχικές θρησκείες κι αυτός είναι ένας παράγοντας που μαζί με άλλους θα καθορίσει το νέο στάδιο του ανθρώπινου πολιτισμού.

Ξαναγυρνώντας στην Ρέα που σύμφωνα με τον μύθο έσωσε τα παιδιά της από τον Κρόνο που τα έτρωγε, μπορούμε να κάνουμε μια ερμηνεία αυτού του μύθου συνδέοντάς τον με το κανιβαλιστικό παρελθόν της ανθρωπότητας και την χαλιναγώγησή του με τον καθοριστικό ρόλο της γυναίκας μητέρας στη μόνιμη αγροτική εγκατάσταση. Ο Κρόνος είναι αυτός που τρώει τα παιδιά του. Η Ρέα είναι αυτή που τα σώζει. Ο Δίας σηματοδότησε το πέρασμα στις καινούργιες κοινωνικές συγκροτήσεις.
                                                               

                                                              ***

Hμέρα της γυναίκας με Altan.

-Μου λένε ότι εμείς οι γυναίκες
είμαστε ανώτερες σε όλα.
Αντοχή, αξιοπιστία, καλό κράτημα στο δρόμο..




-Μου αρέσω,
 αλλά δεν ξέρω
αν έχω καλό γούστο.


                                             

                                                                ***

 Γυναίκες. Η άλλη πλευρά.

Κόψιμο μύτης και αυτιών.
Η ζωή ψάχνει διεξόδους.
Υπάρχει έλξη;
Θάνατος με λιθοβολισμό στο Αφγανιστάν.
Από το Ευρωπαϊκό παρελθόν.
Βασανιστήρια μάγισσας τον Μεσαίωνα,
πριν οδηγηθεί στην πυρά.
                                                                   ***

11.2.13

οι τελετές ενηλικίωσης και η νεανική βία

Οι τελετές της μύησης για την ενηλικίωση, που γινόντουσαν σε όλες τις κοινωνίες και συνεχίζουν με έναν τρόπο να γίνονται μέχρι και σήμερα, αποτελούσαν το πέρασμα του νέου άνδρα στην αποδοχή του από την ομάδα, τη φυλή, την πόλη, ότι είναι ικανός να πολεμήσει και να υπερασπίσει την ομάδα. Αποκτώντας με αυτό τον τρόπο και τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των άλλων ανδρών της ομάδας. Οι τελετές μύησης άρχισαν σαν εξετάσεις μαχητικής ικανότητας για το κυνήγι αλλά και τον πόλεμο και αργότερα παίρνουν το χαρακτήρα μαγικής τελετής. Στο νέο που ενηλικιώνονταν εμπνέονταν και διάφορες αντιλήψεις και δοξασίες για τη φυλή, που αφορούσαν ας πούμε την πνευματική παράδοση της φυλής. Του διηγούνταν διάφορους μύθους για το θρυλικό παρελθόν της φυλής και του ανακοινώνονταν τοτεμικά μυστικά με τη μορφή δογμάτων.
Το πέρασμα αυτό του αγοριού στο στάδιο της ενηλικίωσης, σηματοδοτείται εδώ και αιώνες, κυρίως από τη στρατιωτική θητεία. Παίρνει όμως και πολλές άλλες πιο άτυπες μορφές. Για παράδειγμα η συμμετοχή πολλών νέων σε βίαιες εκδηλώσεις ή ακόμη και η συμμετοχή σε δραστηριότητες όπως κοινωνικά κινήματα, οργανώσεις κτλ, πέρα από τους άλλους κοινωνικούς λόγους, υπαρκτά προβλήματα, κυρίαρχες ιδέες, που μπορεί να εξηγούν αυτού του είδους τις δραστηριότητες, αποτελούν ταυτόχρονα με ένα τρόπο και ένα ‘’βάπτισμα του πυρός’’ και απόδειξης ότι είναι ικανοί να “πολεμήσουν”.
Πολλές φορές παίρνει μορφές ακραίας βίας. Η βία  είναι ένα “όπλο” που η ανθρώπινη εξέλιξη, μέσα από την ανάπτυξη του λόγου, τείνει να το ξεπεράσει, μετασχηματίζοντας ένα μεγάλο μέρος αυτού του δυναμικού, σε δημιουργία. Σαν παρακαταθήκη όμως από τις επιλογές που μας έχει εφοδιάσει η εξέλιξη του είδους μας, συνεχίζει να υπάρχει και ανάλογα με τις συνθήκες και το πως επηρεάζεται η διαμόρφωση της ατομικής συνείδησης, να προτάσσεται ως επιλογή. Επιλογή που τις περισσότερες φορές έχει καταστροφικά ή πολύ πενιχρά αποτελέσματα και γι αυτόν που την επιλέγει, αλλά η πρόταξη των βίαιων συναισθημάτων δεν μπορεί να δει μακρύτερα από αυτά.




Διονύσης Σαββόπουλος (1983). "είμαι 16άρης, σας γαμώ τα λύκεια.."





9.2.13

Ο ΛΟΥΙΣ ΜΠΟΥΝΙΟΥΕΛ ΚΑΙ Ο ΣΟΥΡΕΑΛΙΣΜΟΣ


Ο Luis Bunuel Portoles(1900-1983),
το 1920.
γράφει ο Θανάσης Μπαντές
Όταν το 1917 ο Μπουνιουέλ βρέθηκε στη φοιτητική εστία της Μαδρίτης για σπουδές ούτε ο ίδιος ήξερε τι ήθελε να σπουδάσει. Ξεκίνησε να σπουδάζει αγρονόμος μηχανικός κατ’ απαίτηση του πατέρα του. Στην αυτοβιογραφία του με τίτλο «Τελευταία Πνοή» γράφει: «…..ο πατέρας μου με ρώτησε τι θα ήθελα να κάνω στη ζωή μου. Θέλοντας πάνω απ’ όλα να φύγω από την Ισπανία, του απάντησα ότι η επιθυμία μου ήταν να γίνω συνθέτης και να πάω στο Παρίσι για να σπουδάσω στη Schola cantorum. Κατηγορηματική άρνηση του πατέρα μου. Αυτό που χρειαζόμουν ήταν ένα σοβαρό επάγγελμα κι όλοι ξέρουν πως οι συνθέτες πεθαίνουν της πείνας. Του μίλησα τότε για την κλίση μου στις φυσιογνωστικές επιστήμες και την εντομολογία. “Να γίνεις αγρονόμος μηχανικός”, με συμβούλευσε». (σελ. 69). Αποτέλεσμα της επιλογής του αγρονόμου μηχανικού ήταν η παντελής αποτυχία του Μπουνιουέλ και η αναγκαστική επανεξέταση των σπουδών: «Για να ευχαριστήσω τον πατέρα μου, άλλαξα προσανατολισμό και αποφάσισα να επιδιώξω ένα δίπλωμα μηχανικού της βιομηχανίας, που περιλάμβανε όλα τα τεχνικά μαθήματα, μηχανική, ηλεκτρομαγνητισμό, και απαιτούσε έξι χρόνια σπουδών». (σελ. 70). Όμως ο Μπουνιουέλ δεν ήταν ούτε για εκεί. Τελικά, άλλαξε και πάλι σχολή, και μετά από 8 χρόνια, το 1925, έφυγε από τη Μαδρίτη διπλωματούχος της φιλοσοφίας με κατεύθυνση στην ιστορία. Η επιλογή της φιλοσοφίας έγινε για λόγους απόλυτα τυχαίους, χωρίς αυτό που λέμε συνείδηση ή επιθυμία ή επιστημονικό ενδιαφέρον: «Ο Αμέρικο Κάστρο, καθηγητής στο Κέντρο Ιστορικών Σπουδών, άρχισε ξαφνικά να μιλάει για ξένες χώρες που ζητούσαν λέκτορες ισπανικών. Προσφέρθηκα αμέσως, τόσο έντονη ήταν η επιθυμία μου να φύγω. Αλλά δεν δέχονταν φοιτητές φυσικών επιστημών. Για να έχεις πιθανότητες να σε διαλέξουν για λέκτορα, έπρεπε να σπουδάζεις φιλολογία ή φιλοσοφία. Εξ’ ου και η γρήγορη και τελευταία στροφή». (σελ. 71).

8.2.13

ο γονεϊκός δεσμός



Η ανάληψη με κάποιο τρόπο της ηθικής ευθύνης, σαν ηθικών αυτουργών δηλαδή, από τους γονείς των νεαρών αναρχικών που έκαναν τη ληστεία στον Βελβεντό Κοζάνης, ανεξάρτητα από άλλα μηνύματα που εκπέμπει και δεν κρίνουμε αυτά, αποτελεί μια γενναία και απόλυτα συνειδητή προσπάθεια από μέρους τους να αμβλύνουν τις ευθύνες των παιδιών τους, ώστε παίρνοντας υπ' όψη και το γεγονός της μετεφηβικής ηλικίας, να τύχουν την όποια μεγαλύτερη ελάφρυνση μπορούν να πετύχουν για τις κατηγορίες που τους βαρύνουν.  Προσπαθούν να αναλάβουν αυτοί όλη την ηθική ευθύνη, αντί να εξαντλήσουν τις προσπάθειες τους σε παρασκηνιακές κινήσεις για να τύχουν καλύτερης μεταχείρισης. Είναι ότι ισχυρότερο μπορούν να τους προσφέρουν σ' αυτή τη φάση αλλά και η καλύτερη παρακαταθήκη για μια μελλοντική επανεξέταση των πράξεων και της πορείας της ζωής τους από τους ίδιους.
Αν τους βγήκε αυθόρμητα ή από μελετημένη κίνηση, μικρή σημασία έχει, επειδή την ακολουθούν με πάθος και αντικατοπτρίζει μια πραγματικότητα, άρα έτσι κι αλλιώς λειτουργεί υπερασπιστικά.
Το γονεϊκό περιβάλλον, ειδικά στη χώρα μας με τους ακόμη ισχυρούς οικενειακούς δεσμούς, συνεχίζει να αποτελεί το κύριο περιβάλλον διαμόρφωσης της ατομικής συνείδησης, χωρίς φυσικά να είναι το μοναδικό, ακόμη και σήμερα που τα παιδιά από μικρή ηλικία δέχονται την επίδραση απείρως περισσότερων επιδράσεων και πληροφοριών απ' ότι μέχρι και λίγες δεκαετίες παλιότερα.


1.2.13


στο μυαλό του Αμβρόσιου

Ο Μητροπολίτης Καλαβρύτων Αμβρόσιος στην ομιλία του στην κηδεία του χουντικού ισοβίτη Ν. Ντερτιλή, εν μέσω πυροβολισμών από  παρόντες νοσταλγούς του καθεστώτος που υπηρέτησε ο αποθανών, τον παρομοίωσε με τον ..Σωκράτη και τον Κολοκοτρώνη. Σημειωτέον ότι ο Ν. Ντερτιλής καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη επειδή σκότωσε τον 19χρονο και προφανώς άοπλο φοιτητή Μιχάλη Μυρογιάννη, το μεσημέρι της 18 Νοεμβρίου 1973, σύμφωνα με 13 συνολικά μάρτυρες. 
Στη δίκη που έγινε, μετά την πτώση της χούντας, ένα χρόνο αργότερα, ο οδηγός του Ντερτιλή, ο 21 ετών τότε Αντώνης Αγριτέλλης, περιέγραψε στην κατάθεσή του, ότι το μεσημέρι της 18 Νοεμβρίου, ο ταγματάρχης Ντερτιλής βρισκόταν με το υπηρεσιακό τζιπ έξω από την κατεστραμμένη πύλη του Πολυτεχνείου. Απέναντι στην Πατησίων με Στουρνάρα, αστυφύλακες χτυπούσαν ένα νεαρό που προς στιγμήν φάνηκε να τους ξεφεύγει. Ο Ντερτιλής έβγαλε τότε από το μπουφάν το περίστροφο και πυροβόλησε.
 «Ο νεαρός έπεσε σαν κοτόπουλο» περιγράφει ο οδηγός του. «Μετά το φόνο ο Ντερτιλής, σα να μη συνέβαινε τίποτα, μπήκε στο τζιπ και χτυπώντας με στην πλάτη, μου είπε: “Με παραδέχεσαι ρε; 45 χρονών άνθρωπος και με τη μία στο κεφάλι!”»…
Τώρα για την ανακάλυψη ομοιότητάς του με τον ...Σωκράτη ή και με τον Κολοκοτρώνη, ο οποίος αν και πολέμαρχος ενός πολύ σκληρού απελευθερωτικού αγώνα, με πολλές σφαγές, φαντάζομαι δεν θα κόμπαζε για την εν ψυχρώ εκτέλεση αμάχων παιδιών από τον ίδιο, τι να πει κανείς; Συνήθως παρόμοιους συσχετισμούς μόνο  ένας φανατικός που κυριαρχείται από τις   ιδεοληψίες του μπορούσε να  κάνει, επειδή θέλει να δικαιολογήσει, συνδέοντας εντελώς ανόμοια πράγματα κατά το δοκούν, ακριβώς αυτές τις ιδεοληψίες του. 

13.1.13

Η ατομική φύση του ηλεκτρισμού στους Weber και Maxwell


Wilhem Eduard Weber(1804-1891)
του (συνεργάτη του blog) μαθηματικού Γιώργου Μπαντέ (από το βιβλίο η «αιρετική ηλεκτροδυναμική» www.mpantes.gr)

Η ηλεκτροδυναμική του Βέμπερ ήταν η πρώτη θεωρία ηλεκτρονίου.. Whittaker

...O Weber θεμελίωσε την ηλεκτρομαγνητική του θεωρία ουσιαστικά σε μια θεωρία ηλεκτρονίου.1.. η ιδέα αυτή δεν επανεμφανίστηκε μέχρι την εποχή του Lorentz και είναι βέβαιο ότι δεν αφομοιώθηκε την εποχή του WeberMillikan
Αντίθετη με την ατομική άποψη, ήταν η Βρετανική αντίληψη για τον ηλεκτρισμό –ρευστό που ταίριαζε με τις εξισώσεις του Μάξγουελ, δηλαδή με τη μαθηματική του προσομοίωση. Το ασυμπίεστο αυτό ρευστό δημιουργούσε τα ηλεκτρικά φαινόμενα ακόμα και όταν τα πειραματικά εξαγόμενα για το αντίθετο ήταν κραυγαλέα.
Ακόμα και όταν το πείραμα ανέδειξε το πιο χαρακτηριστικό φαινόμενο της ατομικότητας στον ηλεκτρισμό, την ηλεκτρόλυση , που μελετήθηκε απ’ τον ίδιο το Faraday και ερμηνεύτηκε απ’ τον Clausius στα 1857, η προσκόλλησή τους στο Νευτώνειο δόγμα δεν τους άφησε περιθώρια να προσέξουν μια άλλη εικόνα για τον ηλεκτρισμό από αυτήν του ρευστού και συνεχούς μέσου.
...σαν ηλεκτρικό ρεύμα, εννοώ κάτι διαδοχικό, είτε είναι ηλεκτρικό ρευστό ,ή δύο ρευστά σε αντίθετες κατευθύνσεις, ή απλώς ταλαντώσεις ή μιλώντας γενικότερα , διαδοχικές δυνάμεις….Faraday
James Clerk Maxwell(1831-1879)
Για το Maxwell η ατομική φύση του ηλεκτρισμού είχε παιδαγωγική σημασία , αλλά τελείως προσωρινή.

αν υποθέσουμε ότι τα μόρια των ιόντων δια μέσου του ηλεκτρολύτη είναι στην πραγματικότητα φορτισμένα, με ορισμένη ποσότητα ηλεκτρισμού, έτσι ώστε το ηλεκτρολυτικό ρεύμα είναι ένα σύνηθες ρεύμα, βρίσκουμε ότι αυτή η ελκυστική υπόθεση ,μας οδηγεί σε πολύ δύσκολα μονοπάτια. Ας υποθέσουμε όμως ότι ξεπερνούμε αυτή τη δυσκολία υιοθετώντας το γεγονός της σταθεράς τιμής του μοριακού φορτίου, την οποία ονομάζουμε μόριο του ηλεκτρισμού. Αυτή η φράση – χονδροειδής και σε δυσαρμονία με την υπόλοιπη θεωρία μας-, μας βοηθάει να διατυπώσουμε καθαρά τις γνώσεις μας για την ηλεκτρόλυση και να εκτιμήσουμε τις δυσκολίες. Είναι εξαιρετικά απίθανο όμως, ότι θα διατηρήσουμε σε οποιαδήποτε μορφή τη θεωρία των μοριακών φορτίων , όταν προσπαθήσουμε να καταλάβουμε την αληθινή φύση της ηλεκτρόλυσης. Γιατί τότε θα πρέπει να έχουμε μια σίγουρη βάση για να σχηματίσουμε μια αληθινή θεωρία των ηλεκτρικών ρευμάτων , και να ανεξαρτοποιηθούμε απ’ αυτές τις προσωρινές θεωρίες…Maxwell